اصطلاحات و مدخل ها (گروه اصطلاح:اصطلاحات منطقی)
-
استقراء ، استقراء تام ، استقراء ناقص
3103 اصطلاحات منطقی
«استقراء» يكى از اقسام سهگانه حجت و استدلال است. و آن استدلالى است كه در آن از مطالعهی امور جزئى به نتيجهاى كلى دستيابند. مثلا از ملاحظهی حيوانات مختلف كه هريک هنگام جويدن غذا فکّ پایین را ح
-
برهان افتراض
1161 اصطلاحات منطقی
برهان افتراض، یا قیاس افتراض، یا دلیل افتراض، يكی از روشهـای منطـقی اسـت که در موارد متعددی به کار میرود؛ یکی از کاربردهای آن، اثبات برخی از اقسام شکل دوم و سوم قیاس است.
از نظر منطقیها،
-
تصور و تصدیق
2698 اصطلاحات منطقی
«تصور» یعنی آنکه به چیزی فکر کنیم، بدون آنکه در صدد اثبات و یا نفی موضوعی باشیم، مانند تفکر به آسمان، اما «تصدیق» به معنای فکر کردن به چیزی به همراه حکم به اثبات و یا نفی میباشد، مانند آنکه «آسمان
-
تمثیل
1601 اصطلاحات منطقی
«تمثيل» در دانش منطق، يكى از اقسام سهگانه «حجت» است، و آن عبارت است از: «حكم كردن بر چيزى به سبب حكمى كه دربارهی امر مشابه آن كرده باشند».
مانند اينكه از حرمت شراب انگور حكم به حرمت شر
-
جهل بسیط ، جهل مرکب
2007 اصطلاحات منطقی
حد تام ، حد ناقص ، رسم تام ، رسم ناقص
14623 اصطلاحات منطقی- هر گاه تعریفی بتواند تمام اجزای ماهیت یک مفهوم را بیان کند و روشنگر کنه ذات آن باشد، در این صورت به آن «حد تام» میگویند؛ مانند اینکه در تعریف
حصر ، حصر حکمی و موضوعی ، حصر عقلی و استقرایی ، حصر حقیقی و اضافی
3037 اصطلاحات فقهی - اصولی
اصطلاح «حصر»، بیشتر در علوم ادبی کاربرد دارد، و عبارت است از: اختصاص دادن چیزی به چیز دیگر به طریق مخصوص. به عبارت دیگر، اثبات حکمی برای موردی معین و نفی آن حکم از موارد دیگر است.
به عنوان
-
دور
2613 اصطلاحات فلسفی
«دَوْر» (به فتح اول و سکون ثانی) از اصطلاحات منطق و فلسفه است که در سایر علوم بویژه فقه و اصول نیز کاربرد زیادی دارد. دور عبارت است از: اینکه موجود شدن چیزی در نهایت، وابسته به مو
-
دور مصرح
1635 اصطلاحات فلسفی
«دور مُصَرَّح» همان دور بدون واسطه است. رجوع کنید: مدخل «دَوْر».
-
دور مضمر
1822 اصطلاحات فلسفی
به دور با واسطه «دَوْر مُضمَر» میگویند. مثلاً هر گاه "الف" متوقف بر "ب" باشد و "ب" متوقف بر "ج" و "ج" متوقف بر "دال" و "دال" متوقف بر "الف" باشد. رجوع کنید: مدخل مغالطه
1498 اصطلاحات منطقی«مغالطه»، قیاسی است که به دلیل وجود برخی ویژگیهایی که در مقدمات آن وجود دارد، نتیجه درست و قابل پذیرشی را به دنبال نخواهد داشت:
- به لحاظ «صوری» درست نباشد؛ بدین بیا
طبقه بندی موضوعی
موضوعات جانبی
پرسش های اتفاقی
-
پیشینه نگارش مقتلنویسی شهدای کربلا از چه زمانی آغاز شد؟
8968 تاریخ 1392/11/20تکنگاری حادثهها، یک گونه از نوشتههای تاریخی است که مسلمانان در قرون نخستین برای ثبت وقایع مهم از آن بهره جستهاند. چنین نوشتههایی اغلب پیرامون روزهای پُر حادثهای است که سرنوشت تاریخی مسلمانان را دچار تحوّل میکند.[1] یکی از تلاشهای جدّی مورّخان در تدوین ...
-
چگونه خداوند در فرازهایی از قرآن، تمام خوبیها و بدیها را به خود نسبت داده، اما در فرازهای دیگری، عامل بدیها را خود انسانها میداند؟!
14591 تفسیر 1397/08/23در تفسیر و توضیح این آیات که به ظاهر ناهمخوان به نظر میآیند، نظریات مختلفی بیان شده است:«سیئه» دارای دو معنا است؛ یکی بلا و گرفتاری، و دیگری گناه و معصیت. مراد از آیاتی که بدیها را به خدا نسبت میدهند، همان بلا و گرفتاریها است، و مراد از آیاتی ...
-
از نگاه اسلام آیا میتوانیم با افراد دچار بیماریهای مسری، مانند جذام رفت و آمد داشته باشیم و یا باید از آنان دور شویم؟ آیا حلاج، روزه واجب خود را شکست و با جذامیان همغذا شد؟!
18068 درایه الحدیث 1398/03/13انواع مختلفی از بیماریهای مسری وجود دارد که در زمانهای گذشته، مواردی؛ مانند «جذام» و «وبا» شیوع بیشتری داشتند. بیماری «جذام»[1]یا خوره، ناشی از یک عامل باکتریائی بوده و گذشتگان معتقد بودند که بر اثر «سوداء» به وجود میآید و ...
-
نام درختان بهشتی
23829 اوصاف بهشت و جهنم 1396/08/11یکی از پاداشهای بهشتیان، بهرهمندی از درختان بهشتی است که در آیات و روایات، برای برخی از این درختان، نامهایی هم ذکر شده است که بیشتر آنها ناظر به تجسّم اعمال نیک انسان است. نام برخی از این درختان عبارتست از:1. طوبی براساس روایات متعدد مقصود از «طوبی» ...
-
مخلوط شدن مسح سر با خیسی صورت چه حکمی دارد؟
34573 کیفیت وضو 1392/01/14از آنجایى که مسح پاها باید با رطوبتى که از آب وضو در کف دو دست باقى مانده صورت بگیرد، لذا باید هنگام مسح سر، دست به قسمت بالاى پیشانى نرسد و با رطوبت صورت برخورد نکند تا اینکه رطوبت دست که هنگام مسح پا به آن نیاز ...
-
آیا در روایات برای بهرهگیری و استفاده از وجود خویشتن سفارشی وجود دارد؟
3706 خود آگاهی و خود فراموشی 1399/01/07معرفت نفس و خودشناسی،[1] به معنای شناخت تمام استعدادها و نیروها، برای رسیدن به کمال مورد تأکید آیات و روایات است. امام علی(ع) در این باره میفرماید: «خودشناسی سودمندترین دانشها است».[2] «زیرک کسى است که نفس خود را بشناسد و عملهاى خود را ...
-
آیا رفتار و افعال عارف میتواند بر حالت قبض یا بسط او تأثیر بگذارد؟
12596 مقام شناسی 1391/11/29قبض و بسط از مسائل محوری نزد اهل معرفت و عرفان است که در موارد مختلف به کار میبرند: در مسائل هستی شناسی میگویند: جریان آفرینش بر اساس قبض و بسط است که هستی ابتدا در حالت قبض بوده، سپس بسط پیدا کرده است.[1] ...
-
آیا شبنم باعث سرایت نجاست می شود؟
17770 Laws and Jurisprudence 1388/06/16همه مراجع می فرمایند: اگر چیز پاک به چیز نجس برسد و هر دو یا یکی از آنها به طوری تر باشد که تری یکی به دیگری برسد، چیز پاک نجس می شود.[1]و اگر تری به قدری کم باشد که به دیگری نرسد، چیزی که پاک بوده ...
-
«انا اصغر من ربی بسنتین»، «من از پروردگارم دوسال کوچکترم!»
آیا چنین عبارتی از پیامبر اسلام(ص) و یا فرد دیگری نقل شده و معنایش چیست؟
17720 درایه الحدیث 1395/11/10در منابع حدیثی، چنین روایتی وجود ندارد، اما در برخی از کتابهای عرفانی؛ مانند «نهایة البیان فى درایة الزمان» قیصری (م 751ق)، و دیگر کتب عرفانی چنین سخنی از پیامبر اکرم(ص) و یا گویندهای نامشخص، با این تعابیر نقل شده است: «أنَا أصْغَرُ مِنْ رَبّى بِسَنَتَیْن»؛
-
آیا این باور که اگر فردی روز شنبه از دنیا برود، به زودی هفت نفر از مردم آن منطقه را نیز با خود خواهد برد، دارای مستندی روایی است؟!
9524 کهنسالی و مرگ 1398/10/08آنچه در پرسش آمده نه منطبق با واقعیاتی است که در طول زمان تجربه شده و نه مستندی روایی در مورد آن وجود دارد. البته در برخی روایات، پیامدهای مثبتی برای مرگ فرد باایمان در روز شنبه[1] وجود دارد.از امام علی(ع) نقل است:
پربازدیدترین ها
-
پیامبران اولو العزم چه کسانی هستند؟ چرا اولو العزم نامیده شدند، و کتابهای آنها چه نام دارد؟ و چرا زرتشت و داوود(ع) اولو العزم نیستند؟
893175 پیامبران و کتابهای آسمانی 1387/02/31واژۀ «اولو العزم» در آیۀ 35 سورۀ احقاف آمده است. عزم به معنای حکم و شریعت است، و اولو العزم یعنی پیامبرانی که دارای شریعت و دین مستقل و جدیدی بودند. در روایات برای پیامبران اولو العزم شرایطی ذکر شده است:داشتن دعوت جهانشمول،داشتن شریعت و دین،داشتن ...
-
تعداد فرزندان حضرت علی (ع)، و نام ایشان و نام مادران آنان چه بوده است؟
800108 معصومین 1387/06/05شیخ مفید در کتاب ارشاد تعداد آنها را 27 تن از دختر و پسر دانسته و پس از آن گفته است: عدهای از علمای شیعه گویند که فاطمه پس از وفات پیامبر (ص) جنینی که پیامبر او را محسن نامیده بود سقط کرد. بنابر قول این عده، فرزندان آن حضرت ...
-
معنای ذکر «لا حول ولا قوه الا بالله العلی العظیم» چیست و این ذکر چه آثار و برکاتی دارد؟
764754 حدیث 1396/06/14«لَا حَوْلَ وَ لَا قُوَّةَ إِلَّا بِاللَّهِ الْعَلِیِّ الْعَظِیمِ»؛ یعنی هیچ نیرو و توانى جز از سوى خداوند بلندمرتبه و بزرگ نیست. واژه «حول» در لغت به معنای حرکت و جنبش،[1] و «قوّة» به معنای استطاعت و توانایی است.[2] بنابر ...
-
آیا خداوند به نفرینی که از دل شکسته باشد، توجه میکند؟ یا فقط دعاهای مثبت را اجابت میکند؟
686630 Practical 1390/07/12نفرین در آموزههای دینی ما مسئلهای شناخته شده است، چنانکه در آیات و روایات آمده است:«بریده باد هر دو دست ابولهب»؛ «از نفرین مظلوم بترسید که نفرین مظلوم به آسمان میرود». و... .منتها همانگونه که دعا برای استجابت، نیازمند شرایط است، و هر دعایی از هر فردی قرین اجابت نیست، ...
-
حکم زنا با زن شوهردار چیست؟
661728 Laws and Jurisprudence 1387/05/23زنا خصوصا با زن شوهر دار یکی از گناهان بسیار زشت و بزرگ به شمار می آید ولی بزرگی خداوند و وسعت مهربانی او به حدی است، که اگر گنهکاری که مرتکب چنین عمل زشت و شنیعی شده واقعا از کردۀ خود پشیمان باشد و ...
-
عقیقه و احکام و شرایط آن چیست؟
650281 Practical 1391/02/11عقیقه عبارت است از: کشتن گوسفند یا هر حیوانی که صلاحیّت قربانی کردن داشته باشد، در روز هفتم ولادت فرزند، جهت حفظ فرزند از بلاها. پرداخت قیمت آن کفایت از عقیقه نمیکند. بهتر است عقیقه و فرزندی که برایش عقیقه میشود، از حیث جنسیت مساوی باشند، ولی ...
-
آیا کاشت ناخن مانع غسل و وضو است؟
604103 Laws and Jurisprudence 1387/12/04در غسل و وضو، باید آب به اعضای بدن برسد و ایجاد مانعی در بدن که رفع آن مشکل یا غیر ممکن است، جایز نیست، مگر در صورتی که ضرورتی آن را اقتضا کند و یا غرض عقلائی مشروعی در این امر وجود داشته باشد.در هر حال، اگر مانعی ...
-
فضیلت و آداب و شرایط نماز جمعه چیست؟ و به چه صورت خوانده میشود؟
580757 نماز جمعه 1389/09/10در مورد جایگاه و فضیلتش نماز جمعه همین بس که سورهای از قرآن به نامش میباشد.نماز جمعه یک از عباداتی است که به جماعت خوانده میشود. این نماز دو خطبه دارد که با حمد و ثنای الهی شروع میشود و امام جمعه در این خطبهها باید مردم را به تقوای ...
-
طبق فتوای رهبر، نماز مغرب و عشا چه زمانی قضا می شود؟
578163 Laws and Jurisprudence 1385/10/20پاسخ دفتر مقام معظم رهبری: آخر وقت نماز مغرب و عشا نصف شب شرعى است (15/11 ساعت بعد از ظهر شرعی) و احتیاط آن است که اگر تا آن موقع نماز را نخوانده است، تا طلوع فجر به قصد ما فىالذمّه[1] بهجا آورد و پس از آن نماز قضا مىشود
-
آیا ارتباط انسان با جن ممکن است؟
565827 جن 1386/02/01قرآن مجید وجود جن را تصدیق کرده و ویژگیهای زیر را برای او برمیشمارد:جن موجودی است که از آتش آفریده شد، بر خلاف انسان که از خاک آفریده شده است.[1]دارای علم، ادراک، تشخیص حق از باطل و قدرت منطق و استدلال ...
- هر گاه تعریفی بتواند تمام اجزای ماهیت یک مفهوم را بیان کند و روشنگر کنه ذات آن باشد، در این صورت به آن «حد تام» میگویند؛ مانند اینکه در تعریف
حصر ، حصر حکمی و موضوعی ، حصر عقلی و استقرایی ، حصر حقیقی و اضافی