ارتباط بین دنیا و آخرت گاهی از نگاه تکوینی و فلسفی، و گاهی به لحاظ منابع دینی، بررسی می‌گردد.

به لحاظ تکوینی و فلسفی، عالم ماده و به تبع آن وجود انسان، دارای سیر تکاملی است؛[1] و زندگی دنیایی انسان از مراحل ابتدایی سیر وجودی او بوده؛[2] و آخرت مرحله‌ی نهایی این سیر و سفر است؛ رابطه‌ی زندگی دنیا با آخرت نظیر رابطه‌ی دوران نونهالی درخت با دوران ثمردهی آن است و یا شبیه کودکی انسان در برابر نوجوانی و جوانی است؛ زندگی انسان در دنیا از نظر امکانات و گستردگی، پایین‌تر از آخرت است و وسعت و امکانات آخرت نسبت به دنیا قابل قیاس نیست.[3]

از نظر منابع دینی و روایات، زندگی دنیا، سازنده زندگی آخرت است؛ از رسول اکرم(ص) نقل شده است: زندگی دنیا، محل فراهم‌کردن مقدمات زندگی آخرت و به عبارتی مزرعه آخرت است.[4]

 امام علی(ع) در این زمینه می‌فرماید: امروز [زندگی دنیا] کار و تلاش است بدون آنکه محاسبه و کیفر و پاداشی در کار باشد؛ و فردا[آخرت] روز محاسبه و دریافت پاداش و کیفر است، اما دیگر جای کار و تلاش نیست.[5]

همچنین آن‌حضرت می‌فرماید: از دنیای گذرا برای آخرت ماندگار توشه بردارید.[6]

[1]. ر. ک: طباطبائی، سید محمد حسین، نهایة الحکمة، ص 323، قم، مؤسسه نشر اسلامی، چاپ پنجم، 1404ق.

[2]. ر. ک: صدر المتألهین، الشواهد الربوبیة فى المناهج السلوکیة، ص 179 و 180، مشهد، المرکز الجامعى للنشر، چاپ دوم، 1360ش.

[3]. همان، ص 320.

[4]. «قَوْلَ رَسُولِ اللَّهِ ص‏ الدُّنْیَا مَزْرَعَةُ الْآخِرَة». ورام بن أبی فراس، مسعود بن عیسى، تنبیه الخواطر و نزهة النواظر المعروف بمجموعة ورّام، ج 1، ص 183، قم، مکتبه فقیه، چاپ اول، 1410ق.

[5]. «فَإِنَّ الْیَوْمَ‏ عَمَلٌ‏ وَ لَا حِسَابَ وَ إِنَّ غَداً حِسَابٌ وَ لَا عَمَلَ». کلینى، محمد بن یعقوب بن اسحاق، کافی، ج 8، ص 58، تهران، دار الکتب الإسلامیة، چاپ چهارم، 1407ق.

[6]. «وَ قَالَ أَمِیرُ الْمُؤْمِنِینَ ع فِی بَعْضِ خُطَبِهِ:‏ أَیُّهَا النَّاسُ إِنَّ الدُّنْیَا دَارُ فَنَاءٍ وَ الْآخِرَةُ دَارُ بَقَاءٍ فَخُذُوا مِنْ مَمَرِّکُمْ‏ لِمَقَرِّکُمْ». ابن بابویه، محمد بن على، امالی، ص 110، بیروت، اعلمى، چاپ پنجم، 1400ق، 1362ش.