زید بن ثابت بن ضحاک، با کنیه‌های ابو سعید، ابو عبدالرحمن و ابو خارجه، هنگام نبرد بعاث که چند سال قبل از هجرت در اطراف مدینه بین قبائل اوس و خزرج رخ داد تنها شش سال داشت که پدرش را در این نبرد از دست داد. زید هنگام هجرت پیامبر اسلام(ص) به مدینه، یازده ساله بود و از این رو به دلیل سن کم،‌ در نبرد بدر حضور نداشت، ولى در جنگ احد شرکت کرد.

زید بن ثابت از صحابه‌ای بود که در پشتیبانی از خلفای سه‌گانه نقش مهمی را ایفا می‌کرد.

بر اساس برخی گزارش‌ها زید در مقطعی از کاتبان وحی بود و از کسانی به شمار می‌آمد که در زمان پیامبر(ص) در جمع‌آوری قرآن نقش داشت. او بعد از رحلت پیامبر(ص) براى ابوبکر و عمر کتابت مى‏کرد و در منصب قضاوت و فتوا و قرائت و مسائل مرتبط با میراث از افراد سرشناس دوره‌ی خلافت عمر و عثمان و امام علی(ع) بود.

زید با این‌که به فضل امام علی(ع) اعتقاد داشت و به او احترام می‌گذاشت؛ اما بعد از عثمان با حضرتشان بیعت نکرد و در هیچ‌یک از جنگ‌های ایشان حضور نداشت.