جستجوی پیشرفته
بازدید
12527
آخرین بروزرسانی: 1398/06/26
خلاصه پرسش
چرا آیات انذار و وعید و تهدید به عذاب و دوزخ در قرآن کریم بیش از آیات مژده به بهشت و بشارت به رحمت است؟!
پرسش
با توجه به آیات قرآن به نظر می‌رسد که تعداد آیات انذار و عذاب بیشتر از آیات تبشیر است. به گونه‌ای که وصف عذاب بسیار با شدت زیادتر آمده، تا اوصاف نعمت‌های الهی. فلسفه این امر چیست؟ و چطور می‌توان این مسئله را توجیه کرد؟
پاسخ اجمالی

با توجه به این‌که خدای متعال، نظام هستی، از جمله انسان را بر اساس فیض و رحمت خویش آفرید، و با توجه به این نکته که خداوند ارحم الراحمین است، و رحمتش مقدم بر غضب او است، نمی‌توان گفت آیات انذار و عذاب خداوند بیش از بشارت و رحمت است؛ چرا که بسیاری از آیات قرآن مژده به بهشت، نعمت‌های جاودانه بهشتی، امید به رحمت پروردگار؛ حضور در بارگاه قدس الهی و ... است؛ لذا ما به دلایلی معتقدیم قرآن کریم با این ویژگی، آیات مژده و امیدش بر آیات خوف و انذار برتری دارد.[1]

  1. شاید دلیلی که موجب این برداشت شده است که در قرآن کریم «وعده به عذاب» بیش از «مژده به نجات» است، اشتباهاتی مانند شمارش مشتقات واژه «تبشیر» و «بشارت» و مقایسه آن با مشتقات واژه‌هایی مانند «عذاب» است. در حالی‌که چنین برداشتی صحیح به نظر نمی‌رسد؛ زیرا تنها با اتکا به الفاظ، نمی‌توان آمار درستی را به دست آورد؛ چرا که گاه ممکن است به عنوان نمونه در آیاتی که واژه بشارت در آنها به کار رفته، در حقیقت وعده عذاب در آن نهفته باشد؛ مانند آن‌جا که کافران را به سبب کفرشان و کشتن انبیا بشارت به عذاب دردناک می‌دهد:

«إِنَّ الَّذینَ یَکْفُرُونَ بِآیاتِ اللَّهِ وَ یَقْتُلُونَ النَّبِیِّینَ بِغَیْرِ حَق... فَبَشِّرْهُمْ بِعَذابٍ أَلیم».[2]

بر این اساس، آمارگیری‌هایی از این دست نمی‌تواند حقیقت را برای ما روشن کند.

  1. خداوند در آیات فراوان، «رحمت» را ریشه و دلیل زیربنایی نزول قرآن اعلام فرموده است:

«یا أَیُّهَا النَّاسُ قَدْ جاءَتْکُمْ مَوْعِظَةٌ مِنْ رَبِّکُمْ وَ شِفاءٌ لِما فِی الصُّدُورِ وَ هُدىً وَ رَحْمَةٌ لِلْمُؤْمِنین»؛[3] اى مردم، براى شما از جانب پروردگارتان موعظه‌‏اى آمد، و شفایى براى آن بیماری که در دل دارید، و راهنمایى و رحمتى براى مؤمنان.

«...وَ نَزَّلْنا عَلَیْکَ الْکِتابَ تِبْیاناً لِکُلِّ شَیْ‏ءٍ وَ هُدىً وَ رَحْمَةً وَ بُشْرى‏ لِلْمُسْلِمین»؛[4]و ما قرآن را که بیان‏‌کننده هر چیزى است و هدایت و رحمت و بشارت براى مسلمانان است، بر تو نازل کردیم.

«وَ نُنَزِّلُ مِنَ الْقُرْآنِ ما هُوَ شِفاءٌ وَ رَحْمَةٌ لِلْمُؤْمِنین»؛[5]و این قرآن را که براى مؤمنان شفا و رحمت است، نازل می‌کنیم.

و ...

بر این اساس،‌ مژده به رحمت زیر بنا بوده و تهدید به عذاب نیز گاه از مظاهر همان رحمت است تا بندگان به سوی خدا بازگردند.

  1. حتی اگر آنچه در پرسش مطرح شده صحیح بوده و آیات ناظر به عذاب بیش از آیات ناظر به رحمت باشند، اما آیات بشارت‌دهنده، به اندازه‌ای دامنه‌شان گسترده و وسیع است که برخی از آنها به تنهایی می‌توانند تمام آیات هشداردهنده در مورد عذاب را تحت الشعاع خود قرار دهند:

«قُلْ یا عِبادِیَ الَّذینَ أَسْرَفُوا عَلى‏ أَنْفُسِهِمْ لا تَقْنَطُوا مِنْ رَحْمَةِ اللَّهِ إِنَّ اللَّهَ یَغْفِرُ الذُّنُوبَ جَمیعاً»؛[6]بگو: اى بندگان من که بر خود اسراف و ستم کرده‌‏اید! از رحمت خداوند ناامید نشوید که خدا همه گناهان را می‌آمرزد؛ زیرا او بسیار آمرزنده و مهربان است.

«مَنْ جاءَ بِالْحَسَنَةِ فَلَهُ عَشْرُ أَمْثالِها وَ مَنْ جاءَ بِالسَّیِّئَةِ فَلا یُجْزى‏ إِلاَّ مِثْلَها وَ هُمْ لا یُظْلَمُون»؛[7] هر کس کار نیکى انجام دهد، ده برابر آن پاداش به او هدیه خواهد شد، و هر کس کار بدى انجام دهد، بیش از کار بدش کیفر نخواهد دید و بر آنها ستمى نخواهد رفت.

از این‌رو می‌توان نتیجه گرفت که با توجه به این‌که هوای نفس و فریب شیطان به صورت مستمر، انسان‌ها را به سمت بدی‌ها می‌خواند، آیات عذاب همواره تکرار می‌شود تا قدرت تقوای انسان را رشد دهد. و این به معنای آن نیست که رحمت و عفو پروردگار تحت الشعاع غضب و عذاب الهی قرار دارد.[8]

 

[1]. ر. ک: (آیات امید و مژده در قرآن کریم)، 45640.

[2]. آل عمران، 21؛ توبه 34؛ انشقاق، 24.

[3]. یونس، 57.

[4]. نحل، 89.

[5]. اسراء، 82.

[6]. زمر، 53.

[7]. انعام، 160.

[8]. ر. ک: (عذاب‌های الهی و رحمت پروردگار)، 34489؛ (رحمت گسترده پروردگار و بهره‌مندی انسان از این هدایت و رحمت)، 34815؛ (رابطۀ رحمت خداوند با مجازات)، 6838؛ (فراگیرترین آیه قرآن از جهت رحمت الهی)، 61008؛ (اسلام دین رحمت)، 44442.

نظرات
تعداد نظر 0
لطفا مقدار را وارد نمایید
مثال : Yourname@YourDomane.ext
لطفا مقدار را وارد نمایید
لطفا مقدار را وارد نمایید
لطفا مقدار را وارد نمایید

طبقه بندی موضوعی

پرسش های اتفاقی

پربازدیدترین ها

  • تعداد فرزندان حضرت علی (ع)، و نام ایشان و نام مادران آنان چه بوده است؟
    797054 معصومین 1387/06/05
    شیخ مفید در کتاب ارشاد تعداد آنها را 27 تن از دختر و پسر دانسته و پس از آن گفته است: عده‏ای از علمای شیعه گویند که فاطمه پس از وفات پیامبر (ص) جنینی که پیامبر او را محسن نامیده بود سقط کرد. بنابر قول این عده، فرزندان آن حضرت ...
  • معنای ذکر «لا حول ولا قوه الا بالله العلی العظیم» چیست و این ذکر چه آثار و برکاتی دارد؟
    759109 حدیث 1396/06/14
    «لَا حَوْلَ وَ لَا قُوَّةَ إِلَّا بِاللَّهِ الْعَلِیِّ الْعَظِیمِ»؛ یعنی هیچ نیرو و توانى جز از سوى خداوند بلندمرتبه و بزرگ نیست‏. واژه «حول» در لغت به معنای حرکت و جنبش،[1] و «قوّة» به معنای استطاعت و توانایی است.[2] بنابر ...
  • آیا خداوند به نفرینی که از دل شکسته باشد، توجه می‌کند؟ یا فقط دعاهای مثبت را اجابت می‌کند؟
    683247 Practical 1390/07/12
    نفرین در آموزه‌های دینی ما مسئله‌ای شناخته شده است، چنان‌که در آیات و روایات آمده است:«بریده باد هر دو دست ابولهب»؛ «از نفرین مظلوم بترسید که نفرین مظلوم به آسمان می‌رود». و... .منتها همان‌گونه که دعا برای استجابت، نیازمند شرایط است، و هر دعایی از هر فردی قرین اجابت نیست، ...
  • حکم زنا با زن شوهردار چیست؟
    660368 Laws and Jurisprudence 1387/05/23
    زنا خصوصا با زن شوهر دار یکی از گناهان بسیار زشت و بزرگ به شمار می آید ولی بزرگی خداوند و وسعت مهربانی او به حدی است، که اگر گنهکاری که مرتکب چنین عمل زشت و شنیعی شده واقعا از کردۀ خود پشیمان باشد و ...
  • عقیقه و احکام و شرایط آن چیست؟
    649618 Practical 1391/02/11
    عقیقه عبارت است از: کشتن گوسفند یا هر حیوانی که صلاحیّت قربانی کردن داشته باشد، در روز هفتم ولادت فرزند، جهت حفظ فرزند از بلاها. پرداخت قیمت آن کفایت از عقیقه نمی‌کند. بهتر است عقیقه و فرزندی که برایش عقیقه می‌شود، از حیث جنسیت مساوی باشند، ولی ...
  • آیا کاشت ناخن مانع غسل و وضو است؟
    602141 Laws and Jurisprudence 1387/12/04
    در غسل و وضو، باید آب به اعضای بدن برسد و ایجاد مانعی در بدن که رفع آن مشکل یا غیر ممکن است، جایز نیست، مگر در صورتی که ضرورتی آن را اقتضا کند و یا غرض عقلائی مشروعی در این امر وجود داشته باشد.در هر حال، اگر مانعی ...
  • فضیلت و آداب و شرایط نماز جمعه چیست؟ و به چه صورت خوانده می‌شود؟
    580447 نماز جمعه 1389/09/10
    در مورد جایگاه و فضیلتش نماز جمعه همین بس که سوره‌ای از قرآن به نامش می‌باشد.نماز جمعه یک از عباداتی است که به جماعت خوانده می‌شود. این نماز دو خطبه دارد که با حمد و ثنای الهی شروع می‌شود و امام جمعه در این خطبه‌ها باید مردم را به تقوای ...
  • طبق فتوای رهبر، نماز مغرب و عشا چه زمانی قضا می شود؟
    568810 Laws and Jurisprudence 1385/10/20
    پاسخ دفتر مقام معظم رهبری: آخر وقت نماز مغرب و عشا نصف شب شرعى است (15/11 ساعت بعد از  ظهر شرعی) و احتیاط آن است که اگر تا آن موقع نماز را نخوانده است، تا طلوع فجر به قصد ما فى‌الذمّه[1] به­جا ­آورد و پس از آن نماز قضا مى‌شود
  • آیا ارتباط انسان با جن ممکن است؟
    565359 جن 1386/02/01
    قرآن مجید وجود جن را تصدیق کرده و ویژگی‌‏های زیر را برای او برمی‌شمارد:جن موجودی است که از آتش آفریده شد، بر خلاف انسان که از خاک آفریده شده است.[1]دارای علم، ادراک، تشخیص حق از باطل و قدرت منطق و استدلال ...
  • اصول و فروع دین را نام برده و مختصراً توضیح دهید؟
    564663 Laws and Jurisprudence 1387/09/23
     دسته بندی اصول دین و فروع دین به این شکلی که در میان ما متداول است از احادیث و روایات ائمه (ع) اخذ نشده است؛ بلکه دانشمندان علوم دینی معارف دینی را به این صورت دسته بندی کردند. تاریخ بحث ها در باره به نیمه دوم قرن اول هجری باز ...