بازدید
11642
11642
آخرین بروزرسانی:
1402/05/12
کد سایت
fa-795
گروه بندی اصطلاحات
اصطلاحات منطقی
حد تام ، حد ناقص ، رسم تام ، رسم ناقص
توضیحات
- هر گاه تعریفی بتواند تمام اجزای ماهیت یک مفهوم را بیان کند و روشنگر کنه ذات آن باشد، در این صورت به آن «حد تام» میگویند؛ مانند اینکه در تعریف انسان بگویند: «انسان حیوان ناطق است» که تمام اجزای ماهیت او از جنس و فصل قریب را بیان نموده است.
- اگر تعریف نتواند تمام اجزای ماهیت را برساند، ولی بعضی از آن اجزا که مشخص کنندۀ محدوده و حد و مرز آن مفهوم است را بیان کند، مانند اینکه بگویند: «انسان شیئی ناطق است»، در این صورت به این تعریف «حد ناقص» میگویند.
- «رسم تامّ» تعريفى است كه از «جنس قريب» و «عرض خاصّ» تشکیل شود؛ مانند تعريف انسان به: «حيوان ضاحك»، يا «حيوان كاتب»، يا «حيوان متمدّن». و مانند تعريف مثلث به: «شكلى كه مجموع زواياى آن مساوى دو قائمه باشد».
- «رسم ناقص» تعريفى است كه از انضمام «جنس بعيد» با «عرض خاصّ»، يا انضمام «عرض عامّ» با «عرض خاصّ» حاصل شود؛ مانند تعريف انسان به: «جسم ضاحك»، يا «جوهر ضاحك»، يا «جسم نامى كاتب»، يا «رونده ضاحك».
بعضى هم رسم ناقص را عبارت از رسمى دانستهاند كه معرّف را تنها از بعضى امور مغاير ممتاز سازد. و بعضى ديگر برآنند كه رسم ناقص آن است كه در آن تنها به ذكر عرضيّات اكتفا شود.