اصطلاحات و مدخل ها (گروه اصطلاح:اصطلاحات منطقی)
-
استقراء ، استقراء تام ، استقراء ناقص
2825 اصطلاحات منطقی
«استقراء» يكى از اقسام سهگانه حجت و استدلال است. و آن استدلالى است كه در آن از مطالعهی امور جزئى به نتيجهاى كلى دستيابند. مثلا از ملاحظهی حيوانات مختلف كه هريک هنگام جويدن غذا فکّ پایین را ح
-
برهان افتراض
987 اصطلاحات منطقی
برهان افتراض، یا قیاس افتراض، یا دلیل افتراض، يكی از روشهـای منطـقی اسـت که در موارد متعددی به کار میرود؛ یکی از کاربردهای آن، اثبات برخی از اقسام شکل دوم و سوم قیاس است.
از نظر منطقیها،
-
تصور و تصدیق
2451 اصطلاحات منطقی
«تصور» یعنی آنکه به چیزی فکر کنیم، بدون آنکه در صدد اثبات و یا نفی موضوعی باشیم، مانند تفکر به آسمان، اما «تصدیق» به معنای فکر کردن به چیزی به همراه حکم به اثبات و یا نفی میباشد، مانند آنکه «آسمان
-
تمثیل
1473 اصطلاحات منطقی
«تمثيل» در دانش منطق، يكى از اقسام سهگانه «حجت» است، و آن عبارت است از: «حكم كردن بر چيزى به سبب حكمى كه دربارهی امر مشابه آن كرده باشند».
مانند اينكه از حرمت شراب انگور حكم به حرمت شر
-
جهل بسیط ، جهل مرکب
1774 اصطلاحات منطقی
حد تام ، حد ناقص ، رسم تام ، رسم ناقص
13189 اصطلاحات منطقی- هر گاه تعریفی بتواند تمام اجزای ماهیت یک مفهوم را بیان کند و روشنگر کنه ذات آن باشد، در این صورت به آن «حد تام» میگویند؛ مانند اینکه در تعریف
حصر ، حصر حکمی و موضوعی ، حصر عقلی و استقرایی ، حصر حقیقی و اضافی
2659 اصطلاحات فقهی - اصولی
اصطلاح «حصر»، بیشتر در علوم ادبی کاربرد دارد، و عبارت است از: اختصاص دادن چیزی به چیز دیگر به طریق مخصوص. به عبارت دیگر، اثبات حکمی برای موردی معین و نفی آن حکم از موارد دیگر است.
به عنوان
-
دور
2359 اصطلاحات فلسفی
«دَوْر» (به فتح اول و سکون ثانی) از اصطلاحات منطق و فلسفه است که در سایر علوم بویژه فقه و اصول نیز کاربرد زیادی دارد. دور عبارت است از: اینکه موجود شدن چیزی در نهایت، وابسته به مو
-
دور مصرح
1497 اصطلاحات فلسفی
«دور مُصَرَّح» همان دور بدون واسطه است. رجوع کنید: مدخل «دَوْر».
-
دور مضمر
1702 اصطلاحات فلسفی
به دور با واسطه «دَوْر مُضمَر» میگویند. مثلاً هر گاه "الف" متوقف بر "ب" باشد و "ب" متوقف بر "ج" و "ج" متوقف بر "دال" و "دال" متوقف بر "الف" باشد. رجوع کنید: مدخل مغالطه
1362 اصطلاحات منطقی«مغالطه»، قیاسی است که به دلیل وجود برخی ویژگیهایی که در مقدمات آن وجود دارد، نتیجه درست و قابل پذیرشی را به دنبال نخواهد داشت:
- به لحاظ «صوری» درست نباشد؛ بدین بیا
طبقه بندی موضوعی
موضوعات جانبی
پرسش های اتفاقی
-
یک قطعه زمین به عنوان مهریه به مادرم داده شده اما در مورد غصبی بودن این زمین شک داریم، آیا میتوانیم از این زمین استفاده کنیم؟
6752 حقوق مادی 1392/06/10در صورتی که یقین به مورد مذکور نداشته و استفاده از این زمین، منع قانونی ندارد، تصرف در آن اشکالی ندارد. ضمائم: پاسخ مراجع عظام تقلید نسبت به این سؤال، چنین است:[1] حضرت آیت الله العظمی خامنهای (مد ظله العالی): در صورتی که یقین ...
-
گاهی بیان میشود که فلان موضوع فی الجمله قابل پذیرش است؛ اما بالجمله پذیرفتنی نیست. تفاوت این دو اصطلاح در چیست؟
8299 1401/09/15به صورت خلاصه میتوان گفت که اگر فردی موضوعی را ادعا کند و با بررسی کامل، صحت ادعای یاد شده در تمام مصادیق آن برای ما به اثبات برسد، خواهیم گفت که این ادعا «بالجمله» - و در تمام موارد - صحیح است؛ اما اگر دریابیم که این ادعا تنها ...
-
از نظر عاطفى؛ کشته شدن بچه توسط حضرت خضر(ع) چه توجیهى دارد؟!
24870 تفسیر 1386/01/21از مجموع آیات و روایات استفاده میشود که کشته شدن جوان به دست حضرت خضر(ع)، حادثهاى اتفاقى و یا از روی میل نفسانى و یا غضب نبود؛ چرا که قرآن کریم، از خضر(ع) به عنوان بندهاى از بندگان خود که مشمول رحمت و علم خاص الهى بود، نام ...
-
منظور از مفاهیم حقوقی چیست؟
8053 General Terms 1394/02/19به مهمترین قوانین، یا قواعد و کدهای حقوقی؛ مانند: ابلاغ، اخطار، اخذ به شفعه، اضطرار، اظهارنامه، اعاده حیثیت، اعتراض ثالث، اعاده دادرسی، اقامتگاه، آلت قتاله، امر آمر قانونی، اکراه، معاملات معارض، خواسته، تامین خواسته، تصرف عدوانی و...، و صدها اصطلاح و الزامات وضعی یا تکلیفی که ...
-
آیا سرمایه گذاری در بانکهای کشورهای غیر مسلمان جایز است؟
13073 Laws and Jurisprudence 1387/12/28مقام معظم رهبری در پاسخ به سؤالی در این زمینه فرموده اند: "سپرده گذاری در بانکهای دولت های غیر اسلامی فی نفسه اشکال ندارد به شرطی که موجب افزایش قدرت اقتصادی و سیاسی آنان که از آن بر ضد اسلام و مسلمین استفاده می کنند نشود و در غیر این ...
-
آیا در قرآن کریم به لایههای اتمسفر اشاره شده است؟
18641 تفسیر 1392/02/28«اتمسفر» یا «جَوّ»، در اصطلاح زمینشناسی؛ پوشش گازی اطراف کره زمین را گویند. اتمسفر از نظر کار و وظیفه به هفت لایه تقسیم میشود. آیاتی در قرآن کریم وجود دارد که از آنها، وجود و فایده لایههای اتمسفر برداشت میشود؛ مانند آیه شریفه «وَ جَعَلْنَا السَّماءَ سَقْفاً مَحْفُوظاً ...
-
گاه در زندگی با دشواریهایی برخورد میکنیم که فرصت هرگونه تفکّر را از ما سلب میکند. چگونه میتوانیم در آن هنگام به یاد خدا بوده و ویژگی دائم الذکر بودن را حفظ کنیم؟
5026 انسان و خدا 1398/02/16همواره به یاد خدا بودن از ویژگیهای بندگان خوب پروردگار است و در دعاهای فراوانی مشاهده میکنیم که دوام ذکر از خدا خواسته شده و نیز روایات بسیاری توصیه میکند که انسان خواستههای خویش را در جهت رضای الهی قرار داده و نیرو و ...
-
آیا دین اسلام، دین سخت و دشواری است؟
32815 کلام قدیم 1392/04/23بنای دین اسلام -که کاملترین دین الهی است- نیز بر محور آسانی و نرمش بوده و آسانگیری و نرمش، با احکام و قوانین آن همراه است. روشنی مبادی و سادگی مفاهیم آن که برای هر انسان عاقل و متمدنی قابل درک است، شریعتی ساده و قابل فهم، منطقی ...
-
در ماه های حرام از چه زمانی دیه تغلیظ می شود؟
12779 Laws and Jurisprudence 1387/12/04مراجع معظم تقلید فرموده اند: "اگر کسی در ماه حرام (رجب و ذی القعدة و ذی الحجة و محرم) مرتکب قتل شود باید علاوه بر پرداخت اصل دیه ، ثلث دیه را نیز اضافه بپردازد....اما دیه جنایت بر اعضاء بدن تغلیظ نمی شود همچنین اگر قاتل مرتکب قتل خویشان ...
-
آیا با داشتن لباس و وسائل زندگی به اندازه کافی، خرید دوباره آنها گناه دارد و در قیامت باید پاسخگوی آنها باشیم؟
9809 اسراف و تبذیر 1397/11/18اگرچه از نظر فقهی و حقوقی، انسان مالک اموال خود میباشد و میتواند هرگونه تصرف شرعی در آن داشته باشد، اما در آموزههای دینی این مسئله مورد تأکید قرار گرفته است که خداوند از نعمتهایی که به انسان عطا نموده حسابرسی مینماید؛ بنابراین ...
پربازدیدترین ها
-
پیامبران اولو العزم چه کسانی هستند؟ چرا اولو العزم نامیده شدند، و کتابهای آنها چه نام دارد؟ و چرا زرتشت و داوود(ع) اولو العزم نیستند؟
890653 پیامبران و کتابهای آسمانی 1387/02/31واژۀ «اولو العزم» در آیۀ 35 سورۀ احقاف آمده است. عزم به معنای حکم و شریعت است، و اولو العزم یعنی پیامبرانی که دارای شریعت و دین مستقل و جدیدی بودند. در روایات برای پیامبران اولو العزم شرایطی ذکر شده است:داشتن دعوت جهانشمول،داشتن شریعت و دین،داشتن ...
-
تعداد فرزندان حضرت علی (ع)، و نام ایشان و نام مادران آنان چه بوده است؟
786829 معصومین 1387/06/05شیخ مفید در کتاب ارشاد تعداد آنها را 27 تن از دختر و پسر دانسته و پس از آن گفته است: عدهای از علمای شیعه گویند که فاطمه پس از وفات پیامبر (ص) جنینی که پیامبر او را محسن نامیده بود سقط کرد. بنابر قول این عده، فرزندان آن حضرت ...
-
معنای ذکر «لا حول ولا قوه الا بالله العلی العظیم» چیست و این ذکر چه آثار و برکاتی دارد؟
752914 حدیث 1396/06/14«لَا حَوْلَ وَ لَا قُوَّةَ إِلَّا بِاللَّهِ الْعَلِیِّ الْعَظِیمِ»؛ یعنی هیچ نیرو و توانى جز از سوى خداوند بلندمرتبه و بزرگ نیست. واژه «حول» در لغت به معنای حرکت و جنبش،[1] و «قوّة» به معنای استطاعت و توانایی است.[2] بنابر ...
-
آیا خداوند به نفرینی که از دل شکسته باشد، توجه می کند؟ یا فقط دعاهای مثبت را اجابت می کند؟
675085 Practical 1390/07/12نفرین در آموزه های دینی ما مسئله ای شناخته شده است، چنان که در آیات و روایات آمده است: "بریده باد هر دو دست ابو لهب"؛ "از نفرین مظلوم بترسید که نفرین مظلوم به آسمان می رود". و... . منتها همان گونه که دعا برای استجابت، نیازمند شرایط است، ...
-
حکم زنا با زن شوهردار چیست؟
656308 Laws and Jurisprudence 1387/05/23زنا خصوصا با زن شوهر دار یکی از گناهان بسیار زشت و بزرگ به شمار می آید ولی بزرگی خداوند و وسعت مهربانی او به حدی است، که اگر گنهکاری که مرتکب چنین عمل زشت و شنیعی شده واقعا از کردۀ خود پشیمان باشد و تصمیم جدی ...
-
عقیقه و احکام و شرایط آن چیست؟
647106 Practical 1391/02/11عقیقه عبارت است از: کشتن گوسفند یا هر حیوانی که صلاحیّت قربانی کردن داشته باشد، در روز هفتم ولادت فرزند، جهت حفظ فرزند از بلاها. پرداخت قیمت آن کفایت از عقیقه نمیکند. بهتر است عقیقه و فرزندی که برایش عقیقه میشود، از حیث جنسیت مساوی باشند، ولی ...
-
آیا کاشت ناخن مانع غسل و وضو است؟
596855 Laws and Jurisprudence 1387/12/04در غسل و وضو، باید آب به اعضای بدن برسد و ایجاد مانعی در بدن که رفع آن مشکل یا غیر ممکن است، جایز نیست، مگر در صورتی که ضرورتی آن را اقتضا کند و یا غرض عقلائی مشروعی در این امر وجود داشته باشد.در هر حال، اگر مانعی ...
-
فضیلت و آداب و شرایط نماز جمعه چیست؟ و به چه صورت خوانده میشود؟
579503 نماز جمعه 1389/09/10در مورد جایگاه و فضیلتش نماز جمعه همین بس که سورهای از قرآن به نامش میباشد.نماز جمعه یک از عباداتی است که به جماعت خوانده میشود. این نماز دو خطبه دارد که با حمد و ثنای الهی شروع میشود و امام جمعه در این خطبهها باید مردم را به تقوای ...
-
آیا ارتباط انسان با جن ممکن است؟
563785 جن 1386/02/01قرآن مجید وجود جن را تصدیق کرده و ویژگیهای زیر را برای او برمیشمارد:جن موجودی است که از آتش آفریده شد، بر خلاف انسان که از خاک آفریده شده است.[1]دارای علم، ادراک، تشخیص حق از باطل و قدرت منطق و استدلال ...
-
اصول و فروع دین را نام برده و مختصراً توضیح دهید؟
563356 Laws and Jurisprudence 1387/09/23دسته بندی اصول دین و فروع دین به این شکلی که در میان ما متداول است از احادیث و روایات ائمه (ع) اخذ نشده است؛ بلکه دانشمندان علوم دینی معارف دینی را به این صورت دسته بندی کردند. تاریخ بحث ها در باره به نیمه دوم قرن اول هجری باز ...
- هر گاه تعریفی بتواند تمام اجزای ماهیت یک مفهوم را بیان کند و روشنگر کنه ذات آن باشد، در این صورت به آن «حد تام» میگویند؛ مانند اینکه در تعریف
حصر ، حصر حکمی و موضوعی ، حصر عقلی و استقرایی ، حصر حقیقی و اضافی