«نعمت» یکی از واژه‌های پرکاربرد و کلیدی قرآن کریم است که به بیان مواهب دنیایی و اخروى که خداوند به انسان عنایت فرموده است می‌پردازد.

مشتقاتی که برگرفته از ریشه‌ی «نعم» هستند، بیشتر در مواردی که حال خوش، زندگی دل‌نشین و یا هر خیر و برکتی وجود داشته باشد، مورد استفاده قرار می‌گیرند که هم شامل زندگی دنیوی و هم برکات معنوی می‌شود.

مصدر این ماده، «نعمة» و «نعومة» است که به معنای خوشی و شادمانی و در رفاه بودن است.

جمع «نعمة(نعمت)»، «نِعَم» و «انعُم» است. «نَعماء» نیز به معنای نعمتی است که دارای امتداد بوده و در طول زمان ادامه دارد. «نَعیم» صفت مشبه از این ماده است که دلالت بر ثبوت و پایداری نعمت می‌کند. و «ناعم» نیز اسم فاعل این ماده و دلالت بر حدوث آن است، نه ثبوت.

البته در قرآن هنگام بیان نعمت‌های الهی از واژه‌ی "منت"، نیز استفاده شده است که در اصطلاح به نعمت‌هاى بزرگ و سنگين گفته می‌شود. و در لغت و استعمالات قرآن معناى گسترده‏اى دارد. منت اگر جنبۀ عملى داشته باشد، زيبا و پسنديده است، و اگر با لفظ و سخن باشد زشت و ناپسند است. از آن‌جا که در محاورات روزمره منت بيشتر به معناى دوم استعمال می‌شود، به هنگام مطالعه آياتى که در آنها از منت‌گذاشتن خداوند صحبت شده است، نیز همین معنای نامطلوب به ذهن افراد تداعی می‌کند، در حالی که منت از طرف خداوند به معنای منت مصطلح بین ما نیست، بلكه به معنای دادن نعمت بزرگ است.