کافران به سبب گناهانی که در دنیا انجام داده‌اند، باید منتظر هر نوع عذابی باشند. بر طبق آیات قرآن یکی از انواع عذاب در آخرت، مورد تمسخر و خنده قرار گرفتن کافران توسط مؤمنان است: «فَالْیوْمَ الَّذِینَ آمَنُوا مِنَ الْکُفَّارِ یضْحَکُونَ‏»؛[1] امروز مؤمنان به کفار می‌خندند.

در روایات نیز یکی از عذاب‌های کافران، مورد تمسخر قرار گرفتن آنان بیان شده است:

1. پیامبر(ص) فرمود: کسانی که در دنیا دیگران را مورد تمسخر قرار می‌دهند، در آخرت برای آنها دری به سوی بهشت باز می‌شود و به آنها گفته می‌شود که بیایید، بیایید! آنها نیز با غم و اندوه حرکت می‌کنند. اما وقتی به نزدیکی آن در می‌رسند، آن در بسته ‌شده و در دیگری باز می‌شود، آنها نیز با غم و اندوه حرکت می‌کنند. وقتی به نزدیکی آن در می‌رسند، آن در نیز بسته شده و در دیگری باز می‌شود و پیوسته این کار تکرار می‌شود تا آن‌جا که دیگر ناامید می‌شوند.[2]

2. ابن عباس می‌گوید: برای کافرانی که در عذاب جهنم قرار دارند، دری به سوی آنها باز می‌شود. آنها با سرعت به سوی آن حرکت می‌کنند؛ اما وقتی به انتهای آن می‌رسند، آن در بر روی آنها بسته می‌شود و در دیگری بر روی آنها باز می‌شود و آنها به سمت آن در حرکت می‌کنند، اما وقتی به انتهای آن می‌رسند، آن در بر روی آنها بسته می‌شود. در این هنگام مؤمنان از این اتفاق خنده می‌کنند؛ لذا خداوند فرمود: «فَالْیوْمَ الَّذِینَ آمَنُوا مِنَ الْکُفَّارِ یضْحَکُونَ».[3]

در مورد علت خنده مؤمنان اقوالی بیان شده است:

1. زیرا مؤمنان کافران را در آتش و خودشان را در نعمت‌های بی‌پایان می‌بینند.

2. چون کافران در دنیا دشمنان خدا و مؤمنان بودند؛ لذا خداوند براى مؤمنان سرور و خوش‌حالى در عذاب ایشان قرار داد.[4]

در هر حال کافران باید منتظر هر نوع عذابی باشند و مسخره شدن آنها نیز نوعی از عذاب است.[5] و این نوع مسخره کردن لغو و باطل نیست تا صدورش از اهل بهشت معقول نباشد.[6] آنچه شایسته مؤمنان نیست، تمسخر و استهزاء بی‌مورد در این دنیا است و نه در آخرت که یکی از شادی‌های آنان این است که مانند کفار عاقبت به شر نشده‌اند و آنان دستور خداوند را اجرا می‌کنند که همواره به توبیخ و تمسخر کافران می‌پردازند. اگر عذاب کافران، توهین و توبیخ و استهزاء و ... آنان همگی با دستور و اجازه خداوند باشد، چنین رفتاری شایسته مؤمنان خواهد بود.[7]

از طرفی، با نظر به این‌که کافران در دنیا به مسخره‌کردن مؤمنان می‌پرداختند، مجازات متناسب با این گناهشان در روز جزا نیز مورد مسخره واقع شدن آنها توسط مؤمنان خواهد بود.

[1]. مطففین 34.

[2]. سیوطی، جلال الدین، الدر المنثور فی تفسیر المأثور، ج 6، ص 328، قم، کتابخانه آیة الله مرعشی نجفی، 1404ق.

[3]. طبرسی، فضل بن حسن، مجمع البیان فی تفسیر القرآن، مقدمه، بلاغی‏، محمد جواد، ج 1، ص 141 – 142، تهران، ناصر خسرو، چاپ سوم، 1372ش؛ علم الهدی، علی بن حسین، امالی المرتضی (غرر الفوائد و درر القلائد)، محقق، مصحح: ابراهیم، محمد ابوالفضل، ج 2، ص 149، قاهره، دار الفکر العربی، چاپ اول، 1998م.

[4]. مجمع البیان فى تفسیر القرآن، ج‏ 2، ص 541.

[5]. امالی المرتضى، ج‏ 2، ص 149.

[6]. المیزان فى تفسیر القرآن، ج ‏8، ص 118.

[7]. «واکنش قرآن در برابر تحقیر و تمسخر دیگران»، 39250؛ «برخورد زشت منافقان با مؤمنان»، 84820؛ «انکار خدا و تمسخر پیامبران علت عذاب قوم عاد»، 49069.