در اصطلاح علم کلام، پذیرش و یا نپذیرفتن «حسن و قبح عقلی» به این معنا است كه آيا عقل در ادراک حسن و قبح و یا شناخت نیکی‌ها و زشتی‌ها «استقلال» دارد و به تنهایى قادر به درک و تشخيص آنها است؟ يا لزوما نيازمند به كمک و راهنمایى شرع است؟

عده‌ای از متکلمان اسلامی که به معتزله معروف هستند، طرف‌دار حسن و قبح ذاتى عقلى شده و مسئله‌ی «مستقلّات عقليّه» را طرح كردند. آنان می‌گویند؛ ما به روشنی درک مى‌‏كنيم كه افعال ذاتاً متفاوت‌اند، بدون اين‌كه نيازى به ارشاد شرع داشته باشیم.

اما گروه دیگری از متکلمان که اشاعره نامیده می‌شوند، حسن و قبح ذاتى و عقلى را انكار کرده و می‌گویند، نیکی‌ها و زشتی‌ها امورى نسبى و تابع شرایط خاص می‌باشند که محيط‌ها، زمان‌ها، تقليدها، تلقين‌ها و ... بر آن تأثیرگذار هستند، پس عقل در ادراک حسن و قبح‏‌ها باید تابع راهنمایى شرع باشد.

بنابر این، اشاعره، به «مستقلّات عقليّه» اعتراف نداشتند و مدعى بودند، به طور كلى در فهم اين‌كه عدالت چيست؟ ظلم چيست؟ نيكو چيست؟ ناپسند چيست؟ عقل به تنهایی توانایی تشخیص نداشته و همه این موارد بايد از زبان شرع گرفته شود و در اين مسائل باید تابع و تسليم «سنّت اسلامى» بود و بس.

متکلمان شیعه امامیه، معتقد به «حسن و قبح عقلی» و «مستقلات عقلیه» می‌باشند و بر اساس مکتب شیعی، هر انسان با فطرت سالم می‌تواند، به عنوان نمونه تشخیص دهد که مهربانی به پدر و مادر از نیکی‌ها بوده و خشونت نسبت به آنان از زشتی‌هاست.