به دنبال حوادث پیش آمده در جنگ اُحد، آیه ۱۴۶ سوره آل عمران(آیه مورد اشاره در پرسش): وَ کَأَیِّنْ مِنْ نَبِیٍّ قاتَلَ مَعَهُ رِبِّیُّونَ کَثیرٌ فَما وَهَنُوا لِما أَصابَهُمْ فی‏ سَبیلِ اللَّهِ وَ ما ضَعُفُوا وَ مَا اسْتَکانُوا وَ اللَّهُ یُحِبُّ الصَّابِرین، نازل شد. این آیه با یادآورى شجاعت، ایمان و استقامت مجاهدان و یاران پیامبران گذشته مسلمانان را به شجاعت و فداکارى و پایدارى تشویق مى‌‏کند و در ضمن، آن گروهی را که از میدان احد فرار کردند سرزنش مى‌‏نماید و مى‌فرماید: «چه بسیار پیامبرانى که مردان الهى فراوانى به همراه آنان جنگ کردند! آنها هیچ‌گاه در برابر آنچه در راه خدا به آنان مى‌‏رسید، سست و ناتوان نشدند (و تن به تسلیم ندادند) و خداوند استقامت ‏کنندگان را دوست دارد».
سپس رفتار و گفتار آنها را چنین شرح مى‌‏دهد: آنان به یارى پیامبران خود برخاستند و از تلفات سنگین و جراحات سخت و مشکلات طاقت‌فرسایى که در راه خدا دیدند هرگز سست و ناتوان نشدند، آنها در مقابل دشمن هیچ‌گاه تضرع و زارى و خضوع و کرنش نکردند و تسلیم نشدند؛ بدیهى است خداوند هم چنین افرادى را دوست دارد که دست از مقاومت بر نمى‌‏دارند.[1] بی‌تردید بارزترین مصداق این افراد که در جنگ احد نیز تا آخرین لحظات مقاومت کردند و با به خطر انداختن جان خود، از جان پیامبر(ص) محافظت کردند، حضرت علی(ع) است.[2]
این آیه با دو کلمه قَاتَل (به معنای جنگ و محاربه کرد) و قُتِل (به معنای کشته شد) قرائت شده است و گرچه اکنون قرائت اول مشهورتر است، اما نمی­توان با قاطعیت، یک قرائت را برتر از قرائت دیگر دانست. با توجه به دستور زبان عربی، «کأیّن» از ادات کنایه و به عنوان مبتدا بوده و معنای «چه بسیار» می‌دهد. عبارت «من نبیّ» جار و مجرور و تمییز است. در هر یک از هر دو قرائت مذکور، چهار ترکیب و چهار معنای مختلف احتمال می‌‌رود، که به تفصیل به هر یک از آنها پرداخته می‌شود:[3]
۱. کلمه «قاتَل» خبر برای «کأیّن» باشد و  جمله «معه ربّیون کثیر» به عنوان نقش حال در نظر گرفته شود. در این صورت ترجمه آیه چنین خواهد بود: «چه بسیار پیامبرانی که جنگیدند، در حالی‌که مردان الهی بسیاری به همراه او بودند، آنها هیچ‌گاه در برابر آنچه در راه خدا به آنان مى‏‌رسید، سست و ناتوان نشدند». پس شما نیز چنین باشید و سستی نکرده و مبارزه کنید.
اما در قرائت «قُتل» معنا چنین خواهد بود: «چه بسیار پیامبرانی که کشته شدند، در حالی مردان الهی زیادی به همراه او بودند، آنها هیچ‌گاه در برابر آنچه در راه خدا به آنان مى‌‏رسید، سست و ناتوان نشدند». پس شما نیز چنین باشید و حتی اگر پیامبرتان را هم کشتند، سستی نکرده و جنگ را ادامه دهید و دست از مبارزه و جان‌فشانی برای دینتان بر ندارید.[4]
۲. کلمه «قاتَل» خبر برای «کأیّن» باشد و  کلمه «ربّیون» فاعل آن باشد و عبارت «معه» به عنوان ظرف برای فعل «قاتَل» در نظر گرفته شود. در این صورت ترجمه آیه چنین است: «چه بسیار پیامبرانی که مردان الهی زیادی به همراه او جنگیدند، آنها هیچ‌گاه در برابر آنچه در راه خدا به آنان مى‌‏رسید، سست و ناتوان نشدند». پس شما نیز چنین باشید و در راه مبارزه سستی نکرده و پیامبر خود را یاری کنید.
اما در قرائت «قُتل» معنا چنین خواهد بود: «چه بسیار پیامبرانی که مردان الهی زیادی در رکاب آنها کشته شدند [و تا سر حد مرگ پیش رفتند، اما] هیچ‌گاه در برابر آنچه در راه خدا به آنان مى‌‏رسید، سست و ناتوان نشدند». پس شما نیز چنین باشید و حتی اگر مرگ و شهادت هم در پیش روی شما بود، سستی نکرده و دست از یاری پیامبرتان بر ندارید.
۳. بر خلاف دو ترکیب قبلی، کلمه «قاتَل» صفت برای «نبیّ» باشد و کلمه «ربّیون» فاعل آن باشد و عبارت «معه» به عنوان ظرف برای فعل قاتَل در نظر گرفته شود. در این ترکیب خبر محذوف بوده و می‌توان «صَبر» یا «مَضی» در تقدیر گرفت. در این صورت ترجمه آیه چنین خواهد بود: «چه بسیار پیامبرانی که به همراه مردان الهی که اهل مبارزه بودند [قبل از شما بوده اند]. آنها هیچ‌گاه در برابر آنچه در راه خدا به آنان مى‌‏رسید، سست و ناتوان نشدند». پس شما نیز مانند آن گذشتگان مبارز، محکم و استوار باشید و پیامبر خود را تنها مگذارید.
اما در قرائت «قُتل» معنا چنین است: «چه بسیار پیامبرانی که به همراه مردان الهی زیادی که کشته شدند [قبل از شما بوده اند] آنها هیچ‌گاه در برابر آنچه در راه خدا به آنان مى‌‏رسید، سست و ناتوان نشدند» و حتی مرگ را به جان خریدند، ولی پیامبر خود را تنها نگذاشتند.
۴. کلمه «قاتَل» صفت برای «نبیّ» باشد و برای جمله «معه ربّیون کثیر» نقش حال در نظر گرفته شود. در این ترکیب نیز خبر محذوف بوده و می‌توان «صَبر» یا «مَضی» در تقدیر گرفت. در این صورت ترجمه آیه چنین خواهد بود: «چه بسیار پیامبران مبارزی [که در گذشته بوده اند] در حالی‌که مردان الهی زیادی به همراه آنها بوده‌اند. آنها هیچ‌گاه در برابر آنچه در راه خدا به آنان مى‌‏رسید، سست و ناتوان نشدند». پس شما نیز مانند آن گذشتگان در کنار پیامبر مبارز و خستگی ناپذیر خود باشید و او را رها نکنید.
اما در قرائت «قُتل» معنا چنین است: «چه بسیار پیامبرانی که کشته شده‌اند [در گذشته بوده‌اند] در حالی که مردان الهی زیادی در کنار آن پیامبران بوده‌اند. آنها هیچ‌گاه در برابر آنچه در راه خدا به آنان مى‌‏رسید، سست و ناتوان نشدند» و حتی با وجود شهادت پیامبرشان دست از مبارزه نکشیده و برای هدف خود جنگیدند.
همان‌طور که روشن است، ترکیب سوم و چهارم تفاوت معنایی چندانی نسبت به ترکیب اول و دوم ندارند و بیشتر جنبه دستوری زبان مد نظر قرار گرفته است.[5]

---