Ətraflı axtarış
Baxanların
7416
İnternetə qoyma tarixi: 2010/09/23
Sualın xülasəsi
Məgər belə deyilmi ki, Qurani- kərimin buyurduğuna əsasən, Allah dostları üçün, nə bir xof var nə də hüzn və nigarançılıq (Yunus surəsi, ayə 62), onda niyə niyə cümə günün duasında imam Zaman (ə)- xitab edib, ərz edirik:
Sual
Məgər belə deyilmi ki, Qurani- kərimin buyurduğuna əsasən, Allah dostları üçün, nə bir xof var nə də hüzn və nigarançılıq (Yunus surəsi, ayə 62), onda niyə niyə cümə günün duasında imam Zaman (ə)- xitab edib, ərz edirik:
«السلام علیک ایّها المهذب الخائف»
Salam olsun sənə, ey batini pak və qorxan:
Qısa cavab

Xof və qorxu iki cürdür: Bəyənilmiş və pislənmiş. Pislənmiş xof və qorxu məsələn: Zəmanədən qorxmaq, camaatdan və məxluqlardan qorxmaq və sair Allah dostları üçün mənasızdır. Ona görə də İmam Sadiq (ə) buyurdu: "Mömin Allahdan başqa heç şəxsdən qorxmaz." Qurani kərim buyurmuşdur: "Bu yalnız şeytandır ki, öz ardıcıllarını qorxudur, əgər iman varınızdırsa onlardan qorxmayın və məndən qorxun."

Amma bəyənilmiş və dəyərli xof, ilahinin əzəmət və cəlalından olan qorxudur. Bu barədə əziz Peyğəmbər (s) buyurub:

"Hər kəs Allahı daha çox tanısa, ondan daha çox qorxar"

Bəyənilmiş xof. Böyük şəxsiyyətlərin qorxusudur ki, əzəmət və cəlalı müşahidə etməkdən və isimlərin qəlbdə təcəllisindən yaranır. Allahın əzəmətindən yaranan qorxu, mənəvi ləzzətlərdəndir, bu ayə ilə "الا إنّ اولیاء الله لاخوف علیهم و لاهم یحزنون" ziddiyyəti yoxdur, əksinə kamil insanların təkamül sifətlərindəndir. Ona görə də Sahibəz- zəmana (ə) xitab edib, ərz edirik: Salam olsun sənə, ey həzrət həqqin cəlal və cəbərutundan qorxan və batini pak."

Ətreaflı cavab

Xof və qorxu iki cürdür: bəyənilmiş xof və qorxu, və pislənmiş xof və qorxu.

Allah dostları üçün mənasız olan, pislənmiş xof və qorxu, zəmanədən qorxu, camaatdan qorxu, düşməndən qorxu, və xülasə, məxluqlardan olan qorxudur. Cənab Əbuzər (rh)– dən nəql olub ki, buyurdu: "Əziz Peyğəmbər (s) Allah yolunda heç bir danlayanın danlamasından Qorxmamağı mənə vəsiyyət etdi."[1] İmam Sadiq (ə)- dən nəql ulubki, buyurdu: "Mömin Allahdan başqa heç kəsdən qorxmaz."[2] Quranı-kərim buyurur: "Bu yalnız şeytandır ki, öz ardıcıllarını (əsassız sözlər və şayələrlə) qorxudur. Əgər imanınız varsa onlardan qorxmayıb və məndən qorxun."[3]

Amma bəyənilən və dəyərli xof və qorxu, ilahinin əzəmət və cəlalından olan qorxudur. İmam Əli (ə) buyurur: "Qorxu ariflərin libasıdır."[4] Və Peyğəmbər (s) buyurur: "Hər kəs allahı daha çox tanısa, ondan daha çox qorxar."[5] Ona görə də o böyük Peyğəmbər buyurdu: "Mən Allahdan sizin hamınızdan daha çox qorxuram."[6] Bu bəyənilmiş və dəyərli qorxunun faydası budur ki, insan Allah dərgahına sığınır. Mövla Əmirəlmöminin Əli (ə) buyurur: "Əgər məxluqdan qorxarsan ondan qaçmarsan, amma əgər yaradandan qorxsan ona pənah apararsan."[7] Qorxunun dərəcələri:

Cənab Xacə Əbdüllah Ənsarinin dediyinə əsasən: Təvazö meydanından xof meydanı yaranar. Allah buyurur: "وامّا من خاف مقام ربّه"Xof qorxudur və qorxu imanın hasarıdır. Möminin silahı və təqvanın dərmanıdır və o üç qisimdir. Biri xatir və o biri müqim və üçüncüsü qalibdir. Xatir qorxu, ürəyə gələr və keçər. O ən aşağı qorxudur ki, Əgər o olmasa iman da olmaz.

Qorxusuz əmniyyət olmaz və qorxusu olmayanın imanı olmaz. Hər kəsin imanı onun qorxusu miqdarındadır. O birisi, müqim qorxusudur ki, o qorxu, bəndəni günahlardan saxlayar, haramdan onu uzaqlaşdırar və onun arzularını qısaldar. Üçüncüsü, qalib qorxudur. O məkr qorxudur ki, həqiqət onunla düzələr və əxlaq yolu onunla genişlənər və insanı qəflətdən o saxlayar. Məkrin Əlamətləri on şeydir: Şirinliyi olmayan itaət, tövbəsiz israr, dua qapısını bağlamaq, əməlsiz elm, niyyətsiz hikmət, hörmətsiz söhbət, ağlamaq qapısını bağlamaq və pislərlə söhbət, bunların hamısından daha üstün, iki şeydir: Bəndəyə müəyyən olunmamış iman verər, ya bəndəsinə öz öhdəsinə qoyar. Bu tövbə edənlərin qorxusudur.[8]

İzahı: xofun həqiqəti budur ki, arif gələcəkdə məkruhun baş verməsini gözləmək ya istədiyinin baş verməməsindən naümüdlük səbəbindən, vəziyyətin aramlığından bəhrəsiz ola və narahatlığa düçar ola. Qorxu arifin halının ucalması cəhətdən üç növdür: birinci: Ümumi qorxu və ilahi əzablardan qorxmaqdır. Öz məbudlarının əzəmətini dərk etdiklərinə görə, nigaran və narahatdırlar. Uca Allah buyurur:

«یخافون یوماً تَتَقَّلَبُ فیه القلوب والابصار»

Ürəklərin və gözlərin heyran və nigaran olduğu gündən qorxurlar."[9]

İkincinci: Mütəvəssitin qorxusu: O ilahinin təqdirindən qorxudur ki, Allahın hüzurunu dərk edən ürək və öz əməllərinə diqqət edən şəxslər, bu qorxuya düşardırlar. Həmişə rəbbani feyzlərin qurtarmasından və hüzur səfasının ləzzətinin aradan getməsindən qorxurlar. Baxmayaraq ki, bu mənzili dərk edənlərin özü, istidraca (tədriclə yaxınlaşma) düçardırlar ki, feyz verəndən dala qalıb və feyzlə məşğuldurlar. Böyük Allah buyurur: "وَلمن خاف مقام رَبّه جَنتّان"[10] Allahın əzəmət və cəlal məqamından qorxan şəxs üçün, iki behişt bağı var"

Üçüncü: Böyüklərin və ürək sahiblərinin qorxusu: Bu qorxu, ilahinin hərimini uca və möhtərəm saymaqdır ki, məşuqun camalını müşahidə edən sultan, aşiqin rənalığı da işlənib. Camal bütünlüklə nazla cilvələnib və həzrət izzətilə ehtiyacsızlıq bayrağı qaldırıb. Heybətin ram olmamağlılığı, öz eşqinin qatilinin heyranına hücum etmişdir. Sədi Şirazi, o canın gülüstanından, əlamətsizlikdə bir əlamət tapıb ki, şer demişdir:

Əgər bir şəxs onun vəsfini məndən soruşsa,

Ürəksiz əlamətsizdən nə deyə bilər?

Aşiqlər məşuqların öldürülmüşləridirlər,

Öldürülmüşlərdən avaz gəlməz.[11]

Deməli övliya və böyüklərin halı, digərlərinin halından fərq edir. İlahinin adlarının təcəllisindən, cəlal və əzəmətin müşahidəsindən yaranan qorxu, onların qəlbinə, an bə an çoxalıb və onun ruhani ləzzətində qərq olmuşdur. Belə bir qorxunu Yunus surəsinin bu ayəsilə " bilinki, Allahın dostlarına heç bir qorxu yoxdur və qəmləri yoxladıdır", ziddiyyəti yoxdur.[12]



[1] - Əllamə məclisi, Biharul- ənvar, cild 71, səh 360

[2] - Rey şəhri, Məhəmməd, Mizanul- hikmə, cild 3, rəvayətin nömrəsi 5258

[3] - Ali- imran, ayə 175

[4] - Rey şəhri, Məhəmməd, Mizanul- hikmə, cild 3, rəvayətin nömrəsi 5178

[5] - Həmin mənbə rəvayətin nömrəsi5195

[6] - Nəraqi Molla Əhməd, Maracus-səadə, dprdüncü bab, beşinci sıra, üçüncü məqam, ilahi xof.

[7] - Rey şəhri, Məhəmməd, Hüseyni, Seyyid Həmid, Mizanul- hikmənin seçilmişləri, rəvayətin nömrəsi, 2000

[8] - Ənsari, Xacə Əbdullah, yüz meydan, otuz üçüncü meydan, səh 36, (Qasim ənsarinin köməyilə, Təhuri kitabxanası, üçüncü çap)

[9] - Nur, ayə 37

[10] - Ər- rəhman, ayə 46

[11] - Damadi, Seyyid Məhəmməd, Məqamati- Ərbəin ya irfani seyr və sulukun əsaslarına şərh, səh 145

[12] - Müraciət edin: İmam Xumeyni (rh), qırx hədisin şərhi, səh 230- 231

Başqa dillərdə Q tərcümələr
Baxışlarınız
şərh sayı 0
Dəyəri daxil edin
misal : Yourname@YourDomane.ext
Dəyəri daxil edin
Dəyəri daxil edin

Mövzui təbəqələşdirmə

Təsadüfi suallar

Ən çox baxılanlar

  • Oğlan və qızın arasında dügzün cinsi əlaqə necə olmalıdır?
    163817 Nizamlar hüquq və əhkam 2011/05/31
    Qısa cavab: İslam dininin nəzərinə əsasən qadın və kişi bir- birlərini təkmilləşdirən varlıqdırlar. Allah- Taala bunları elə yaratmışdır ki, bu iki məxluq bir- birlərinin aramlıqlarını bərpa edirlər. həmçinin bununla yanaşı bir- birlərinin bütün cinsi istəklərini təmin etsinlər. İslam dini bu ehtiyacların halal yolla ödənməsi üçün ailə qurmağı (müvəqqəti ...
  • Hacət və diləklərimizə çatmaq üçün ən tez qəbul olunan dua hansıdır?
    158929 Əməli əxlaq 2011/06/28
    Baxmayaraq ki, bir çox dualar İmamlardan hacətlərin qəbul olması üçün rəvayət olunmuşdur ki, onların mətnini burada gətirmək mümkün deyildir. Bunun üçün də onlardan bir neçəsi ki, daha çox əhəmiyyət daşıyır adlarına işarə edirik. Təvəssül duası. Fərəc duası. ...
  • Şiələrin namazı əliaçıq və əhli- sünnənin əlibağlı qılmasının səbəbi nədir?
    118692 Nizamlar hüquq və əhkam 2011/01/02
    On iki İmama (ə) inanan insanlar Peyğəmbər (s) və İmamların (ə) sünnəsinə əməl etsinlər deyə, namazı əliaçıq qılırlar. Onların bu şəkildə namaz qılmasına əsas verən çoxlu sayda rəvayətlər vardır. Həmin rəvayətlərdə Peyğəmbər (s) və İmamların (ə) namaz qılarkən əlləri açıq və yan tərəflərə bitişik şəkildə olduğu göstərilir. ...
  • Aya kişinin ixtiyarı vardır ki, istədiyi halda qadının hər hansı bir yerindən istifadə etsin, əgər güc vasitəsiylə olsa belə?
    111825 Nizamlar hüquq və əhkam 2011/04/14
    Səlamun ələykum. Aşağıdakı cavablar müctəhidlərin dəftərxanalarından verimişdir: Həzrət Ayətullah Xamineinin dəftərxanası: Cavab 1 və 2. Qadının tamam olaraq kişini razı salması, o demək deyildir ki, kişi əxlaqa uyğun olmayan, çox məkruh və yaxud bir iş görə ki, qadının əziyyət olmasına səbəb olsun. Qadının tamam şəkildə ərini razı salması o deməkdir ...
  • Həyat yoldaşının öz razılığı ilə onunla arxadan əlaqədə olmağın hökmü nədir?
    105465 Nizamlar hüquq və əhkam 2015/06/29
    Möhtərəm mərcə təqlid alimləri buyurublar: “həyat yoldaşı ilə arxadan əlaqədə olmağın çox şiddətli kərahəti var”[1] Kərahət də bu mənadədər ki, bu əməl Allah dərgahında bəyənilməz bir əməldir. Amma, bu iş görülməsə daha yaxşıdır. Lakin, bu əməli edənə heç bir günah yazılmır. Diqqət etmək lazımdır ...
  • Qadın kişinin cinsi əlaqə istəyini rədd edə bilmərmi?
    92531 Nizamlar hüquq və əhkam 2012/09/01
    Əziz islam Peyğəmbərinin (s) və Əhli- beytin (ə) hədis və rəvayətlərində qadın və kişinin yaxınlığı barəsində mətləblər budur ki, onlar bir- birlərinin haqqlarına riayət etməlidirlər.[1] Bu hüquqlar yaxınlıq etmənin iki tərəfini göstərir. Bir rəvayətdə kişiyə belə deyilir: “Müstəhəbdir ki, kişi yaxınlığı rahatlıq, fasilə və ...
  • Qızdırma xəstəliynə görə oxunan dua var?
    54101 Hədis elmləri 2014/05/20
    Dua mənbələrində Nur duası adı ilə belə bir dua nəql olunur və bu dua qızdırma xəstəliyinin sağamasında çox təsirlidir. Duanın mətni budur: (tər.) “Nur verən Allahın adı ilə; nur verən Allahın adı ilə ki, nur verir; Nurda olan Nur Allahın adı ilə, hər şeyin təqdir və ölçüsünü ...
  • Salam "Əmmən yucibul- muztər" امّن یجیب المضطرّ duası harada gəlibdir?
    49266 Əməli əxlaq 2012/09/10
    "Əmmən yucibul- muztərrə iza dəahu və yəkşifus- su" « أَمَّنْ يُجيبُ الْمُضْطَرَّ إِذا دَعاهُ وَ يَكْشِفُ السُّوء » cümləsi Quranda Nəml surəsinin 62- ci ayəsində gəlibdir. Buyurur: "Əli hər yerdən üzülüb darda qalan birisi ona dua etdiyi zaman onun duasını qəbul buyuran".
  • Müvəqqəti evlənməinin sözləri nədir?
    44881 Nizamlar hüquq və əhkam 2014/05/22
    Müvəqqəti əqdin (mütənin) oxunmasından ötrü bir neçə şərt lazımdır: 1.Müvəqqəti əqdin oxunması; bu mənada ki, müvəqqəti evlənmədə təkcə qadınla kişinin bu əmələ razı olmaları kifayət etməz. Əqdin oxunması xüsusi kəlmələrlə bu əməlin inşa olunmasının niyyəti ilə oxunmalıdır. 2.Ehtiyat vacib budur ki, ərəb dilində düzgün qaydada oxunmalıdır. Əgər ...
  • Hansı yolla göz dəymənin (nəzərin) qarşısı alınır?
    44338 Təfsir 2011/11/03
    Göz dəymə insanın nəfsində olan qəsirdən irəli gəlir və bunun üçün də ağıl dərk edən bir dəlil yoxdur. Bəlkə çox hadisələr vardır ki, göz dəyməylə baş vermişdir. Mərhum Şeyx Abbas Qumi göz dəymənin uzaq olması üçün qələm surəsinin 51- ci ayəsini sifariş etmişdir. Bu ayənin nazil olmasını nəzərə ...