«ضلال» و «ضلالت» به معناى انحراف از حق است. در واقع ضلالت در برابر اهتدا و اضلال در مقابل هدايت است، و چون هدايت به معناى راهنمایی و رسیدن به مقصود است، إضلال به معنای گمراه‌کردن و نرساندن به مقصود خواهد بود.

ضلالت بر خلاف هدایت - که به دو قسم تكوينى و تشريعى تقسيم می‌گردد - فقط تكوينى بوده و ضلالت تشريعى نداریم.

خداوند اضلال تشريعى و ابتدايى ندارد، بلکه همگان را در مرحله‌ی نخست با هدايت تشريعى و ابتدايى خود به راه راست و صلاح و فلاح و رستگارى دعوت می‌كند و در اين مرحله هيچ اضلالى وجود ندارد، ولى اگر كسى اين هدايت تشريعى را نپذيرفت و به اختيار خويش، بیراهه گمراهى را در پيش گرفت، و از مهلت توبه و تأخير مجازات استفاده نكرده و به فطرت الهى خویشتن برنگشت، آن‌گاه به اضلال تكوينى خداوند مبتلا خواهد شد.

خداوند در قرآن کریم بارها به موضوع ضلالت و اضلال اشاره کرده است.