جستجوی پیشرفته
بازدید
9155
آخرین بروزرسانی: 1393/08/20
خلاصه پرسش
با وجود این که اهل بیت (ع) اهل ذکرند؛ چرا تبعیت از فقها لازم است؟
پرسش
آیا در تفقه و دین آموزی می توان به غیر معصوم مانند فقها رجوع کرد؟ به چه دلیل؟ با توجه به این که اهل بیت (ع) اهل ذکر معرفی شده اند!
پاسخ اجمالی

اهل ذکر در آیه شریفه "فَسْئَلُوا أَهْلَ الذِّکْر"، به معصومان (ع) تفسیر شده است که کامل ترین مصداق اهل ذکرند، اما از آیه، انحصار استفاده نمی شود؛ زیرا معنای اهل ذکر، وسیع است و شامل تمام کسانی که علم و آگاهی بیشتری دارند می شود، و این آیه، ارشاد به یکى از اصول عقلایى و احکام عام عقلى است، و آن عبارت از وجوب رجوع جاهل به عالم در هر فن و رشته است، و به همین جهت روشن است که این دستور یک دستور تعبدى نبوده و امر آن هم، امر مولوى نیست.

پاسخ تفصیلی

اهل ذکر در آیه شریفه "فَسْئَلُوا أَهْلَ الذِّکْر"، به معصومان (ع) تفسیر شده است که کامل ترین مصداق اهل ذکرند، اما از آیه، انحصار استفاده نمی شود؛ زیرا معنای اهل ذکر، وسیع است و شامل تمام کسانی که علم و آگاهی بیشتری دارند می شود. علامه طباطبایی (ره) در تفسیر این آیه می گوید: آیه شریفه، ارشاد به یکى از اصول عقلایى و احکام عام عقلى است. و آن عبارت از وجوب رجوع جاهل به عالم در هر فن و رشته است، و به همین جهت روشن است که این دستور یک دستور تعبدى نبوده و امر آن هم، امر مولوى نیست.[1]

برای اطلاع بیشتر خلاصه ای از آنچه در این باره، در برخی تفاسیر به آن اشاره شده است را بیان می نماییم:

"روایات متعددی از جمله روایتى از امام رضا (ع) در تفسیر "فَسْئَلُوا أَهْلَ الذِّکْر" وارد شده است که آن حضرت فرمود: "مائیم اهل ذکر و مائیم پرسش‏ شوندگان. راوی می گوید عرض کردم: شما پرسش‏ شونده و ما پرسش‏ کننده‏ایم؟ فرمود: آرى‏.. .[2] در روایت دیگرى امام صادق (ع) در تفسیر آیه فرمود: ذکر، قرآن است، و اهل بیت پیامبر (ص) اهل ذکرند، و از آنها باید سؤال کرد.[3] در روایاتی نیز مى ‏خوانیم که "ذکر" شخص پیامبر (ص) است و اهل بیت او اهل الذکر هستند.[4] روایات متعدد دیگرى نیز به همین مضمون رسیده است... .[5]

در روایاتى که در تفسیر آیات قرآن وارد شده است، بیان مصداق هاى معینى را مى‏بینیم که مفهوم وسیع آیه را هرگز محدود نمى ‏کند، و همان گونه که گفتیم: ذکر به معناى هر گونه آگاهى و یاد آورى و اطلاع است، و اهل الذکر، آگاهان و مطلعین را در همه زمینه‏ ها در بر مى‏ گیرد.

ولى از آن جا که قرآن مجید نمونه بارز یادآورى و علم و آگاهى است به آن "ذکر" اطلاق شده و همچنین شخص پیامبر ص نیز مصداق روشن ذکر است، به همین ترتیب امامان معصوم که اهل بیت او و وارث علم او هستند، روشن ترین مصداق اهل ذکرند.

ولى قبول این مسئله هیچ گونه منافاتى با عمومیت مفهوم آیه و همچنین مورد نزول آن که دانشمندان اهل کتاب است ندارد، و به همین دلیل علماى اصول و فقهاى ما در مباحث مربوط به اجتهاد و تقلید و پیروى ناآگاهان در مسائل دینى از آگاهان و مجتهدین به این آیه استدلال کرده‏اند.

به هر حال آیه فوق بیانگر یک اصل اساسى اسلامى در تمام زمینه‏هاى زندگى مادى و معنوى است و به همه مسلمانان تأکید مى‏کند که آنچه را نمى‏دانند از مطلعین بپرسند و پیش خود در مسائلى که آگاهى ندارند دخالت نکنند.

به این ترتیب "مسئله تخصص" نه تنها در زمینه مسائل اسلامى و دینى از سوى قرآن به رسمیت شناخته شده، بلکه در همه زمینه ‏ها مورد قبول و تأکید است، و روى این حساب بر جامعه اسلامی لازم است که در هر عصر و زمان افراد آگاه و صاحب نظر در زمینه ‏های مورد نیاز داشته باشند، که اگر کسانى مسائلى را نمى‏دانند به آنها مراجعه کنند.

ولى ذکر این نکته نیز لازم است که باید به متخصصان و صاحب‏ نظرانى مراجعه کرد که صداقت و درستى و بى ‏طرفى آنها ثابت و محقق است، آیا ما هرگز به یک طبیب آگاه و متخصص در رشته خود که از صداقت و درستکاریش در همان کار خود، مطمئن نیستیم مراجعه مى‏ کنیم؟! لذا در مباحث مربوط به تقلید و مرجعیت، صفت عدالت را در کنار اجتهاد و یا اعلمیت قرار داده‏اند، یعنى مرجع تقلید هم باید عالم و آگاه به مسائل اسلامى باشد و هم با تقوا و پرهیزکار.[6]

 

[1]. طباطبایى، سید محمد حسین، المیزان فى تفسیر القرآن، ج 12، ص 259، دفتر انتشارات اسلامى، قم، 1417 ق.

[2]. کلینی، کافی ج 1، ص 210- 211، دار الکتب الإسلامیة، تهران، 1365 ش.

[3]. همان ص 211.

[4]. شیخ حر عاملى، محمد بن حسن، وسائل الشیعة، ج 27، ص 73، مؤسسة آل البیت (ع)، قم، 1409 ق‏.

[5]. ر.ک، کلینی، کافی ج 1،ص 210، َبابُ أَنَّ أَهْلَ الذِّکْرِ الَّذِینَ أَمَرَ اللَّهُ الْخَلْقَ بِسُؤَالِهِمْ هُمُ الْأَئِمَّةُ ع.

[6]. ر.ک، مکارم شیرازى، ناصر، تفسیر نمونه ج 11 ص 243-244، دار الکتب الإسلامیة، تهران، 1374 ش.

 

ترجمه پرسش در سایر زبانها
نظرات
تعداد نظر 0
لطفا مقدار را وارد نمایید
مثال : Yourname@YourDomane.ext
لطفا مقدار را وارد نمایید
لطفا مقدار را وارد نمایید
لطفا مقدار را وارد نمایید

طبقه بندی موضوعی

پرسش های اتفاقی

پربازدیدترین ها

  • تعداد فرزندان حضرت علی (ع)، و نام ایشان و نام مادران آنان چه بوده است؟
    791826 معصومین 1387/06/05
    شیخ مفید در کتاب ارشاد تعداد آنها را 27 تن از دختر و پسر دانسته و پس از آن گفته است: عده‏ای از علمای شیعه گویند که فاطمه پس از وفات پیامبر (ص) جنینی که پیامبر او را محسن نامیده بود سقط کرد. بنابر قول این عده، فرزندان آن حضرت ...
  • معنای ذکر «لا حول ولا قوه الا بالله العلی العظیم» چیست و این ذکر چه آثار و برکاتی دارد؟
    755914 حدیث 1396/06/14
    «لَا حَوْلَ وَ لَا قُوَّةَ إِلَّا بِاللَّهِ الْعَلِیِّ الْعَظِیمِ»؛ یعنی هیچ نیرو و توانى جز از سوى خداوند بلندمرتبه و بزرگ نیست‏. واژه «حول» در لغت به معنای حرکت و جنبش،[1] و «قوّة» به معنای استطاعت و توانایی است.[2] بنابر ...
  • آیا خداوند به نفرینی که از دل شکسته باشد، توجه می کند؟ یا فقط دعاهای مثبت را اجابت می کند؟
    679087 Practical 1390/07/12
    نفرین در آموزه های دینی ما مسئله ای شناخته شده است، چنان که در آیات و روایات آمده است: "بریده باد هر دو دست ابو لهب"؛ "از نفرین مظلوم بترسید که نفرین مظلوم به آسمان می رود". و... . منتها همان گونه که دعا برای استجابت، نیازمند شرایط است، ...
  • حکم زنا با زن شوهردار چیست؟
    658379 Laws and Jurisprudence 1387/05/23
    زنا خصوصا با زن شوهر دار یکی از گناهان بسیار زشت و بزرگ به شمار می آید ولی بزرگی خداوند و وسعت مهربانی او به حدی است، که اگر گنهکاری که مرتکب چنین عمل زشت و شنیعی شده واقعا از کردۀ خود پشیمان باشد و تصمیم جدی ...
  • عقیقه و احکام و شرایط آن چیست؟
    648261 Practical 1391/02/11
    عقیقه عبارت است از: کشتن گوسفند یا هر حیوانی که صلاحیّت قربانی کردن داشته باشد، در روز هفتم ولادت فرزند، جهت حفظ فرزند از بلاها. پرداخت قیمت آن کفایت از عقیقه نمی‌کند. بهتر است عقیقه و فرزندی که برایش عقیقه می‌شود، از حیث جنسیت مساوی باشند، ولی ...
  • آیا کاشت ناخن مانع غسل و وضو است؟
    599809 Laws and Jurisprudence 1387/12/04
    در غسل و وضو، باید آب به اعضای بدن برسد و ایجاد مانعی در بدن که رفع آن مشکل یا غیر ممکن است، جایز نیست، مگر در صورتی که ضرورتی آن را اقتضا کند و یا غرض عقلائی مشروعی در این امر وجود داشته باشد.در هر حال، اگر مانعی ...
  • فضیلت و آداب و شرایط نماز جمعه چیست؟ و به چه صورت خوانده می‌شود؟
    579962 نماز جمعه 1389/09/10
    در مورد جایگاه و فضیلتش نماز جمعه همین بس که سوره‌ای از قرآن به نامش می‌باشد.نماز جمعه یک از عباداتی است که به جماعت خوانده می‌شود. این نماز دو خطبه دارد که با حمد و ثنای الهی شروع می‌شود و امام جمعه در این خطبه‌ها باید مردم را به تقوای ...
  • آیا ارتباط انسان با جن ممکن است؟
    564670 جن 1386/02/01
    قرآن مجید وجود جن را تصدیق کرده و ویژگی‌‏های زیر را برای او برمی‌شمارد:جن موجودی است که از آتش آفریده شد، بر خلاف انسان که از خاک آفریده شده است.[1]دارای علم، ادراک، تشخیص حق از باطل و قدرت منطق و استدلال ...
  • اصول و فروع دین را نام برده و مختصراً توضیح دهید؟
    564008 Laws and Jurisprudence 1387/09/23
     دسته بندی اصول دین و فروع دین به این شکلی که در میان ما متداول است از احادیث و روایات ائمه (ع) اخذ نشده است؛ بلکه دانشمندان علوم دینی معارف دینی را به این صورت دسته بندی کردند. تاریخ بحث ها در باره به نیمه دوم قرن اول هجری باز ...
  • می خواهم دعا کنم همسرم در زندگی مطیع من باشد آیا در این زمینه دعایی از اهل بیت (ع) به ما رسیده است؟
    558550 Practical 1389/02/22
    دعاها، لازم نیست حتماً به زبان عربى خوانده شوند؛ هرچند به عربی بهتر است، حتى دعا در نماز به زبان فارسى جایز است.نکته مهم تر این که انسان باید شرایط دیگر تأثیر گذاری دعا ...