جستجوی پیشرفته
بازدید
80952
آخرین بروزرسانی: 1402/09/20
خلاصه پرسش
استاد(معلم) و شاگردان(دانش آموزان، دانشجویان) نسبت به همدیگر چه حقوقی دارند؟
پرسش
استاد(معلم) و شاگردان(دانش آموزان، دانشجویان) نسبت به همدیگر چه حقوقی دارند؟
پاسخ اجمالی

استاد و شاگرد وظایف و حقوق متعددی بر گردن یکدیگر دارند که می‌توان آنها را به دو دسته تقسیم کرد:

  1. وظایف معلم نسبت به شاگرد که شامل وظایف اخلاقی - تربیتی و وظایف علمی - آموزشی است.
  2. وظایف شاگرد نسبت به معلم و استاد همانند ارج نهادن به استاد و تجلیل از مقام علم و دانش، تواضع و فروتنی در برابر او و... .
پاسخ تفصیلی

وظایف و حقوق استاد بر شاگرد و بالعکس را می‌توان به دو قسمت تقسیم کرد:

اول: وظایف معلم نسبت به شاگرد

وظایف معلم نسبت به شاگرد در دو بخش طبقه‌بندی می‌شود:

الف) وظایف اخلاقی - تربیتی

وظایف اخلاقی – تربیتی استاد نسبت به شاگردا عبارت‌اند از:

  1. لطف و محبت نسبت به شاگرد.[1]
  2. فروتنی و نرمش نسبت به شاگردان.[2]
  3. تفقد از احوال دانشجویان و شاگردان.[3]
  4. اطلاع از نام و مشخصات شاگرد.[4]
  5. احترام به شخصیت شاگرد و اعتراف به اهمیت افکار او.[5]
  6. رعایت مساوات در توجه و محبت به شاگردان.[6]
  7. رعایت سابقۀ شاگردان[7] و توجه به مزایای آنها (در علم و شایستگی).[8]
  8. معرفی معلمان شایسته به شاگردان.[9]
  9. نشستن آمیخته با نزاکت و ادب.
  10. متانت و وقار در جلسۀ درس.[10]
  11. ایجاد حس مسئولیت و انضباط در شاگردان.
  12. رفق و مدارا با شاگرد و اهتمام به پرسش‌های او.[11]
  13. محبت و التفات و گشاده‌رویی نسبت به شاگردان تازه وارد.[12]
  14. اعتراف به عجز و ناتوانی در مسائلی که بدان‌ها احاطه ندارد.[13]
  15. تذکر لغزش‌ها و اشتباهات تدریسی، قبل از پایان یافتن درس.[14]
  16. درنگ نمودن در جلسه، پس از پایان گرفتن درس.[15]
  17. تعیین مبصر و نماینده برای شاگردان.[16]
  18. پایان دادن درس‌ها با نصایح اخلاقی و دعا.[17]

ب) وظایف علمی و آموزشی

وظایف علمی و آموزشی استاد نسبت به شاگرد عبارت‌اند از:

  1. گام به گام پیش بردن شاگردان به لحاظ علمی و عملی.[18]
  2. ایجاد شوق و دلبستگی به علم و دانش در شاگردان.[19]
  3. کوشش در تفهیم مطالب با رعایت استعداد شاگرد.[20]
  4. ذکر ضوابط و قواعد کلی علوم ضمن تدریس آنها.[21]
  5. تشویق شاگردان به اشتغالات علمی و تحریص بر تکرار دروس.[22]
  6. طرح مسائل دقیق و پرسش از شاگردان.[23]
  7. استفاده از بهترین قواعد و روش تدریس و تفهیم به شاگردان.
  8. رعایت ترتیب منطقی علوم و دانش‌ها.[24]
  9. رعایت اعتدال و اقتصار در بیان و توضیح مطالب.[25]
  10. توجه به فضای مناسب کلاس(به دور از هرگونه عوامل آزار دهنده).[26]
  11. توجه به مصالح شاگردان در تعیین وقت تدریس.[27]
  12. توجه به صدا و بیان به هنگام تدریس.[28]
  13. حفظ نظم جلسه درس.

دوم: حقوق معلم بر شاگرد

حقوق معلم بر شاگرد عبارت‌اند از:

  1. ارج نهادن به استاد و تجلیل از مقام علم و دانش.[29]
  2. تواضع و فروتنی در برابر استاد.[30]
  3. دوری کردن از صحبت آمرانه با استاد.
  4. با احترام یادکردن از استاد.
  5. سرمشق گرفتن از استاد.
  6. سپاس‌گزاری از ارشاد و هشدارهای استاد.
  7. تحمل تندی‌های احتمالی استاد.
  8. در انتظار استاد و شرفیابی به محضر او.
  9. عدم ایجاد مزاحمت برای اشتغالات استاد.
  10. آراستن و پیراستن برون و درون به هنگام ورود بر استاد.
  11. عدم تحمیل وقت تدریس بر استاد.
  12. عدم مزاحمت برای استراحت استاد.
  13. نشستن با نزاکت و ادب در محضر استاد.
  14. مراقبت از حالات و رفتار خود در محضر استاد.
  15. تنظیم صدا و گفتار و تلطیف آن در محضر استاد.
  16. جبران و تدارک کمبودهای سخن استاد با اشارات لطیف.
  17. پیشی نگرفتن شاگرد به پاسخ پرسش‌ها در محضر استاد.[31]
  18. تمرکز حواس و استماع دقیق به سخنان استاد.
  19. ارج نهادن به توضیحات استاد.
  20. عدم تکرار سؤال‌های فرساینده و تلف کننده فرصت.
  21. سؤال به موقع از استاد.
  22. طرح سؤالات خوشایند و دل‌نشین.
  23. دوری نکردن از سؤال و پرسش به خاطر شرم و حیا.
  24. شهامت شاگرد در اعتراف به عدم درک مطالب علمی.
  25. حفظ حریم استاد در همه حال.
  26. دوری کردن از بدگویی استاد.[32]
  27. دفع هرگونه اتهام ناروا از ساحت استاد.[33]
  28. پوشاندن عیب‌‌های استاد و ظاهر کردن مناقب و خوبی‌های او.[34]
  29. با دشمنان او مجالستی نداشته باشد و دشمنان او را دوست خود نداند.[35]
  30. به خاطر خدا از او علم بیاموزد.[36]
  31. رعایت سکوت در مجلس درس.[37]

[1]. شهید ثانی، زین الدین بن علی، منیة المرید، محقق، مصحح، مختاری، رضا، ص 190، قم، مکتب الإعلام الإسلامی، چاپ اول، 1409ق.

[2]. همان، ص191-192.

[3]. همان، ص194.

[4]. همان، ص195.

[5]. همان، ص199.

[6]. همان، ص208.

[7]. همان، ص199.

[8]. همان، ص209.

[9]. همان، ص202.

[10]. همان، ص206.

[11]. همان، ص214.

[12]. همان، ص214.

[13]. همان، ص215و 214.

[14]. همان، ص218.

[15]. همان، ص220.

[16]. همان، ص220.

[17]. همان، ص219.

[18]. همان، ص189.

[19]. همان، ص189.

[20]. همان، ص211.

[21]. همان، ص197.

[22]. همان، ص198.

[23]. همان، ص198.

[24]. همان، ص211.

[25]. همان، ص212.

[26]. همان، ص212.

[27]. همان، ص212.

[28]. همان.

[29]. عاملی، جمال الدین حسن بن زین الدین، معالم الدین و ملاذ المجتهدین (قسم الفقه)، محقق، مصحح، حکیم، سید منذر، ج 1، ص 74، ‌قم، مؤسسة الفقه للطباعة و النشر، چاپ اول، 1418ق.

[30]. همان.

[31]. همان.

[32]. همان.

[33]. همان.

[34]. همان.

[35]. همان.

[36]. همان.

[37]. همان. برای اطلاع بیشتر به کتاب «آداب تعلیم و تربیت در اسلام» ترجمه دکتر سید محمدباقر حجتی مراجعه فرمایید.

 

ترجمه پرسش در سایر زبانها
نظرات
تعداد نظر 0
لطفا مقدار را وارد نمایید
مثال : Yourname@YourDomane.ext
لطفا مقدار را وارد نمایید
لطفا مقدار را وارد نمایید
لطفا مقدار را وارد نمایید

طبقه بندی موضوعی

پرسش های اتفاقی

  • چرا زن نمی‌تواند مرجع تقلید و قاضی باشد؟
    73146 اجتهاد و مرجعیت در اسلام 1387/04/03
    دانشمندان و متخصّصان دینی درباره‌ موضوعاتی؛ مانند مرجع تقلید، یا قاضی شدن زن و بعضی از عناوین دیگر، اختلاف نظر دارند. این امور جزو مسلّمات و ضروریات دینی به شمار نمی‌آید. کسانی که می‌گویند زنان مرجع تقلید یا قاضی نمی‌شوند، به ادله‌ای؛ نظیر روایات و اجماع، تمسک کرده‌اند ...
  • چرا خداوند در مقابل درخواست رؤیت خدا توسط یهودیان، آنها را مجازات کرد؟
    8592 تفسیر 1392/01/26
    آنچه باید در این‌جا مورد دقت قرار گیرد، این عبارت در آیه است: « فَأَخَذَتْهُمُ الصَّاعِقَةُ بِظُلْمِهِمْ». باء در «بظلمهم» معنای سببیت بوده و متعلق به «اخذتهم» است و معنا این‌گونه می‌شود که آنها را به جهت ستمی که روا داشته­‌اند، با صاعقه مجازات می‌کنیم. این عبارت نمایان‌گر ...
  • با در نظرگرفتن جمیع جوانب و مصالح، آیا ارجح نیست که مقام رهبری در قانون جمهوری اسلامی ایران دارای یک زمان و دوره مشخص باشد؟
    8512 System 1389/04/16
    دائمی بودن رهبری در ایران ناشی از رأی مردم به قانون اساسی بوده و دلیلی نیز وجود ندارد که در صورت از دست ندادن شرایط، زمان آن را محدود کرد. فساد موجود در حکومت ها بیشتر ناشی از خلق و خوی حاکمان ...
  • با توجه به آیات 103 و 104 سوره کهف، راه تشخیص کار نیک از بد و ناپسند چیست؟
    24104 تفسیر 1389/05/13
    آیات شریفه، به معرفى زیانکارترین انسان ها و بدبخت‏ترین افراد بشر مى‏پردازد. زیان واقعى و خسران مضاعف آنجا است که انسان سرمایه‏هاى مادى و معنوى خویش را در یک مسیر غلط و انحرافى از دست دهد و گمان کند کار خوبى کرده است، نه از این کوشش ها ...
  • آیا در اسلام، مسئله ای به نام وضوی ارتماسی داریم؟
    11356 Laws and Jurisprudence 1391/07/03
    وضوى ارتماسى آن است که انسان صورت و دستها را به قصد وضو با مراعات شستن از بالا به پایین در آب فرو برد؛ اما براى این که مسح سر و پاها با آب وضو باشد، باید در شستن ارتماسى دستها، قصد شستن وضویى، هنگام بیرون آوردن ...
  • زنان عقیمی که بچه‌دار نمی‌شوند از دیدگاه قرآن چه جایگاهی دارند؟
    24597 تفسیر 1395/08/04
    گرچه پروردگار صلاح دیده برخی مردان و زنان، عقیم باشند[1] اما عقیم بودن و بچه‌دار نشدن به تنهایی نقصی معنوی - نه برای مردان و نه برای بانوان - نبوده و از مقام و ارزش انسانی هیچ کدام از آنها نمی‌کاهد. البته می‌شود برای ...
  • آیا در تحقیقات پزشکی، جایز است از جنین سقط شدهٔ انسان استفاده کرد؟
    7682 گوناگون 1393/02/25
    بیشتر فقها تشریح بدن انسان(جنین یا غیر جنین) را جایز نمی‌دانند، اما برخی از مراجع[1] در این‌باره می‌گویند، اگر این‌گونه تحقیقات در راستای کشف مطالب پزشکى جديد و مورد نیاز جامعه و نیز درمان بيمارى‌های تهدید کننده زندگى مردم باشد، جايز است؛ ولى تا ...
  • آیا گزارش غیر‌مسلمان مبنی بر نجاست چیزی که در اختیار اوست، مورد قبول است؟
    8833 اثبات نجاست 1393/02/03
    فقها در این زمینه فرقی بین مسلمان و غیر مسلمان نگذارده و می‌گویند، نجس بودن چیزى از سه راه ثابت مى‌شود، و باید بر آن ترتیب اثر داد: 1. آن که انسان خودش یقین به نجاست پیدا کند. 2. دو نفر عادل و یا حتّى یک نفر گواهى ...
  • معنای استدلال مباشر چیست؟
    19452 قیاس اقترانی و استثنائی 1391/12/06
    در مورد استدلال مباشر آنچه را که برخی از نویسندگان در این‌باره نگاشته‌اند، در این‌جا نقل می‌کنیم: بسیاری از منطق‌نگاران معاصر آنچه را در منطق نگاشته‌های پیشین با عنوان «احکام قضایا» یا «نسبت قضایا» مطرح بوده، قسمی از استدلال برشمرد‌ه‌اند و نام‌هایی؛ همچون استدلال «مباشر»، «بی‌واسطه» و «بسیط» ...
  • محدوده حرم مکه چقدر است؟
    9600 گوناگون 1396/10/23
    ابتدا باید دید منظور از حرم مکه چیست، آیا مراد، مسجد الحرام است؟ یا منطقه‌ای که زائرین خانه‌ی خدا بدون احرام، حق ورود به آن‌را ندارند و ورود کفار نیز به لحاظ شرعی در آن ممنوع است؟ در صورت نخست، پاسخ آن است که هر مکانی که در ...

پربازدیدترین ها