Ətraflı axtarış
Baxanların
6696
İnternetə qoyma tarixi: 2010/06/12
Sualın xülasəsi
Мәләкләр мүҹәррәддиләр, ја мадди?
Sual
Мәләкләр мүҹәррәддиләр, ја мадди?
Qısa cavab

Ола билсин ајә вә рәвајәтләрдә мәләкләрин сырф мүҹәррәд олмасы ајдын шәкилдә бәјан едилмәјиб. Амма, онларын һаггында әлдә олан мәлуматлар, о ҹүмләдән, онларын рәфтарлары вә вәсфләри мүҹәррәд олмаларына дәлилдир. Чүнки, ајә вә Мәсумларын (әләјһимуссалам) рәвајәтләриндә мәләкләр һаггында бизә чатан һәдис вә кәлмәләрин мәзмуну онларын мүҹәррәд олмалары илә даһа чох бағлыдыр. Һәтта, бәзи һәдисләрдә мәләкләр һаггында елә вәсфләр гејд олунур ки, онларын мадди олмасы гејри-мүмкүндүр. Онлардан бәзиләринә ишарә едирик:

    1. Пејғәмбәрлик мөвзусунда белә бир бәһс вар ки, пејғәмбәрләрин мәгамлары үстүндүр, јахуд мәләкләрин? Пејғәмбәрләрин мәгамларынын үстүн олмаларыны гәбул едәнләр бу дәлилә әсасланырлар ки, пејғәмбәрләрин әгл вә руһлары илә бәрабәр шәһвәт вә гәзәб һиссләри дә вар вә онлары әгл вә иман васитәси илә бу гүввәләрә галиб ҝәлирләр. Амма, мәләкләрдә әглин зиддинә олан гүввә јохдур вә онларын ибадәтләринә һеч нә мане олмур. Ајдындыр ки, гәзәб вә шәһвәт гүввәси олмајан бир варлыг сырф мүҹәррәд олмалыдыр. Дири шүурлу вә ихтијар саһиби олдуғуна ҝөрә әҝәр мадди олса идиләр шәһвәт вә гәзәб гүввәсинин онларда да олмасы ваҹиб оларды.  

   2. Мәләкләр јаранышы вүҹуд бахымындан сабит вә дәјишилмәјән варлыглардыр. Һалбуки, мадди варлығын хүсусијјәтләриндән бири онун дәјишкән олмасыдыр.

3. Мәләкләр һәмишә ибадәтдә олуб, Аллаһ-тааланын әмрләрини јеринә јетирмәклә мәшғулдурлар. Мәлумдур ки, белә ишләрин тәсириндән мәләкләр јорулмур вә тәсирләнмирләр. Әҝәр мадди варлыг олсајдылар, шүбһәсиз ки, бу ишләрин тәсириндән јорулуб, ҝүҹдән дүшәрдиләр.

4. Мәләкләрин мәгамлары мәлумдур вә онлардан өтрү мәнәви тәкамүл мәрһәләләри јохдур. Јәни, бүтүн камал сифәтләрини илк јаранышда фејз мәншәјиндән алмышлар. Һалбуки, инсан мадди варлыг олуб өз камалларыны заман кечдикдә тәдриҹлә әлә ҝәтирир вә бу сифәтләрин сону јохдур. Инсан әввәлдә бу истедадлара фитри шәкилдә малик олур, амма тәдриҹлә нәфси илә мүбаризә апарараг онлары үзә чыхарыр вә чичәкләндирир. Амма мәләкләрин камал сифәтләри әввәлдән онларын јаранышы илә бирҝә олур вә бу да мәләкләрин сырф мүҹәррәд олмасындан хәбәр верир.

   5. Мәләкләр һисси ишарә илә ҝөстәрилә билмирләр. Јәни, истәр затән, истәрсә дә васитә илә мәләкләри ишарә илә ҝөстәрмәк олмаз. Һалбуки, затән вә васитә илә ишарә олунуб ҝөстәрилмәк мадди шејләрдә мүмкүндүр. Мәсәлән, ҝөрмәк вә һәзм етмәк кими гүввәләри гејд етмәк олар. Һисси ишарә мадди шејләрин хасијјәтиндәндир. Демәли ишарә олунма габилијјәти олмајан һәр һансы бир варлығ мадди дејил.

  6. Мадди варлыглар мүәјјән фәзаны өзүнә јер едирләр. Һалбуки, мәләкләр һеч бир фәзаны тутмурлар вә мүәјјән бир мәһдуд јердә минләрлә мәләк ола биләр.  

    7.Аллаһ-таала мәләкләри јох, пејғәмбәрләри бәшәрин камала јетишмәсиндән өтрү јолламышдыр. Демәли мәлум олур ки, мәләкләр инсанларын әксинә олараг јени камал сифәтләри әлә ҝәтирмирләр. Бәлкә дә әввәлдән бүтүн камал сифәтләринә маликдирләр. Демәли, мәләкләрдә һансыса инкишаф вә олмајан бир камалын сонрадан вүҹуда ҝәлмәси просеси јохдур вә фәлсәфә ганунларына әсасән, мәләкләр сырф мүҹәррәд олмалыдырлар. Чүнки, дәјишмәз вә сабит галмаг маддијјатла ујғун ҝәлмир.

   8. Рәвајәтләрдән мәлум олур ки, мәләкләрин дә инсанлар кими тәклифләри вә вәзифәләри вар. Амма, мүхалифәтә ҝөрә әзаб вә әзијјәтлә горхудулан тәкҹә инсанлардыр. Бундан истифадә олунур ки, мәләкләрин әксинә олараг, инсанда гәзәб, шәһвәт вә инкишаф просеси олдуғуна ҝөрә илаһи әмрләрлә мүхалифәтчилик истедады вардыр. Беләликлә, мәләк вә инсан ики мүхтәлиф варлыглардыр. Инсан һәгигәтдә мадди олдуғуна ҝөрә мәләкләр дә һәм затән, һәм дә һәгигәтдә мүҹәррәдирләр.

Ətreaflı cavab

Бәзи мүсәлман алим вә мүтәфәккирләр белә нәзәријјәдәдирләр ки, мәләкләр ләтиф вә нурани ҹисмләр олуб, мүхтәлиф сурәт вә формалара дүшә биләрләр. Пејғәмбәрләр вә онларын ҹанишинләри мәләкләри ҝөрә биләрләр вә онларын сырф мүҹәррәд тәсәввүр олунмасы ајә вә тәватүр рәвајәтләрин әксинәдир. О ҹүмләдән, Мүһәггиг Дәвани өзүнүн “Шәһр әгаид вә шареһ мәгасид” китабында мөтәгиддир ки, мәләкләр елм вә гүдрәтдә камил варлыглар олуб, һеч бир јорғунлуг һисс етмәдән вә ја мүхалифәтчилик етмәдән ҝеҹә-ҝүндүз ибадәтлә мәшғулдурлар. Амма, философларын нәзәриндә мәләкләр сырф әгл вә фәләк мөвҹуду олуб материја илә һеч бир бағлылығы јохдур.[1]  Фәхр Рази өзүнүн тәфсириндә јазыр ки, мәләкләрин маһијјәт вә һәгигәтиндә ихтилаф вар вә ихтилаф бундан ибарәтдир: Мәләкләр өз нәфсләринә сөјкәниб ики дәстәјә бөлүнүрләр: Ја ҹисманидирләр, јахуд ҹисмани дејилләр. Ҹисмани олмалары һаггында бир нечә нәзәријјә вар:

1. Мәләкләр ләтиф ҹисмләр олуб, мүхтәлиф шәклә вә сурәтләрә дүшә биләр вә мәканлары ҝөјләрдәдир. Бу әксәр мүсәлманларын нәзәријјәсидир.

   2. Бүтпәрәстләр бу нәзәријјәдәдирләр ки, мәләкләр һәмин улдузлардыр ки, ики гисмдир. Хош хәбәр вә сәадәт ҝәтирән мәләкләр ки, онлара рәһмәт мәләкләри дејилир. Икинҹи гисм исә нәһс вә пис хәбәрли әзаб мәләкләридир.

3. Әксәр бүтпәрәст вә мәҹусларын (улдузпәрәстләрин) нәзәријјәси будур ки, варлыг аләми ики, нур вә зүлмәт әслиндән ибарәтдир. Нурун ҝөвһәри мәләкләрдир, варлыглар аләминә хејир јетирәнләрдир. Икинҹи гисм исә зүлмәтдир ки, о да шејтанлардыр.

      Амма, мәләкләрин мадди олмасы нәзәријјәсини верәнләр дә ики дәстәдир: 1. Христианларын нәзәријјәси будур ки, мәләкләрин һәгигәтләринин натиг нәфсә малик олмалары зати ҹәһәтдән ҹисманијјәтлә фәрг едир. 2. Философлар бу нәзәријјәдәдирләр ки, мәләкләр нәфс ҝөвһәриндән ибарәт олуб мүҹәррәддирләр вә инсанын натиг нәфси илә фәрглидирләр. Елм вә гүдрәт ҹәһәтдән мәләкләр инсандан үстүндүр вә мәләкләрин инсана нисбәти ҝүнәшин өз нуруна нисбәти кимидир. (Нурун өз мәншәјинә нисбәти кими) Онлар да ики гисмдир: 1. Мәләкләрин ҹисм вә фәләкләрә нисбәти инсанын нәфсинин (руһунун) бәдәнинә нисбәти кимидир. Јәни, онлар фәләкләрин идарә едәнидирләр. 2. Икинҹи дәстә мәләкләр, Аллаһа ибадәтдә гәрг олмуш ән јүксәк мәгамлы тәсбиһлә мәшғул олан мәләкләрдир. Белә мәләкләр Аллаһа јахын (мүгәррәб) мәләкләр адланыр.[2] Бәзи философлар мәләкләри диҝәр дәстәјә дә бөлүбләр. Онлар о мәләкләрдир ки, суфла аләминин[3] (ҹәһәннәмин ән ашағы мәртәбәсинин) идарә едиҹиләридир. Бүтүн бу нәзәријјә вә дәлилләрдән белә нәтиҹә алыныр ки, мәләкләр ики дәстәдирләр: 1. Һәмишә ибадәтлә мәшғул олан Аллаһ-таалаја ән јахын мәләкләр. Онлар һеч вахт јорулмаз вә ҝүнаһа дүшмәзләр. Дини лүғәтдә онлара “ Кәррубин” дејилир вә әгли мүҹәррәддирләр. 2. Аләмин бүтүн тәдбир вә ишләрини өһдәсинә алан мәләкләр. Мәсәлән, вәһј јолламаг, өлдүрмәк, немәт вермәк, әзаб вермәк вә саир кими ишләр. Онлар мүҹәррәд затдырлар вә өз мүҹәррәд шәкилләри илә мүхтәлиф формалара дүшә билирләр. Онлар гүдрәт, камал вә елмә маликдирләр вә Аллаһ-таала тәрфиндән онлара олунан әмрләри артырыб-азалтмадан иҹра едирләр. Бу дәстә мәләкләри пејғәмбәрләр вә онларын ҹанишинләри мүшаһидә едир онларла сөһбәт едә билирләр. Мәсәлән, һәзрәт Ибраһимин (әлејһиссалам) мәләкләри инсан һесаб едиб онлара јемәк ҝәтирмәси вә ја Лут пејғәмбәрлә (әлејһиссалам) мәләкләрин сөһбәтләри вә онун тајфасына әзаб вермәләри, јахуд һәзрәт Ҹәбраилин  (әлејһиссалам) Дәһеји Кәлби шәклиндә Пејғәмбәрә (сәлләллаһу әләјһи вә алиһи вә сәлләм) заһир олмасы бүтүн бунлара дәлилдир.

    Әгли мүҹәррәдлә шәкли мүҹәррәдин (мисал аләми) арасындакы фәрги тәсәввүр етмәкдән өтрү философлар варлыг аләмини үч гисмә бөлүбләр:  

1.     Мадди аләм; һәм маддәнин, һәм дә маддәнин әсәрләринин тәсири олмагла јанашы тәзад вә гарышыглыг аләмидир.

2.     Шәкл вә мисал аләми; онда маддәнин шәкли вә рәнҝи вардыр, амма маддәнин өзү јохдур. Мәсәлән, јухуда ҝөрдүјүмүз шәхсләр вә шејләри буна мисал чәкмәк олар.

3.     Мүҹәррәд әгл аләми; орда маддәдән вә нә дә әсәрләриндән бир шеј јохдур. Бәлкә дә сырф әгл олараг бүтүн мадди әсәрләрдән пакдыр.[4]   

   Амма мәләкләрин мүҹәррәд олмалары һаггында бир нечә дәлил вар ки, онлардан бәзиләринә ишарә едирик:  

  а) Кәлам китабларында белә бир мәсәлә ортаја чыхыр ки, ҝөрәсән, пејғәмбәрләрин мәгамлары үстүндүр, јахуд мәләкләрин? Пејғәмбәрләрин мәгамларынын үстүн олмаларыны гәбул едәнләр бу дәлилә әсасланырлар ки, пејғәмбәрләрин әгл вә руһлары илә бәрабәр шәһвәт вә гәзәб һиссләри дә вар вә онлар әгл вә иман васитәси илә бу гүввәләрә галиб ҝәлирләр. Амма, мәләкләрдә әглин зиддинә олан гүввә јохдур вә онларын ибадәтләринә һеч нә мане олмур. Ајдындыр ки, гәзәб вә шәһвәт гүввәси олмајан бир варлыг сырф мүҹәррәд олмалыдыр. Мәләк, дири шүрур вә ихтијар саһиби олдуғуна ҝөрә әҝәр мадди олса иди, шәһвәт вә гәзәб гүввәсинә малик олмасы ваҹибдир.[5]

 б)  Мәләкләр илк јарадылышдан дәјишмәз олуб вә онлар сабит варлыглардыр. Һалбуки, мадди варлығын хүсусијјәтиндән бири онун дәјишкән олмасыдыр. Неҹә ки, бәзи рәвајәтләрдә буна ишарә олунмушдур.

в) Рәвајәтләрдә вар ки, мәләкләр һәмишә ибадәтдә олуб, Аллаһ-тааланын әмрләрини јеринә јетирмәклә мәшғулдурлар. Мәлумдур ки, белә ишләрин тәсириндән мәләкләр јорулмур вә тәсирләнмирләр. Әҝәр мадди варлыг олсајдылар, шүбһәсиз ки, бу ишләрин тәсириндән јорулуб ҝүҹдән дүшәрдиләр.

г)  Мәләкләрин мәгамлары мәлумдур вә онлардан өтрү тәкамүл мәрһәләси јохдур. Јәни, бүтүн камал сифәтләрини илк јаранышда, фејз мәншәјиндән алмышлар. Һалбуки, инсан кими мадди варлыглар өз камалларыны заман кечдикдә тәдриҹлә әлә ҝәтирир вә бу сифәтләрин сону јохдур. Инсан әввәлдә бу истедадлара фитри шәкилдә малик олур амма, тәдриҹлә нәфси илә мүбаризә апарараг онлары үзә чыхарыр вә чичәкләндирир. Амма мәләкләрин камал сифәтләри илк јарадылышдан онунла бирҝә олур вә бу да мәләкләрин сырф мүҹәррәд олмасындан хәбәр верир.

   д) Мәләкләр һисси ишарә илә ҝөстәрилә билмирләр. Јәни, истәр затән, истәрсә дә васитә илә мәләкләри ишарә илә ҝөстәрмәк олмаз. Һалбуки, затән вә васитә илә ишарә олунуб ҝөстәрилмәк мадди шејләрдә мүмкүндүр. Мәсәлән, ҝөрмәк вә һәзм етмәк кими гүввәләри гејд етмәк олар. Һисси ишарә мадди шејләрин хасијјәтиндәндир. Демәли ишарә олунма габилијјәти олмајан һәр һансы бир варлығ мадди дејил.

г) Ҹисми варлыглар мүәјјән фәзаны өзүнә јер едирләр. Һалбуки, мәләкләр һеч бир фәзаны тутмурлар вә мүәјјән бир мәһдуд јердә минләрлә мәләк ола биләр.

ҹ) Аллаһ-таала мәләкләри јох, пејғәмбәрләри бәшәрин камала јетишмәсиндән өтрү јолламышдыр. Демәли, мәлум олур ки, мәләкләр инсанларын әксинә олараг, јени камал сифәтләрини әлә ҝәтирмирләр. Бәлкә дә, әввәлдән бүтүн камал сифәтләринә маликдирләр. Демәли, мәләкләрдә һансыса инкишаф вә олмајан бир камалын сонрадан вүҹуда ҝәлмәси просеси јохдур вә фәлсәфә ганунларына әсасән, мәләкләр сырф мүҹәррәд олмалыдырлар. Чүнки, дәјишмәз вә сабит галмаг маддијјатла ујғун ҝәлмир.

Мәләкләрин ганадларынын мәнасы;

Фатир сурәсинин 1-ҹи ајәсиндә ҝәлиб ки, мәләкләрин ганадлары вар. Амма, гејд олунан шаһид вә дәлилләрә вә диҝәр әлдә олан сәнәдләрә ҝөрә ајәдә гејд олунан ганадлар бизим зеһнимизә ҝәлән заһири ганадлар дејил. Неҹә ки белә мөвзулар Гуранын башга јерләриндә ҝәләндә дә башга мәналара јозулур. Мәсәлән, Гуранда охујуруг “Сәнин Рәббин ҝәләр” ҹүмләси һеч дә дәлил дејил ки, Аллаһ-таала биз дүшүндүјүмүз кими ҝәләр. Бәлкә дә ајәдә “ҝәлмәкдән” мәгсәд Аллаһын әмринин (фәрманынын) ҝәлиши, јахуд диҝәр ајәдә “Рəһмaн əрши јaрaдыб һөкмү aлтынa aлмышдыр.”[6] – ајәсиндә һөкмдән мәгсәд заһири һөкм јох, “гүдрәтдир”, әршдән мәгсәд исә бүтүн варлыг аләмидир.[7] Јәни, Аллаһ-тааланын бүтүн варлыг аләминә гүдрәт вә әһатәси вар вә бүтүн варлыг аләми Онун гүдрәти алтында гәрар тутмушдур. Бундан әлавә, мәләкләрин Аллаһ дәрҝаһына галхмасынын өзү онларын сырф мүҹәррәд олмаларына дәлилдир.[8] Јохса, әҝәр мәләкләр мадди олсалар, онларын галхдыглары мәкан да мадди олмалыдыр.

 

 

     Даһа чох мүталиә үчүн әдәбијјат:

1. Ибн Сина “Ишарат”, алтынҹы бәһс, 10-14-ҹү фәсл;

2. Мисбаһ Јәзди, Маариф Гуран, сәһ-283-319;

3. Фәлсәфи, Мәһәммәд Тәги, Мәад әз нәзәр руһ вә ҹисм, (Гијамәт руһ вә ҹисм ҹәһәтдән) сәһ-75, 112;

4. Мәҹлиси, Биһарул-Әнвар, 59-ҹу ҹилд;

5. Нәһҹүл-Бәлағә, 91-ҹи Хүтбә;

6. Ҹәфәри, Мәһәммәд Тәги, Тәфсир Нәһҹүл-Бәлағә, 2-ҹи ҹилд, сәһ-16;

7. Сәһривәрди, Һикмәтул-Ишраг, икинҹи бөлмә, биринҹи мәгалә, 4-ҹү фәсл;

8. Мисбаһ Јәзди, Фмузеш фәлсәфә,(Фәлсәфәнин өјрәнилмәси) 2-ҹи ҹилд, сәһ-134, 41-ҹи дәрс;



[1] Мәҹлиси, Мәһәммәд Багир, Биһарул-Әнвар, 59-ҹу ҹилд, сәһ-202-дән сонра.

[2] Мәҹлиси, Мәһәммәд Багир, Биһарул-Әнвар, 59-ҹу ҹилд, сәһ-204-206.

[3]Мәҹлиси, Мәһәммәд Багир, Биһарул-Әнвар, 59-ҹу ҹилд, сәһ-206.

[4] Әлламә Һилли, Шәрһи тәҹрид, Бејрут чапы, үчүнҹү мәгәсд, дөрдүнҹү мәсәлә, сәһ-387.

[5] Саффат сурәси, 164.

[6] Таһа сурәси, 5-ҹи јә.

[7] Даһа чох мәлумат үчүн “әрш” вә “күрсү” мөвзусуна мүраҹиәт един. 254-ҹү суал, Гуранда әрш вә күрсү мөвзусу.

[8] Мәариҹ сурәси, 4-ҹү ајә. “Мәләкләр вә Руһ Онун дәрҝаһына (дүнја илә мүгајисәдә) мүддәти әлли мин ил олан бир ҝүндә галхарлар.”

Başqa dillərdə Q tərcümələr
Baxışlarınız
şərh sayı 0
Dəyəri daxil edin
misal : Yourname@YourDomane.ext
Dəyəri daxil edin
Dəyəri daxil edin

Mövzui təbəqələşdirmə

Təsadüfi suallar

  • Mütərəqqi ilahi-rəhmani idarə sistemində insanın ruhi yüksəliş metodunu bəyan və şərh edin.
    6474 İslam fəlsəfəsi 2012/04/09
    Bu sual ideal cəmiyyət, yaxud xilaskar ideologiyasının barəsində digər bir bəyandır. Əflatunun irəli sürdüyü ideal cəmiyyət insanın “Respublika” kitabında təsvir edilən ən qədim və məşhur yüksəliş modelidir. İslam aləmində Farabi də “İdeal cəmiyyətin əhalisinin rəyləri” adlı kitabında ideal islam hökuməti və onun rəisi ilə əlaqədar bəhs aparmışdır. ...
  • Nə üçün qadın müctəhid ola bilməz?
    8083 Nizamlar hüquq və əhkam 2011/04/16
    Din alimlərinin və mütəxəssislərinin qadının müctəhid və hakim olması mövzusunda nəzərləri müxtəlifdir. Həmçinin bu mövzu islam dininin zəruri qanunlarından sayılmır. Qadının müctəhid və şəri hakim ola bilməməsini iddia edənlər də öz növbələrində hədislərə və alimlərin icmasına istinad edirlər. Bunu da qeyd edək ki, bu mövzu olduqca geniş bir mövzudur.Amma biz ...
  • Bilal evlənmişdimi? Əgər cavab müsbətdirsə, onun övladları da var idimi?
    6382 Fiqh tarixi 2011/10/20
    Tarix kitablarında Bilalın evlənməsi ilə əlaqədar müəyyən məqamlar qeyd olunmuşdur. Misal üçün, yazmışlar ki, Peyğəmbəri-əkrəm (səlləllahu əleyhi və alih)-in təklifi və israrı ilə Bəni-Kənanədən olan bir qadınla,[1] bəzi mənbələrə görə isə, Bəni-Zöhrədən olan bir ...
  • Bəhailərin əqidəsinin səhv olması, onların murdar olmasının dəlilini və sadə lövh insanların o əqidədən qəbul etməsinin hökmünü açıqlayın?
    6799 Qədim kəlam 2010/11/10
    Mirzə Hüseynəli Bəhainin (Bəhai məzhəbinin banisi) əqidəsi öz kitablarında buna əsaslanır ki, "ov" və "Əli Məhəmməd bab" ın qiyam etməsiylə islam dini nabud (ləğv) olmuş və həzrət Məhəmməd (s)- in peyğəmbərlik və risaləti sona çatmışdır. Belə bir fikir "bab" qiyamını qəbul edib və vədə verdiyi "ov" həmin ...
  • Dini və Quran fəaliyyətlərində pul və muzd almağın, ümumiyyətlə vacibi kifayi fəaliyyətlərdə pul almağın hökmü nədir?
    7397 Nizamlar hüquq və əhkam 2012/03/11
    Əgər dini fəaliyyətlər (Qurandan başqa fəaliyyətlər o cümlədən Quran oxumaq və əzbərləmək kimi) vacib işlərdə olarsa; misal üçün namazın vacib məsələlərini öyrətmək kimi, bu fəaliyyətlərdə pul və muzd almağa icazə verilmir. Amma dini fəaliyyətlər müstəhəb işlərdə olarsa, pul və muzd almağın eybi yoxdur. Quran fəaliyyəti, yalnız Quran ...
  • Müntəzər (intizarı çəkilən) Məhdi barəsində şiənin nəzəri nədir?
    9701 Qədim kəlam 2010/11/10
    Yuxarıdakı sual çox külli və ümumi olduğundan, qərara almışıq ki, həzrət Məhdi (əleyhis-salam)-ın həyatı, qeybət dövrünün xəbərləri və zühur əlamətlərinə qısaca işarə etmiş olaq. O həzrətin adı “ م.ح.م.دM.h.m.d”dir. Onun çoxlu ləqəbləri vardır, o cümlədən: Qaim, Müntəzər, Sahibul-əsr və s. O həzrətin əziz atası imam ...
  • Din və mədəniyyətin əlaqəsi necədir?
    13898 Təzə kəlam 2011/02/14
    Din və mədəniyyətin əlaqəsini açıqlamaq, din və mədəniyyətin hədəf, təsir və mahiyyətini dəqiq tanıyarkən mümkündür. Bir dəstə din və mədəniyyət arasındakı bütün əlaqələri inkar ediblər. amma bu baxış düzgün deyil. Əlbəttə bu məsələ aydındır ki, mədəniyyətlərin bəzisi təkamülə yetişmək olan səmavi dinlərin uca hədəflərinə qarşı olduqlarına görə, dinlə uyğun ...
  • "Hər gün Aşura, hər yer Kərbəla" şüarı rəvayət və ya hədisdirmi? Sənəd və etibarı nə dərəcədədir?
    13278 Məsumların (Əleyhimussəlam) sirəsi 2011/07/02
    Rəvayi mətnlərində bu cümlənin (Hər gün Aşura, hər yer Kərbəladır) məsumlardan nəql olunan hədis olmasını isbatlayan heç bir sənədə rast gəlmədik. Amma sözügüdən ibarə Kərbəla hadisəsi kolleksiyasından düzgün götürülmüş, imamət xəttini göstərən və bir neçə ibrətli mesajı əhatə edir. Heç bir gün Aşura günü kimi olmayıb və olmayacaq, amma zalımların ...
  • Hansı dəlillərə əsasən Məmun İmam Riza (əleyhis-salam)-ın bayram namazı qılınmasının qarşısını aldı?
    5994 تاريخ بزرگان 2012/03/14
    Məmunun İmam Əli ibni Musər-Riza (əleyhis-salam)-ın imaməti ilə fitr bayram namazı qılınmasının qarşısını almasının ümdə dəlili o həzrətin namaz qılması ilə əlaqədar hökumətə yönələn təhlükə hissi idi. Bu hadisə Mərv (Xorasan) əhalisinin İmam Riza (əleyhis-salam)-ın müsəllaya getməsi xəbərini eşitməklə eyni zamanda hamılıqla evlərindən müsəllaya tərəf axışmaları zamanı ...
  • Müəllimlə tələbənin (orta və ali məktəb tələbəsinin) qarşılıqlı hüquqları hansılardır?
    16999 Əməli əxlaq 2011/10/20
    Müəllimlə şagird və tələbənin qarşılıqlı olaraq çoxlu hüquqları vardır. Onları iki qismə bölmək olar: 1. Müəllimin şagirdə və tələbəyə qarşı vəzifəsi; bunlar əxlaqi, tərbiyəvi, elm və təlim vəzifələrindən ibarətdir.

Ən çox baxılanlar

  • Oğlan və qızın arasında dügzün cinsi əlaqə necə olmalıdır?
    164475 Nizamlar hüquq və əhkam 2011/05/31
    Qısa cavab: İslam dininin nəzərinə əsasən qadın və kişi bir- birlərini təkmilləşdirən varlıqdırlar. Allah- Taala bunları elə yaratmışdır ki, bu iki məxluq bir- birlərinin aramlıqlarını bərpa edirlər. həmçinin bununla yanaşı bir- birlərinin bütün cinsi istəklərini təmin etsinlər. İslam dini bu ehtiyacların halal yolla ödənməsi üçün ailə qurmağı (müvəqqəti ...
  • Hacət və diləklərimizə çatmaq üçün ən tez qəbul olunan dua hansıdır?
    162599 Əməli əxlaq 2011/06/28
    Baxmayaraq ki, bir çox dualar İmamlardan hacətlərin qəbul olması üçün rəvayət olunmuşdur ki, onların mətnini burada gətirmək mümkün deyildir. Bunun üçün də onlardan bir neçəsi ki, daha çox əhəmiyyət daşıyır adlarına işarə edirik. Təvəssül duası. Fərəc duası. ...
  • Şiələrin namazı əliaçıq və əhli- sünnənin əlibağlı qılmasının səbəbi nədir?
    119531 Nizamlar hüquq və əhkam 2011/01/02
    On iki İmama (ə) inanan insanlar Peyğəmbər (s) və İmamların (ə) sünnəsinə əməl etsinlər deyə, namazı əliaçıq qılırlar. Onların bu şəkildə namaz qılmasına əsas verən çoxlu sayda rəvayətlər vardır. Həmin rəvayətlərdə Peyğəmbər (s) və İmamların (ə) namaz qılarkən əlləri açıq və yan tərəflərə bitişik şəkildə olduğu göstərilir. ...
  • Aya kişinin ixtiyarı vardır ki, istədiyi halda qadının hər hansı bir yerindən istifadə etsin, əgər güc vasitəsiylə olsa belə?
    113203 Nizamlar hüquq və əhkam 2011/04/14
    Səlamun ələykum. Aşağıdakı cavablar müctəhidlərin dəftərxanalarından verimişdir: Həzrət Ayətullah Xamineinin dəftərxanası: Cavab 1 və 2. Qadının tamam olaraq kişini razı salması, o demək deyildir ki, kişi əxlaqa uyğun olmayan, çox məkruh və yaxud bir iş görə ki, qadının əziyyət olmasına səbəb olsun. Qadının tamam şəkildə ərini razı salması o deməkdir ...
  • Həyat yoldaşının öz razılığı ilə onunla arxadan əlaqədə olmağın hökmü nədir?
    109547 Nizamlar hüquq və əhkam 2015/06/29
    Möhtərəm mərcə təqlid alimləri buyurublar: “həyat yoldaşı ilə arxadan əlaqədə olmağın çox şiddətli kərahəti var”[1] Kərahət də bu mənadədər ki, bu əməl Allah dərgahında bəyənilməz bir əməldir. Amma, bu iş görülməsə daha yaxşıdır. Lakin, bu əməli edənə heç bir günah yazılmır. Diqqət etmək lazımdır ...
  • Qadın kişinin cinsi əlaqə istəyini rədd edə bilmərmi?
    93671 Nizamlar hüquq və əhkam 2012/09/01
    Əziz islam Peyğəmbərinin (s) və Əhli- beytin (ə) hədis və rəvayətlərində qadın və kişinin yaxınlığı barəsində mətləblər budur ki, onlar bir- birlərinin haqqlarına riayət etməlidirlər.[1] Bu hüquqlar yaxınlıq etmənin iki tərəfini göstərir. Bir rəvayətdə kişiyə belə deyilir: “Müstəhəbdir ki, kişi yaxınlığı rahatlıq, fasilə və ...
  • Qızdırma xəstəliynə görə oxunan dua var?
    54717 Hədis elmləri 2014/05/20
    Dua mənbələrində Nur duası adı ilə belə bir dua nəql olunur və bu dua qızdırma xəstəliyinin sağamasında çox təsirlidir. Duanın mətni budur: (tər.) “Nur verən Allahın adı ilə; nur verən Allahın adı ilə ki, nur verir; Nurda olan Nur Allahın adı ilə, hər şeyin təqdir və ölçüsünü ...
  • Salam "Əmmən yucibul- muztər" امّن یجیب المضطرّ duası harada gəlibdir?
    53266 Əməli əxlaq 2012/09/10
    "Əmmən yucibul- muztərrə iza dəahu və yəkşifus- su" « أَمَّنْ يُجيبُ الْمُضْطَرَّ إِذا دَعاهُ وَ يَكْشِفُ السُّوء » cümləsi Quranda Nəml surəsinin 62- ci ayəsində gəlibdir. Buyurur: "Əli hər yerdən üzülüb darda qalan birisi ona dua etdiyi zaman onun duasını qəbul buyuran".
  • Müvəqqəti evlənməinin sözləri nədir?
    45866 Nizamlar hüquq və əhkam 2014/05/22
    Müvəqqəti əqdin (mütənin) oxunmasından ötrü bir neçə şərt lazımdır: 1.Müvəqqəti əqdin oxunması; bu mənada ki, müvəqqəti evlənmədə təkcə qadınla kişinin bu əmələ razı olmaları kifayət etməz. Əqdin oxunması xüsusi kəlmələrlə bu əməlin inşa olunmasının niyyəti ilə oxunmalıdır. 2.Ehtiyat vacib budur ki, ərəb dilində düzgün qaydada oxunmalıdır. Əgər ...
  • Hansı yolla göz dəymənin (nəzərin) qarşısı alınır?
    45520 Təfsir 2011/11/03
    Göz dəymə insanın nəfsində olan qəsirdən irəli gəlir və bunun üçün də ağıl dərk edən bir dəlil yoxdur. Bəlkə çox hadisələr vardır ki, göz dəyməylə baş vermişdir. Mərhum Şeyx Abbas Qumi göz dəymənin uzaq olması üçün qələm surəsinin 51- ci ayəsini sifariş etmişdir. Bu ayənin nazil olmasını nəzərə ...