3408
منظور از حرکت، خروج تدریجی شیء از قوه به فعل است. و مراد از جوهر، آن ماهیتی است که برای ایجاد شدن در خارج نیازمند به موضوع نیست، برخلاف عَرَض که برای ایجاد شدن در خارج به موضوع نیاز دارد. رنگ سفید یک عَرَض است و نمی‌توان برای آن وجود مستقل در نظر گرفت، بلکه برای موجود شدن، حتماً باید بر روی یک موضوع ایجاد شود، ولی جوهر چون وجود مستقل دارد برای موجود شدن در خارج نیازمند موضوع نیست.
لذا مراد از حرکت جوهری آن است که همان‌طور که اعراض تغییر و حرکت دارند، ذات و جوهر هر چیزی نیز حرکت دارد؛ یعنی جواهر لحظه به لحظه در حال حرکت هستند و حرکت جوهری عین وجود جوهر است.
مبتکر این نظریه ملاصدرا است و چندین دلیل برای اثبات این موضوع ارائه کرده، از جمله؛ اینکه می‌گوید حرکت در اعراض را همه قبول دارند و پذیرفته شده است و می‌دانیم که اعراض وجودی جدای از وجود جواهر ندارند؛ لذا چون حرکت عَرَض معلول حرکت جوهر است، پس در خود جوهر هم باید حرکت انجام شود.
