Ətraflı axtarış
Baxanların
5748
İnternetə qoyma tarixi: 2011/10/03
Sualın xülasəsi
Aya əməllə Allahın verdiyi vədəsi arasında nisbətə riayət olunmuşdur?
Sual
Deyirlər hansısa namaz və ya duada şəhadət, həcc, bəndə azad etmək və... kimi işlərin savabı vardır, aya bu Allahın ədalətiylə uyğundurmu? Əməllə Allahın verdiyi savab arasında olan nisbətə riayət olunmuşdurmu?
Qısa cavab

Bu cür savablara vədə vermək, Allahın ədalətinə heç bir zərər vurmur və əməllə savab arasında olan nisbət də onun kimi; çünki əgər ədalətin mənası bir şeyi özünə münasib olan yerdə qərar verməkdirsə; yəni əməllə savab arasında uyğunluq olmalıdır.

İşarə etdiyimiz mövzuda əməllə onun savabı arasında münasiblik vardır: Çünki

Birincisi: Bu rəvayətin məqsədi, bu ibadətlərə diqqət və əhəmiyyət verməkdir, nəin ki, həcc və cihadın əhəmiyyətini aşağı və qiymətsiz etmək; bəlkə demək olar bu rəvayətin özü cihad və həccin əhəmiyyətini bildiri ki, digər ibadətləri onlarla müqayisə edir. O cür ki, biz dünya işlərində deyirik bu şey qızıl kimidir.

İkincisi: Bu rəvayətlərin məqsədi, o yerdədir ki, həcc və cihad üçün şəriət tərəfindən heç bir hökm olmasın.

Üçüncüsü: İki şey arasında lazım deyil ki yalnız ölçü və keyfiyyət və maddi çətinliklər nəzərdə tutulsun, bəlkə niyyətin, təvazökarlığın əqidə və mərifətin təsiri nəzərdə tutulur. Çünki bir çox əməllərin çətinliyi maddiişlərdən daha da çox çətindir.

Bunun üçün də əgər bir işdə bu şəraitlər olsa mümkündür həcc və şəhadətlə bərabər olsun.

Bundan əlavə bəzi dua və ziyarətlər dini maarifləri özlərində əhatə etdikləri üçün, əqidə cəhətindən böyük təsirə malikdir elə ki, digər əməllər bu cür təsirlərə malik deyildir. Mümkündür ki, daha çox əhəmiyyət daşısın.

Əlbəttə diqqət etmək lazımdır ki, o vaxt ki, döyüş və cihad yoxdur və həccə getmək vaxtı deyil, adətən şeytanın batil və çirkin hiylələri üçün daha çox fürsət yaranır. Və insan da daxili olaraq öz məhəbbət və istəklərinə tez bir zamanda cavab verir. Bu cür bir şəraitdə əgər bir şəxs öz nəfsinin istəklərinin cavabını namaz, ziyarət və duayla versə, yüksək bir dərəcədə iman və mərifətə sahib olacaqdır. Əlbəttə o şəxslərdən də üstündür ki, həcc və cihad etmişdir.

Amma əgər ədalət, zülm və başqalarının hüquqlarını payimal etməmək mənasındadırsa, burada heç bir kəsin haqqı tapdalanmır; çünki, hesab edək Allah Taala bir işə onun həyata keçirməməsindən əvvəl savabını verirsə, bir bəndənin haqqının aradan getməsinə səbəb olmur, çünki savab Allah tərəfindən olan bir letfdür nəin ki, bəndə tərəfindən əldə olan bir nəticə.

Ətreaflı cavab

Bir neçə nöqtəni açıqlamaqla qeyd olunmuş əməllərlə savabları arasında olan bərabərlik məlum olacaqdır:

1. İlahi savablar bəndənin əməlləri bərabərində deyil bəlkə bir lütfdür ki, Allah, insanların dünyadakı rəftar və qabiliyyətlərinə görə ki, əldə etmişdirlər bağşlayır.[1]

Bəndə (insan) "əgər Allah onlara vədə verməsəydi" heç bir zaman haqqı yox idi ki, Allahdan əməllərinin svabını alsınlar, çünki dünyada bütün həyata keçirdikləri əməllər Allahın nemətləri vasitəsiylə olmuşdur; Allah Taala isə öz rəhmət və hikməti əsasında bəndələrinə savab vədəsi vermişdir və özünə lazım bilmişdir ki, onlara savab versin. Bəs Allahın bu sonsuz rəhmət və kamil hikmətidir ki, əməllərin savabının ölçüsünü təyin edir nəin ki, əməllərin çətinliyi və ya rahatlığı və yaxud onların qısa müddətli və uzun müddətli olması. Bunun üçün də nemətlərin çoxluğu və hətta azlığı və insanların savabı ki, Allah tərəfindən onlar üçün hazırlanmışdır, Allahın ədalətinə heç bir nöqsan gətirmir çünki heç bir kəsin haqqı zay olmur bəlkə insanların öz haqlarından daha çox onlara haqq verilir.

2. Dualar, ziyarətlər və müstəhəb namazlar, o zaman o cür yüksək savabla nəticələnir ki, bütün şəraitlər onda riayət olunsun. Bir o şəraitlərdən bir neçəsinə işarə edirik:

A): Bütün İlahi vacib hökmləri yerinə yetirmək; bəs əgər bir şəxsin vəzifəsi həcc və ya cihaddırsa, baxmayaraq ki, onların yerinə dua və müstəhəb namaz qılarsa nəin ki, savab ələ gətirmir bəlkə.

İlahi əzaba düçar olacaqdır.

B): İxlas və mərifət sahibi olmaq. O cür ki, bir çox rəvayətlərdə, daha çox fəzilətə və savaba çatmağın şərtlərindən birini də mərifətin olmasını bildirmişdirlər.[2] İmam Sadiq (ə) buyurur: İnsanlar qiyamət günü öz niyyətləri əsasında məşhur olarlar.[3]

Bunu da əldə etmək olar ki, Allahın insanlara verdiyi savab əməllərin çətinliyi əsasında deyil bəlkə bəndənin niyyəti və əqidəsi əsasındadır ki, bir çox əməllərin çətinlik və maddiyyatdan daha çox çətinliklərdən ona daha çox savab veriləcəkdir.

Məlum olduğu kimi, İlahi mərifət və ixlasa çatmaq əgər döyüş və cihadda çətin olmasa da, asan da deyildir. Bunun üçün də bir çox insanlar cihad və həcdə iştirak edirlər amma çox az insanlar nail olurlar ki, mərifət cümləsinə yüksəlsinlər. Məsumlardan (ə) olan bir çox rəvayətlərdə, İmamların (ə) ziyarətinə xüsusilə də İmam Rza (ə)- ın ziyarətinə təşviq etmişdirlər.[4]

Bu rəvayətdən istifadə olur ki, məsumlar savab üçün iki növ qail olmuşdurlar ki, onun savabları onun necəliyinə bağlıdır. Bunun üçün də hər şəxsin ziyarəti üçün sabit bir savab yoxdur; bu cür savabların növü onların qabiliyyət və dərk etmələrinə bağlıdır. Nəin ki, ziyarət hər cür ziyarət etməklə ziyarət nəzərdə tutulsun.

3. Bir çox dua və ziyarətlər əqidə üsullarının təyinində və mərifətin güclənməsində böyük rolu vardır. Məsum İmamlar dua və ziyarət çərçivəsi daxilində İlahi mərifəti cəmiyyətə bağışlamışdırlar ki, başqa cür mümkün deyildir.

Bunun üçün də onlara əhəmiyyət vermək əslində cihadı, şəhadət yolunu, həcci, dini və şəriəti yaşatmaq deməkdir. Həqiqətdə bu marifdir ki, həcci və cihad və mücahid (cihad edən) yetişdirir.

4. O zaman ki, deöyüş və cihad yoxdur və həcc ziyarətinin vaxtı deyildir, adətən şeytanın fəaliyyəti və batil qüvvələr üçün fürsət daha da çox olur; insan da öz daxilində həmişə öz istəklərinin ardınca gedir. Bu cür şəraitdə əgər insan öz istəklərinin əvəzinə dua və namazla öz qəlbinə səfa versə yəqin ki, ixlas və mərifətin ən uca məqamını əldə edəcəkdir.

Bunun üçün də Allahın rəsulu (s) öz yaxınlarından bir dəstəsinə buyurur: Afərin bu dəstəyə ki, kiçik cihaddan qayıtdılar və qarşıda böyük cihad vardır. Soruşdular böyük cihaddan məqsədiniz nədir? Buyurdu nəfsinizlə cihad.[5]

Mümkündür məsum İmamların (ə) bütün savabların bu cür dua və namazlar üçün açıqlamalarının dəlili bu olmuşdur ki, istəmişdirlər bu vasitəylə cəmiyyətin ruhunu nəfsin istək təlısindən qurtarsınlar ki, dünya və axirətin bütün pisliklərinin mənbəyidir, nicat versinlər və bununla insanlar mənəviyyat və nuraniyyət səmalarında qanad açsınlar.

Bəs bu rəvayətlərin məqsədi, bu ibadətlərə əhəmiyyət və diqqət yetirməkdir. Nəin ki, cihad və həccin fəzilətini aşağı salmaq; bəlkə demək olar bu rəvayətlərin özü başqa bir yolla cihad və həccin fəzilət və məqamını açıqlar ki, başqa ibadətləri onlarla müqayisə edirlər. O cür ki, biz dünyadakı maddi işlərimizdə deyirik bu əşya qızıl kimidir.



[1] - Bax: Nümunə təfsiri, cild 23, səh 361.

[2] - Mən la yəhzuruhu əl- fəqih, cild 2, səh 583.

[3] - Təhzib əl- əhkam, cild 6, səh 135.

[4] - Kafi, cild 4, səh 585.

[5] - Vəsailüş- şiə, cild 15, səh 161.

Başqa dillərdə Q tərcümələr
Baxışlarınız
şərh sayı 0
Dəyəri daxil edin
misal : Yourname@YourDomane.ext
Dəyəri daxil edin
Dəyəri daxil edin

Mövzui təbəqələşdirmə

Təsadüfi suallar

  • Вилајәти-фәгиһин шәраити нәдир?
    7847 Nizamlar hüquq və əhkam 2010/02/06
    Исламда рәһбәрлијин әсаслары бунлардан ибарәтдир: фәгиһлик, әдаләт вә ислам ҹәмијјәтини идарә етмәк гүдрәти. Иран Ислам Республикаснын конститусијасынын 109-ҹу маддәсиндә бу үч шәртә ишарә олунуб.Рәһбәрин шәраит вә сифәтләри:
  • Müsəlmanların tarixi nə vaxtdan başlanmışdır?
    6591 تاريخ کلام 2012/04/09
    Peyğəmbəri-əkrəm (səlləllahu əleyhi və alih)-in besətindən sonra, habelə islamın coğrafi sərhədləri Ərəbistan yarımadasının bir hissəsində olduğu zaman və müsəlmanların əlaqələrinin cüzi və mühüm ümumi hadisələrin az olduğuna görə bir müddət zamanı bilmək üçün tarixin başlanğıcının və hadisələrin baş vermə zamanının müqayisə olmaması heç bir problem yaratmırdı. İkinci ...
  • Quran və rəvayətlərdə həzrət Xızır (ə) barəsində bəhs olunmuşdurmu?
    24494 تاريخ بزرگان 2011/11/21
    Qurani- kərimdə bir başa olaraq həzrət Xəzər (ə)- ın adı gəlməmişdir bəlkə bu ünvanla: " عَبْداً مِنْ عِبادِنا آتَیْناهُ رَحْمَةً مِنْ عِنْدِنا وَ عَلَّمْناهُ مِنْ لَدُنَّا عِلْماً" [i] ki, onun elm və bəndəlik məqamını açıqlayır və Musa ibni İmranın müəllimi olaraq ondan yad edilmişdir. Bir çox rəvayətlərdə böyük ...
  • Tükümün tökülməsinə görə, yapşqanla başıma parik qoymağa məcbur olmuşam. Mənim dəstəmaz və qüslümün hökmü nədir?
    5355 Nizamlar hüquq və əhkam 2012/03/11
    Həzrət Ayətullah əl- uzma Hadəvi Tehrani (damət bərəkatuh)- nin cavabı belədir: Əkilmiş tük, təbii inkişaf edən olsa və bədənin hissəsi sayılsa, şəxsin tük, təbii və inkişaf edən olsa və bədənin hissəsi sayılsa, şəxsin tükü hökmündədir. Əkilmiş tük, inkişafsız təbii ya süni liflər ...
  • Qədr gecəsində oyaq qalmağın fəlsəfəsi nədən ibarətdir?
    6633 شهادت امام علی ع 2014/05/18
    Qədr gecəsi, Qurani-Kərimdə məqamına təkid olunmuş ən mühüm zamanlardan biridir və bu gecənin mənəvi məqamı haqqında çox hədislər vardır. Qədr surəsində belə bir xüsusi məqamın səbəbinə o cümlədən, Quranın[1] və mələklərin[2] nazil olması işarə olunur. Quran-Kərimdə bu gecə başdan-başa mənəviyyətlə dolu ...
  • “Аллаһын илк јаратдығы әглдир” – сөзүнүн мәнасы нәдир?
    7127 İslam fəlsəfəsi 2010/10/13
    Фәлсәфи терминолоҝијада әгл (шәриәт вә Гуранда дејилән мәләк дә адландырмаг олар) елә бир субстансијадыр (ҝөвһәрдир) ки, һәм затән (өзлүјүндә) вә һәм дә фелән (ишдә)  мүҹәррәддир. Јәни, затән мадди олмајыб, ишләрини һәјата кечирмәкдә бәдән кими мадди аләтә еһтиајҹы јохдур. Әлбәттә бу там мүҹәррәд варлығы ...
  • Əgər behişt nemətləri yorucu və bezdirici deyilsə, onda behişt əhli bir ləzzətdən necə əl çəkərək başqası ilə məşğul olurlar?
    5630 Qədim kəlam 2012/06/23
    Belə nəzərə çarpır ki, bu sualın mənşəyi bir növ bu dünyanın xüsusiyyətlərini axirət məsələləri ilə müqayisə etmək və dünyanın nöqsan, eyib, xəstəlik, ölüm, süstlük, xoşagəlməz hadisələr və s. xüsusiyyətlərini meyar qərar verməkdir, halbuki Quran və rəvayətlərə əsasən axirət aləminin xüsusiyyətləri bu dünya ilə uyğun gəlmir.
  • Fiqhi hökmlərin fəlsəfəsi haqqında sual etmək olarmı?
    7648 Əhkam və hüquq fəlsəfəsi 2015/08/01
    Bu sualın cavabı aşağadakı mövzuda cavablınır; 1.İlahi hökmlərin həmişə məsləhətlər və fəsadları nəzərə almaqla olduğuna görə heç vaxt hansısa hökm heç bir səbəb olmadan halal və ya haram və vacib ola bilməz. Heç də belə deiyl ki, ilahi hökmlər heç bir meyar və hikmət olmadan bəşəriyyətə gəlmiş ...
  • Rəvayət vardır ki, Allah- Taala Fatimənin paklığına xatir onun övladlarını cəhənnəmə aparmaz. Xahiş edirik onu təhlil edin.
    6043 Hədis elmləri 2012/01/08
    Bu rəvayət şiə və Əhli- sünnə kitablarında vardır və onu nəql edən ravilərin və mənbələrin çoxluğu ona etimad etməyə dəlildir.Amma bu qeyri- müəyyənlik həmişə olubdur ki, bu hədisin genişliyi və əhatə dairəsi hara kimidir? Başqa rəvayətlərə əsasən bu nəticəyə gəlmək olar ki, ancaq həzrət Zəhranın (s.ə.) vasitəsiz övladları o ...
  • Kimlər cənnətə daxil olacaq?
    12008 Qədim kəlam 2011/02/14
    Bir çox Quan ayələrində tədqiqat aparıldığı zaman, bu nəticəni əldə etmək olur ki, cənnət Allahın insanlara verdiyi bir vədədir. Cənnət o insanlara nəsib olur ki, "müttəqi" "mömin" Allahın və onun rəsulunun göstərişlərini tamamlaya yerinə yetirsin. Bu cür insan səadətə çatmış və xoşbəxt insandır. Allahın və həzrət rəsul əkrəmin ...

Ən çox baxılanlar

  • Oğlan və qızın arasında dügzün cinsi əlaqə necə olmalıdır?
    163757 Nizamlar hüquq və əhkam 2011/05/31
    Qısa cavab: İslam dininin nəzərinə əsasən qadın və kişi bir- birlərini təkmilləşdirən varlıqdırlar. Allah- Taala bunları elə yaratmışdır ki, bu iki məxluq bir- birlərinin aramlıqlarını bərpa edirlər. həmçinin bununla yanaşı bir- birlərinin bütün cinsi istəklərini təmin etsinlər. İslam dini bu ehtiyacların halal yolla ödənməsi üçün ailə qurmağı (müvəqqəti ...
  • Hacət və diləklərimizə çatmaq üçün ən tez qəbul olunan dua hansıdır?
    158583 Əməli əxlaq 2011/06/28
    Baxmayaraq ki, bir çox dualar İmamlardan hacətlərin qəbul olması üçün rəvayət olunmuşdur ki, onların mətnini burada gətirmək mümkün deyildir. Bunun üçün də onlardan bir neçəsi ki, daha çox əhəmiyyət daşıyır adlarına işarə edirik. Təvəssül duası. Fərəc duası. ...
  • Şiələrin namazı əliaçıq və əhli- sünnənin əlibağlı qılmasının səbəbi nədir?
    118631 Nizamlar hüquq və əhkam 2011/01/02
    On iki İmama (ə) inanan insanlar Peyğəmbər (s) və İmamların (ə) sünnəsinə əməl etsinlər deyə, namazı əliaçıq qılırlar. Onların bu şəkildə namaz qılmasına əsas verən çoxlu sayda rəvayətlər vardır. Həmin rəvayətlərdə Peyğəmbər (s) və İmamların (ə) namaz qılarkən əlləri açıq və yan tərəflərə bitişik şəkildə olduğu göstərilir. ...
  • Aya kişinin ixtiyarı vardır ki, istədiyi halda qadının hər hansı bir yerindən istifadə etsin, əgər güc vasitəsiylə olsa belə?
    111664 Nizamlar hüquq və əhkam 2011/04/14
    Səlamun ələykum. Aşağıdakı cavablar müctəhidlərin dəftərxanalarından verimişdir: Həzrət Ayətullah Xamineinin dəftərxanası: Cavab 1 və 2. Qadının tamam olaraq kişini razı salması, o demək deyildir ki, kişi əxlaqa uyğun olmayan, çox məkruh və yaxud bir iş görə ki, qadının əziyyət olmasına səbəb olsun. Qadının tamam şəkildə ərini razı salması o deməkdir ...
  • Həyat yoldaşının öz razılığı ilə onunla arxadan əlaqədə olmağın hökmü nədir?
    104931 Nizamlar hüquq və əhkam 2015/06/29
    Möhtərəm mərcə təqlid alimləri buyurublar: “həyat yoldaşı ilə arxadan əlaqədə olmağın çox şiddətli kərahəti var”[1] Kərahət də bu mənadədər ki, bu əməl Allah dərgahında bəyənilməz bir əməldir. Amma, bu iş görülməsə daha yaxşıdır. Lakin, bu əməli edənə heç bir günah yazılmır. Diqqət etmək lazımdır ...
  • Qadın kişinin cinsi əlaqə istəyini rədd edə bilmərmi?
    92425 Nizamlar hüquq və əhkam 2012/09/01
    Əziz islam Peyğəmbərinin (s) və Əhli- beytin (ə) hədis və rəvayətlərində qadın və kişinin yaxınlığı barəsində mətləblər budur ki, onlar bir- birlərinin haqqlarına riayət etməlidirlər.[1] Bu hüquqlar yaxınlıq etmənin iki tərəfini göstərir. Bir rəvayətdə kişiyə belə deyilir: “Müstəhəbdir ki, kişi yaxınlığı rahatlıq, fasilə və ...
  • Qızdırma xəstəliynə görə oxunan dua var?
    54038 Hədis elmləri 2014/05/20
    Dua mənbələrində Nur duası adı ilə belə bir dua nəql olunur və bu dua qızdırma xəstəliyinin sağamasında çox təsirlidir. Duanın mətni budur: (tər.) “Nur verən Allahın adı ilə; nur verən Allahın adı ilə ki, nur verir; Nurda olan Nur Allahın adı ilə, hər şeyin təqdir və ölçüsünü ...
  • Salam "Əmmən yucibul- muztər" امّن یجیب المضطرّ duası harada gəlibdir?
    48841 Əməli əxlaq 2012/09/10
    "Əmmən yucibul- muztərrə iza dəahu və yəkşifus- su" « أَمَّنْ يُجيبُ الْمُضْطَرَّ إِذا دَعاهُ وَ يَكْشِفُ السُّوء » cümləsi Quranda Nəml surəsinin 62- ci ayəsində gəlibdir. Buyurur: "Əli hər yerdən üzülüb darda qalan birisi ona dua etdiyi zaman onun duasını qəbul buyuran".
  • Müvəqqəti evlənməinin sözləri nədir?
    44789 Nizamlar hüquq və əhkam 2014/05/22
    Müvəqqəti əqdin (mütənin) oxunmasından ötrü bir neçə şərt lazımdır: 1.Müvəqqəti əqdin oxunması; bu mənada ki, müvəqqəti evlənmədə təkcə qadınla kişinin bu əmələ razı olmaları kifayət etməz. Əqdin oxunması xüsusi kəlmələrlə bu əməlin inşa olunmasının niyyəti ilə oxunmalıdır. 2.Ehtiyat vacib budur ki, ərəb dilində düzgün qaydada oxunmalıdır. Əgər ...
  • Hansı yolla göz dəymənin (nəzərin) qarşısı alınır?
    44212 Təfsir 2011/11/03
    Göz dəymə insanın nəfsində olan qəsirdən irəli gəlir və bunun üçün də ağıl dərk edən bir dəlil yoxdur. Bəlkə çox hadisələr vardır ki, göz dəyməylə baş vermişdir. Mərhum Şeyx Abbas Qumi göz dəymənin uzaq olması üçün qələm surəsinin 51- ci ayəsini sifariş etmişdir. Bu ayənin nazil olmasını nəzərə ...