«ابلیس» از ریشه «بلس» و برگرفته از كلمه‌ی «ابلاس»، به معنای غم و اندوهی است كه از شدت یأس و ناامیدی باشد. و آیه «وَ يَوْمَ تَقُومُ السَّاعَةُ يُبْلِسُ الْمُجْرِمُون‏» ناظر به همین معناست. یعنی و روزی كه قیامت بر پا شود،‌ تبه‌كاران نومید و غمگین می‌شوند. در همین راستا «ابلیس»، نام شیطان خاصی است كه به واسطه‌ی نافرمانی از درگاه خداوند متعال رانده شد و او را بدین جهت به این نام می‌خوانند؛ چون از رحمت خدا ناامید شد و علت آن تمرد از دستور خداوند متعال بود: «و به یاد آرید زمانی را كه به فرشتگان گفتیم برای آدم سجده كنید، آنها همگی سجده كردند، مگر ابلیس» که به دنبال این سرکشی، خدا به او فرمود: از بهشت خارج شو که سنگسار خواهی شد و تا روز قیامت نفرین بر تو خواهد باد.

واژه «شیطان» که بارها در قرآن کریم و روایات تکرار شده در بیشتر موارد، ناظر به «ابلیس» می‌باشد.