اصطلاحات و مدخل ها (گروه اصطلاح:اصطلاحات منطقی)
-
استقراء ، استقراء تام ، استقراء ناقص
3139 اصطلاحات منطقی
«استقراء» يكى از اقسام سهگانه حجت و استدلال است. و آن استدلالى است كه در آن از مطالعهی امور جزئى به نتيجهاى كلى دستيابند. مثلا از ملاحظهی حيوانات مختلف كه هريک هنگام جويدن غذا فکّ پایین را ح
-
برهان افتراض
1194 اصطلاحات منطقی
برهان افتراض، یا قیاس افتراض، یا دلیل افتراض، يكی از روشهـای منطـقی اسـت که در موارد متعددی به کار میرود؛ یکی از کاربردهای آن، اثبات برخی از اقسام شکل دوم و سوم قیاس است.
از نظر منطقیها،
-
تصور و تصدیق
2771 اصطلاحات منطقی
«تصور» یعنی آنکه به چیزی فکر کنیم، بدون آنکه در صدد اثبات و یا نفی موضوعی باشیم، مانند تفکر به آسمان، اما «تصدیق» به معنای فکر کردن به چیزی به همراه حکم به اثبات و یا نفی میباشد، مانند آنکه «آسمان
-
تمثیل
1628 اصطلاحات منطقی
«تمثيل» در دانش منطق، يكى از اقسام سهگانه «حجت» است، و آن عبارت است از: «حكم كردن بر چيزى به سبب حكمى كه دربارهی امر مشابه آن كرده باشند».
مانند اينكه از حرمت شراب انگور حكم به حرمت شر
-
جهل بسیط ، جهل مرکب
2057 اصطلاحات منطقی
حد تام ، حد ناقص ، رسم تام ، رسم ناقص
14940 اصطلاحات منطقی- هر گاه تعریفی بتواند تمام اجزای ماهیت یک مفهوم را بیان کند و روشنگر کنه ذات آن باشد، در این صورت به آن «حد تام» میگویند؛ مانند اینکه در تعریف
حصر ، حصر حکمی و موضوعی ، حصر عقلی و استقرایی ، حصر حقیقی و اضافی
3140 اصطلاحات فقهی - اصولی
اصطلاح «حصر»، بیشتر در علوم ادبی کاربرد دارد، و عبارت است از: اختصاص دادن چیزی به چیز دیگر به طریق مخصوص. به عبارت دیگر، اثبات حکمی برای موردی معین و نفی آن حکم از موارد دیگر است.
به عنوان
-
دور
2659 اصطلاحات فلسفی
«دَوْر» (به فتح اول و سکون ثانی) از اصطلاحات منطق و فلسفه است که در سایر علوم بویژه فقه و اصول نیز کاربرد زیادی دارد. دور عبارت است از: اینکه موجود شدن چیزی در نهایت، وابسته به مو
-
دور مصرح
1673 اصطلاحات فلسفی
«دور مُصَرَّح» همان دور بدون واسطه است. رجوع کنید: مدخل «دَوْر».
-
دور مضمر
1852 اصطلاحات فلسفی
به دور با واسطه «دَوْر مُضمَر» میگویند. مثلاً هر گاه "الف" متوقف بر "ب" باشد و "ب" متوقف بر "ج" و "ج" متوقف بر "دال" و "دال" متوقف بر "الف" باشد. رجوع کنید: مدخل مغالطه
1526 اصطلاحات منطقی«مغالطه»، قیاسی است که به دلیل وجود برخی ویژگیهایی که در مقدمات آن وجود دارد، نتیجه درست و قابل پذیرشی را به دنبال نخواهد داشت:
- به لحاظ «صوری» درست نباشد؛ بدین بیا
طبقه بندی موضوعی
موضوعات جانبی
پرسش های اتفاقی
-
پدری که سالها بعد از طلاق همسرش، هیچ سراغی از فرزند خود نگرفته، آیا حقی بر گردن این فرزند دارد؟ و آیا چنین پدری شایسته احترام و صلهی رحم است؟!
4717 گوناگون 1398/12/24در فرض سؤال، هرچند پدر مقصر است، ولی حقوق او ساقط نمیگردد، بلکه فرزند وظیفه دارد احترام پدر را رعایت کند، و از انجام عملی که موجب آزار وی میگردد اجتناب نماید. البته پدر نیز نباید در مورد حقوق فرزندان -از قبیل نفقه- کوتاهی کند.در فرض سؤال، قطع ...
-
چه عواملی انسان را از یاد خدا غافل میکنند؟
49758 گناه و رذائل اخلاقی 1392/08/08یکی از موضوعاتی که در علم اخلاق از آن بحث میشود، موضوع «غفلت» است. علمای اخلاق، در آثار و تألیفات خود مباحث مبسوطی را در این زمینه مطرح کردهاند. یکی از سر فصلهایی را که در این رابطه به بحث گذاشتهاند، اسباب و عوامل غفلتزا در انسان است.
-
اگر مسلمانی به عنوان کارگر، جهت بنایی در کلیسا کار کند، چه حکمی دارد؟
7934 تعامل با غیر مسلمانان و نهادهای غیر اسلامی 1394/12/18کارگریِ یک مسلمان در کلیسا به عنوان بنایی یا مثل آن جایز نیست؛ مگر اینکه واقعاً ناچار به انجام این کار شود. ضمائم: پاسخ مراجع عظام تقلید نسبت به این سؤال، چنین است:[1] حضرت آیت الله العظمی خامنه ای (مد ظله العالی): جایز نیست.
-
در مقابل کسانی که ناخن مصنوعی میگذارند و به این جهت نماز را ترک کرده اند، چگونه باید سخن گفت؟ آیا احکام اسلامی به روز هستند و امروزه قابل اجرا میباشند؟
29759 موانع رسیدن آب 1391/08/20وقتی بخشی از بدن تغییر داده میشود و قسمتی بر آن افزوده میشود که در ظاهر به بدن متصل است، ولی هیچ رشد و نموّی ندارد و مانع رسیدن آب به اجزای بدن میشود؛ باید برای کارهایی؛ مانند غسل و وضو، این موانع را برداشت؛ زیرا غسل ...
-
آیا مأمون عباسی شیعه بوده است؟
12667 تاریخ 1395/06/23بسیاری از خلفای بنیعباس - که تیرهای از بنیهاشم بودند - اگرچه تمایلاتی شیعی داشتند، اما قدرتطلبی به آنان اجازه نمیداد تا آنرا برملا سازند. چنانکه در روایتی چنین آمده است: سُفیان بن نِزار میگوید: روزى بالاى سر مأمون ایستاده بودم، مأمون گفت: آیا میدانید چه کسى شیعهبودن ...
-
در آیات پایانی سوره جمعه توصیه شده است که بعد از نماز، در زمین پخش شوید! آیا مراد از آن، حرکت به سمت تجارت است؟ پس چرا در آیهی بعدی فرمود: اگر به دنبال لهو و تجارت نروید بهتر است؟!
6645 تفسیر 1399/10/17آیات پایانی سورهی مبارکهی جمعه به یکى از مهمترین وظایف اسلامى - که در تقویت پایههاى ایمان تأثیر بسزایی دارد، و در واقع هدف اصلى سوره را تشکیل میدهد - یعنى نماز جمعه و بعضى از احکام آن میپردازد.در این آیات، نخست همهی مسلمانان ...
-
با توجه به دنیای مدرن و عصر متحول امروز، آیا دین هنوز کارکرد دارد؟ چه کار کردی دارد؟
24522 دین 1389/08/18این پرسش از دو منظر قابل پاسخ گویی است. یکی از منظر تئوریک، و دیگری از منظر عملی. الف. به لحاظ بحث تئوریک پاسخی که ما داریم به طور خلاصه این است که انسان دارای ...
-
سید یک قوم و قبیله به چه افرادی میگویند و چرا عبدالله بن جعفر در پاسخ به معاویه که او را سید بنی هاشم نامید، خود را شایسته چنین سیادتی ندانست؟!
6688 پیامبر اکرم ص 1397/10/20کلمه «سیّد» از ریشه «سود» به معنای بزرگی و شرف است[1] و به شریفترین و رفیعترین چیزی، سید آن گفته میشود.[2] به کسی که سرپرست جمعیت زیادی باشد نیز «سیّد» گفته میشود.[3] ...
-
مزدلفه چه مکانی است؟
9388 گوناگون 1397/01/14مُزدَلِفَه؛ از «إزدِلاف»، به معناى «اجتماع» است. برخی هم میگویند، به معناى «نزدیک شدن» است. مزدلفه به منطقهای در میان «عرفه» و «منا» گفته میشود که «مشعر الحرام» در آنجا واقع شده است. این مکان، از حدود حرم شمرده میشود که حاجیان در شب دهم ذى الحجه، پس ...
-
در خود این مسئله که «بعد از وفات مرجع، باید از مجتهد زنده تقلید کرد»، آیا انسان باید از مجتهد زنده تقلید کند؟
8413 تقلید از اعلم 1393/12/06در این مسئله باید از مجتهد زنده و اعلم[1] تقلید شود و با فتوای او میتواند بقا بر تقلید مجتهد متوفی داشته باشد. ضمائم: پاسخ مراجع عظام تقلید نسبت به این سؤال، چنین است:[2] حضرت آیت الله العظمی ...
پربازدیدترین ها
-
پیامبران اولو العزم چه کسانی هستند؟ چرا اولو العزم نامیده شدند، و کتابهای آنها چه نام دارد؟ و چرا زرتشت و داوود(ع) اولو العزم نیستند؟
893914 پیامبران و کتابهای آسمانی 1387/02/31واژۀ «اولو العزم» در آیۀ 35 سورۀ احقاف آمده است. عزم به معنای حکم و شریعت است، و اولو العزم یعنی پیامبرانی که دارای شریعت و دین مستقل و جدیدی بودند. در روایات برای پیامبران اولو العزم شرایطی ذکر شده است:داشتن دعوت جهانشمول،داشتن شریعت و دین،داشتن ...
-
تعداد فرزندان حضرت علی (ع)، و نام ایشان و نام مادران آنان چه بوده است؟
802034 معصومین 1387/06/05شیخ مفید در کتاب ارشاد تعداد آنها را 27 تن از دختر و پسر دانسته و پس از آن گفته است: عدهای از علمای شیعه گویند که فاطمه پس از وفات پیامبر (ص) جنینی که پیامبر او را محسن نامیده بود سقط کرد. بنابر قول این عده، فرزندان آن حضرت ...
-
معنای ذکر «لا حول ولا قوه الا بالله العلی العظیم» چیست و این ذکر چه آثار و برکاتی دارد؟
768730 حدیث 1396/06/14«لَا حَوْلَ وَ لَا قُوَّةَ إِلَّا بِاللَّهِ الْعَلِیِّ الْعَظِیمِ»؛ یعنی هیچ نیرو و توانى جز از سوى خداوند بلندمرتبه و بزرگ نیست. واژه «حول» در لغت به معنای حرکت و جنبش،[1] و «قوّة» به معنای استطاعت و توانایی است.[2] بنابر ...
-
آیا خداوند به نفرینی که از دل شکسته باشد، توجه میکند؟ یا فقط دعاهای مثبت را اجابت میکند؟
689064 Practical 1390/07/12نفرین در آموزههای دینی ما مسئلهای شناخته شده است، چنانکه در آیات و روایات آمده است:«بریده باد هر دو دست ابولهب»؛ «از نفرین مظلوم بترسید که نفرین مظلوم به آسمان میرود». و... .منتها همانگونه که دعا برای استجابت، نیازمند شرایط است، و هر دعایی از هر فردی قرین اجابت نیست، ...
-
حکم زنا با زن شوهردار چیست؟
662982 Laws and Jurisprudence 1387/05/23زنا خصوصا با زن شوهر دار یکی از گناهان بسیار زشت و بزرگ به شمار می آید ولی بزرگی خداوند و وسعت مهربانی او به حدی است، که اگر گنهکاری که مرتکب چنین عمل زشت و شنیعی شده واقعا از کردۀ خود پشیمان باشد و ...
-
عقیقه و احکام و شرایط آن چیست؟
650827 Practical 1391/02/11عقیقه عبارت است از: کشتن گوسفند یا هر حیوانی که صلاحیّت قربانی کردن داشته باشد، در روز هفتم ولادت فرزند، جهت حفظ فرزند از بلاها. پرداخت قیمت آن کفایت از عقیقه نمیکند. بهتر است عقیقه و فرزندی که برایش عقیقه میشود، از حیث جنسیت مساوی باشند، ولی ...
-
آیا کاشت ناخن مانع غسل و وضو است؟
606156 Laws and Jurisprudence 1387/12/04در غسل و وضو، باید آب به اعضای بدن برسد و ایجاد مانعی در بدن که رفع آن مشکل یا غیر ممکن است، جایز نیست، مگر در صورتی که ضرورتی آن را اقتضا کند و یا غرض عقلائی مشروعی در این امر وجود داشته باشد.در هر حال، اگر مانعی ...
-
طبق فتوای رهبر، نماز مغرب و عشا چه زمانی قضا می شود؟
588074 Laws and Jurisprudence 1385/10/20پاسخ دفتر مقام معظم رهبری: آخر وقت نماز مغرب و عشا نصف شب شرعى است (15/11 ساعت بعد از ظهر شرعی) و احتیاط آن است که اگر تا آن موقع نماز را نخوانده است، تا طلوع فجر به قصد ما فىالذمّه[1] بهجا آورد و پس از آن نماز قضا مىشود
-
فضیلت و آداب و شرایط نماز جمعه چیست؟ و به چه صورت خوانده میشود؟
581159 نماز جمعه 1389/09/10در مورد جایگاه و فضیلتش نماز جمعه همین بس که سورهای از قرآن به نامش میباشد.نماز جمعه یک از عباداتی است که به جماعت خوانده میشود. این نماز دو خطبه دارد که با حمد و ثنای الهی شروع میشود و امام جمعه در این خطبهها باید مردم را به تقوای ...
-
آیا ارتباط انسان با جن ممکن است؟
566262 جن 1386/02/01قرآن مجید وجود جن را تصدیق کرده و ویژگیهای زیر را برای او برمیشمارد:جن موجودی است که از آتش آفریده شد، بر خلاف انسان که از خاک آفریده شده است.[1]دارای علم، ادراک، تشخیص حق از باطل و قدرت منطق و استدلال ...
- هر گاه تعریفی بتواند تمام اجزای ماهیت یک مفهوم را بیان کند و روشنگر کنه ذات آن باشد، در این صورت به آن «حد تام» میگویند؛ مانند اینکه در تعریف
حصر ، حصر حکمی و موضوعی ، حصر عقلی و استقرایی ، حصر حقیقی و اضافی