یکی از کسانی که روز عاشورا در دفاع از امام حسین(ع) به درجه شهادت نائل آمد،[1] عبدالله بن علی(ع) است.[2] وی از طرف پدر با امام حسین برادر بود، و با حضرت عباس(ع) از یک مادر بودند؛ لذا نام مادرش فاطمه أمّ البنین(ع) است.[3] وی 25 سال داشت.^[4] و ازدواج کرده بود، اما صاحب فرزند نشده بود.[5]

در مورد زمان به میدان رفتن و شهادت وی اختلاف است. برخی می‌گویند روز عاشورا عبدالله با تشویق برادر خود ابوالفضل(ع) به سمت میدان رفت.^[6] لذا زمان شهادت ایشان قبل از شهادت برادرانش جعفر، عثمان و ابوالفضل بود،^[7] اما در برخی از گزارش‌های تاریخی شهادت ایشان بعد از شهادت برادرانش عثمان و جعفر بیان شده است. او توسط فردی به نام هانی بن ثبیت حضرمی به شهادت رسید.^[8]

عبدالله در میدان نبرد دلیرانه می‌جنگید و این‌گونه رجز می‌خواند:

                             «أَنَا ابْنُ‏ ذِی‏ النَّجْدَةِ وَ الْإِفْضَالِ              ذَاکَ عَلِیُّ الْخَیْرِ ذُو الْفَعَالِ

سَیْفُ رَسُولِ اللَّهِ ذُو النَّکَالِ                فِی کُلِّ یَوْمٍ ظَاهِرِ الْأَهْوَال»؛[9]

(من پسر شخصى بزرگوار و با فضیلتم. او حضرت على(ع) است که مردى شایسته و صاحب کارهاى نیک بود. على شمشیر رسول خدا(ص) و منتقم بود. هول و ترس آن‌حضرت(ع) در دل هر گروهى جاى گرفته است).

در زیارت شهدا از عبدالله بن علی(ع) این‌گونه تجلیل شده است:

«السَّلَامُ‏ عَلَى‏ عَبْدِ اللَّهِ‏ بْنِ‏ أَمِیرِ الْمُؤْمِنِینَ‏، [مُبْلَى الْبَلَاءِ وَ] الْمُنَادِی بِالْوَلَاءِ فِی عَرْصَةِ کَرْبَلَاءَ، الْمَضْرُوبِ مُقْبِلًا وَ مُدْبِراً وَ لَعَنَ اللَّهُ قَاتِلَه‏ هَانِیَ بْنَ ثُبَیْتٍ الْحَضْرَمِیَّ»؛[10] سلام و درود بر عبدالله فرزند امیرالمؤمنین(ع)؛ آزمایش شده در مصیبت و منادی دوستی (اهل‌بیت) در میدان کربلا، آن‌کسی که از هر سو(از روبرو و از پشت) بر او ضربه زدند (و بر بدنش جراحت وارد کردند). خدا قاتل او «هانی بن ثبیت حضرمی» را لعنت کند.

پیکر وی به همراه سایر شهدا در حرم امام حسین(ع) و پایین پای آن‌حضرت(ع) دفن شده است.[11]

[1]. «شهدای قیام عاشورا»، 28614.

[2]. شیخ مفید، الاختصاص، محقق، مصحح، غفاری، علی اکبر، محرمی زرندی، محمود، ص 82، قم، المؤتمر العالمی لالفیة الشیخ المفید، چاپ اول، 1413ق.

[3]. همان.

[4]. ابو الفرج، علی بن الحسین الأصفهانی، مقاتل الطالبیین، محقق، صقر، سید احمد، ص 88، بیروت، دار المعرفة، بی‌تا.

[5]. طبرسی، فضل بن حسن، اعلام الوری بأعلام الهدی، ص 248، تهران، دار الکتب الاسلامیة، چاپ سوم، 1390ق.

[6]. همان.

[7]. همان، ص 248.

[8]. همان.

[9]. ابن شهر آشوب مازندرانی، مناقب آل أبی طالب ع، ج 4، ص 107، قم، علامه، چاپ اول، 1379ق.

[10]. ابن مشهدی، محمد بن جعفر، المزار الکبیر، محقق، مصحح، قیومی اصفهانی، جواد، ص 488 – 489، قم، دفتر انتشارات اسلامی، چاپ اول، 1419ق.

[11]. اعلام الوری بأعلام الهدی، ص 255.