پیش از پرداختن به پاسخ تذکر نکته ای ضروری به نظر می رسد.

با تمام اشکالات و ایراداتی که غیر مسلمانان بر قرآن وارد نمودند و می کنند، اگر چه انتساب آن را به خدا نمی پذیرند، امّا هرگز کسی در انتساب آن به پیامبر تردید ننموده است ، از این رو قرآن دست کم به عنوان یکی از معتبرترین کتابی که نقل های تاریخی دارد می تواند مورد استناد قرار بگیرد.

بسیاری از سوره های قرآن به معجزات پیامبران از جمله حضرت موسی و در خصوص داستان ید بیضاء، اژدها شدن عصا و گذر حضرت موسی از نیل، پرداخته است.

از جمله:

سوره قصص آیه 31 و 32.

سوره نمل آیه 10 - 12.

سوره طه آیه 17 – 23، 66 – 70 و 78.

سوره اعراف آیه 136.

سوره ذاریات آیه 40.

همچنین در کتاب های تاریخی بسیاری به این موضوعات پرداخته شده است، از جمله ابن کثیر در البدایة و النهایة [1] و یعقوبی در تاریخش [2] به آن پرداخته اند. دیگر مورّخین و سیره نگاران نیز با استفاده از کتب آسمانی دیگر و روایاتی که از معصومین (ع) و بزرگان ادیان رسیده اسامی بسیاری از آنان را همراه با زندگی نامه شان بیان نموده اند.

از جمله:

النور المبین فی قصص الأنبیاء و المرسلین، محدث جزایری.

قصص الأنبیاء، فاطمه مشایخ.

داستان پیامبران یا قصه های قرآن از آدم تا خاتم.

اما در مورد قسمت دوم از پرسشتان:

اگر منظور این است که شخصیت امامان (ع) در کتب ادیان توحیدی به چه نحو منعکس گردیده، در این صورت باید گفت که از روایات اسلامی استفاده می شود هم اوصاف و فضایل پیامبر خاتم (ص) و هم جانشین و خلیفه بر حقَش امام علی (ع) و همچنین سایر ائمه (ع) در کتب مقدَسشان آمده است. خداوند متعال در قرآن می فرماید: «کسانی که کتاب آسمانی به آنان داده ایم او (پیامبر) را همچون فرزندان خود می شناسند، گرچه جمعی از آنان حق را آگاهانه کتمان می کنند.» [3]

این آیه پرده از حقیقت مهمّی بر می دارد و آن این که بیان صفات روحی و جسمی و ویژگی های پیامبر اسلام (ص) ‏در کتب پیشین به قدری صریح و روشن بوده است که تصویر کاملی از آن در اذهان کسانی که با آن کتب سر و کار داشته اند، نقش بسته بود.

در روایتی آمده است که فردی یهودی از امام علی (ع) سؤال می کند که اسم محمّد پسر عموی شما و اسم شما و فرزندانتان در تورات چیست؟ حضرت جواب می دهد: «در تورات اسم محمد (ص) «طاب طاب» و اسم من «ایلیا» و اسم فرزندانم «شبّر و شبیر» می باشد،» یهودی با شنیدن این پاسخ، بلا فاصله مسلمان شده و شهادتین را بر زبان جاری می کند و پس از شهادت به وحدانیت خدا و رسالت پیامبر (ص) شهادت به وصایت و ولایت امام علی (ع) می دهد. [4]

از این روایت استفاده می شود که امام علی (ع) به عنوان خلیفه و جانشین پیامبر (ص) به طور واضح و روشن در تورات مطرح بوده است. و اگر غیر این بود نباید بلافاصله یهودی فرمایش امام علی (ع) را قبول می کرد.

و نیز نقل شده که اسامی مبارک تمام ائمه اهل بیت (ع) در تورات نقل شده و به زبان عبرانی چنین بوده است: میذمیذ (مصطفی) ایلیا (علی مرتضی) قیذور (حسن مجتبی) ایرییل (حسین شهید) مشفور (زین العابدین) مسهور (امام باقر) مشموط (جعفر صادق) ذومرا (موسی کاظم) هذاد (علی بن موسی الرضا) تیمورا (محمد تقی) نسطور (علی النقی) نوقش (حسن عسکری) قدیمونیا (محمد بن حسن) صاحب الزمان (عج). [5]

لکن کتب مقدس موجود در دست یهود و نصاری مورد دستبرد قرار گرفته و تحریف شده است، از این رو بسیاری از مطالبی که در روایات به آنها اشاره شده در «عهدین» فعلی موجود نیست، در عین حال در تورات موجود مطالبی وجود دارد که مفاد روایات را اثبات می کند. در سفر پیدایش تورات چنین آمده است: «ای ابراهیم دعای تو را در حقّ اسماعیل شنیدم. اینک او را برکت داده بارورگردانیده. به مقام ارجمند خواهم رساند. دوازده امیر از میان فرزندان او برخواهند خواست» [6] . بدیهی است که دوازده امیر جز بر ائمه اهل بیت (ع) تطبیق نمی کند و با توجه به روایات که در این زمینه وجود دارد. به طور قطع می توان گفت که مقصود همان بزرگواران است.

در اناجیل رسمی مسیحیان مطالب خاصّی در مورد امام علی (ع) دیده نمی شود و نباید هم انتظار داشت؛ زیرا انجیل اصلی و واقعی در دسترس نیست و اناجیل فعلی در حقیقت دیدگاه های برخی از حواریون است که سال ها بعد از عروج عیسی (ع) جمع آوری و تدوین شده است، لذا تناقضات و اختلافات زیادی در خود اناجیل دیده می شود. از این رو قابل اعتناء نیستند در عین حال در انجیل برنابا، به گفته صاحب کتاب بشارات عهدین، امام علی (ع) به عنوان کسی که سزاوار هر گونه کمال است یاد شده است. [7]

و امّا اگر مقصود، از سؤال این باشد که دیدگاه های شخصیت ها و نویسندگان مهم و معتبر ادیان و مذاهب در مورد امامان (ع) چگونه می باشد، در این صورت باید گفت که شخصیت امامان (ع) عموماً و علی (ع) خصوصاً به گونه ای نیست که از دیدگاه صاحب نظران و اندیشمندان ادیان دیگر، مخفی مانده باشد. جرج جرداق از بزرگترین نویسندگان مسیحی می گوید: «آیا انسان بزرگی مانند علی می شناسی که حقیقت انسانی را به عقول و مشاعر انسان آشنا سازد، آن حقیقت انسانی که سرگذشت چون ازل و آینده باقی چون ابدیَت و ژرفایی بس عمیق دارد.»

جبران خلیل جبران یکی از بزرگان و نویسندگان توانا و متفکَر مسیحی می گوید: « من معتقدم که فرزند ابی طالب نخستین عرب بود که با روح کلی رابطه بر قرار نمود، او نخستین شخصیّت از عرب بود که لبانش نغمه روح کلی را در گوش مردمی طنین انداز نمود که پیش از او نشنیده بودند. او از این دنیا رخت بر بست در حالی که رسالت خود را بر جهانیان نرسانده بود، او چشم از این دنیا پوشید؛ مانند پیامبرانی که در جوامعی مبعوث می شدند که گنجایش آن پیامبران را نداشتند. و بر مردمی وارد می شدند که شایسته آن پیامبران نبودند، خدا را از این کار حکمتی است که خود داناتر است.»

میخائیل نعیمه متفکّر مسیحی می گوید: « هیچ مورّخ و نویسنده ای هر اندازه که از نبوغ و رادمردی ممتاز باشد نمی تواند قیافه کاملی از انسان بزرگی؛ مانند علی (ع) را در مجموعه ای که حتّی هزار صفحه باشد ترسیم نماید.» [8]

معرفی منابع جهت مطالعه بیشتر:

1. امام علی اسوه وحدَت، محمد جواد شیری

2. امام علی و اخلاق اسلامی، محمد دشتی. [9]

3. الامام علی صوت العدالة الإنسانیة نوشته جورج جورداق مسیی.

در رابطه با پرسش تان پیرامون امامان (ع) به تحقیقاتی که در این زمینه شده و در همین سایت موجود است مراجعه نمایید.

نمایه "نام امامان در قرآن" شماره 1223.

نمایه "ویژگی امامان در قرآن" شماره 2444.

نمایه "دلایل اعتقاد به امامت و امامان" شماره 2707.