جستجوی پیشرفته
بازدید
7122
آخرین بروزرسانی: 1400/06/05
 
کد سایت fa102746 کد بایگانی 119656 نمایه منظور از تسبیح قبل از طلوع و قبل از غروب
طبقه بندی موضوعی تفسیر
گروه بندی اصطلاحات سرفصل‌های قرآنی
خلاصه پرسش
قرآن کریم به تسبیح قبل از طلوع و غروب آفتاب توصیه می‌کند. آیا مراد از این تسبیح، عمل خاصی است و یا هر تسبیحی کفایت می‌کند؟
پرسش
منظور قرآن از تسبیح قبل از طلوع و قبل از غروب آفتاب، کدام ذکر یا عمل است؟
پاسخ اجمالی

خداوند در آیات فراوانی، مؤمنان را به تسبیح خود دعوت می‌کند. به عنوان نمونه در آیه‌ی 130 سوره‌ی طه می‌فرماید: «فَاصْبِرْ عَلى‏ ما یَقُولُونَ وَ سَبِّحْ بِحَمْدِ رَبِّکَ قَبْلَ طُلُوعِ الشَّمْسِ وَ قَبْلَ غُرُوبِها وَ مِنْ آناءِ اللَّیْلِ فَسَبِّحْ وَ أَطْرافَ النَّهارِ لَعَلَّکَ تَرْضى‏»؛ قبل از طلوع آفتاب و پیش از غروب آن، همچنین در نیمه‌های شب و گوشه‌های روز، تسبیح و حمد پروردگارت را به جا آور تا راضى و خشنود شوى.

 در این‌که منظور از این آیه، هر حمد و تسبیحی است، و یا آن‌که اشاره به عمل خاصی دارد، میان مفسران گفت‌وگو است. جمعى از آنان معتقدند که باید ظاهر عبارت را به همان معناى وسیع‌اش رها کرد و از آن هر تسبیح و حمدی را برداشت کرد، در حالی‌ که گروهى دیگر آن‌را اشاره به نمازهاى پنج‌گانه می‌دانند، به این ترتیب که:

  1. «قَبْلَ طُلُوعِ الشَّمْسِ»، اشاره به نماز صبح است.
  2. «قَبْلَ غُرُوبِها»، اشاره به نماز عصر (یا اشاره به نماز ظهر و عصر است که وقت آنها تا غروب ادامه دارد).
  3. «مِنْ آناءِ اللَّیْلِ»، اشاره به نمازهای مغرب و عشاء و همچنین نماز شب است.
  4. «أَطْرافَ النَّهارِ»، اشاره به نماز ظهر است؛ زیرا «اطراف» جمع «طرف» به معناى جانب است و اگر روز را دو نیم کنیم نماز ظهر در یک‌طرف نیمه دوم قرار می‌گیرد.[1]

از بعضى از روایات نیز استفاده می‌شود که «أَطْرافَ النَّهارِ»، اشاره به نمازهاى مستحبى است که انسان در اوقات مختلف روز می‌‏تواند انجام دهد؛[2] زیرا «أَطْرافَ النَّهارِ» در این‌جا در مقابل «آناءِ اللَّیْلِ» قرار گرفته و تمام ساعات روز را در برمی‌گیرد. به ویژه با توجه به این‌که اطراف به صورت جمع آمده، در حالی ‌که روز دو طرف بیشتر ندارد، روشن می‌‏شود که اطراف معناى وسیعى دارد که ساعات مختلف روز را شامل می‌‏شود.

احتمال سومى نیز در تفسیر آیه وجود دارد که اشاره به اذکار خاصى باشد که در روایات اسلامی در این ساعات مخصوص وارد شده است، مثلا در حدیثى از امام صادق‌(ع) در تفسیر آیه‌ی فوق می‌‏خوانیم: «بر هر مسلمانى لازم است قبل از طلوع آفتاب و قبل از غروب آن، ده بار این ذکر را بگوید: «لا اله الا اللَّه وحده لا شریک له، له الملک و له الحمد یحیى و یمیت و هو حى لا یموت بیده الخیر و هو على کل شى‏ء قدیر».[3]

ولى به هر حال، این تفسیرها منافاتى با هم ندارد، و ممکن است آیه در نگاهی عمومی‌تر اشاره به هر تسبیحی داشته باشد؛ اما با این وجود، مصادیق ویژه‌ای مانند نمازهاى واجب و مستحبّ در روز و شب و یا برخی اذکار و دعاها نیز برای آنها در نظر گرفته شده باشد، و به این ترتیب تضادى در میان روایاتى که در این زمینه نقل شده، وجود نخواهد داشت.[4]

 

[1]. طبرسى فضل بن حسن، مجمع البیان فى تفسیر القرآن، ج 8، ص 58، قم، ناصر خسرو، چاپ سوم، 1372ش؛ قطب الدین راوندى، سعید بن هبة الله، فقه القرآن،ج 1، ص 85، قم، مکتبة آیة الله المرعشی النجفی، چاپ دوم، 1405ق.

[2]. کلینى، محمد بن یعقوب بن اسحاق، کافی، ج 3، ص 444، تهران، دار الکتب الإسلامیة، چاپ چهارم، 1407ق.

[3]. عروسى حویزى عبد على بن جمعه، تفسیر نور الثقلین، ج 3، ص 407، قم، اسماعیلیان، چاپ چهارم، 1415ق. ر. ک: «دعاها و ذکرهای بین الطلوعین»،  80128؛ «ذکر و یاد خدا در تمام حالات»، 70803؛ «ذکر خدا»، 42399.

[4]. ر. ک: مکارم شیرازى ناصر، تفسیر نمونه، ج 13، ص 337 تا 339، تهران، دار الکتب الإسلامیة، چاپ اول، 1374ش.

نظرات
تعداد نظر 0
لطفا مقدار را وارد نمایید
مثال : Yourname@YourDomane.ext
لطفا مقدار را وارد نمایید
لطفا مقدار را وارد نمایید
لطفا مقدار را وارد نمایید

طبقه بندی موضوعی

پرسش های اتفاقی

پربازدیدترین ها

  • تعداد فرزندان حضرت علی (ع)، و نام ایشان و نام مادران آنان چه بوده است؟
    797054 معصومین 1387/06/05
    شیخ مفید در کتاب ارشاد تعداد آنها را 27 تن از دختر و پسر دانسته و پس از آن گفته است: عده‏ای از علمای شیعه گویند که فاطمه پس از وفات پیامبر (ص) جنینی که پیامبر او را محسن نامیده بود سقط کرد. بنابر قول این عده، فرزندان آن حضرت ...
  • معنای ذکر «لا حول ولا قوه الا بالله العلی العظیم» چیست و این ذکر چه آثار و برکاتی دارد؟
    759109 حدیث 1396/06/14
    «لَا حَوْلَ وَ لَا قُوَّةَ إِلَّا بِاللَّهِ الْعَلِیِّ الْعَظِیمِ»؛ یعنی هیچ نیرو و توانى جز از سوى خداوند بلندمرتبه و بزرگ نیست‏. واژه «حول» در لغت به معنای حرکت و جنبش،[1] و «قوّة» به معنای استطاعت و توانایی است.[2] بنابر ...
  • آیا خداوند به نفرینی که از دل شکسته باشد، توجه می‌کند؟ یا فقط دعاهای مثبت را اجابت می‌کند؟
    683247 Practical 1390/07/12
    نفرین در آموزه‌های دینی ما مسئله‌ای شناخته شده است، چنان‌که در آیات و روایات آمده است:«بریده باد هر دو دست ابولهب»؛ «از نفرین مظلوم بترسید که نفرین مظلوم به آسمان می‌رود». و... .منتها همان‌گونه که دعا برای استجابت، نیازمند شرایط است، و هر دعایی از هر فردی قرین اجابت نیست، ...
  • حکم زنا با زن شوهردار چیست؟
    660368 Laws and Jurisprudence 1387/05/23
    زنا خصوصا با زن شوهر دار یکی از گناهان بسیار زشت و بزرگ به شمار می آید ولی بزرگی خداوند و وسعت مهربانی او به حدی است، که اگر گنهکاری که مرتکب چنین عمل زشت و شنیعی شده واقعا از کردۀ خود پشیمان باشد و ...
  • عقیقه و احکام و شرایط آن چیست؟
    649618 Practical 1391/02/11
    عقیقه عبارت است از: کشتن گوسفند یا هر حیوانی که صلاحیّت قربانی کردن داشته باشد، در روز هفتم ولادت فرزند، جهت حفظ فرزند از بلاها. پرداخت قیمت آن کفایت از عقیقه نمی‌کند. بهتر است عقیقه و فرزندی که برایش عقیقه می‌شود، از حیث جنسیت مساوی باشند، ولی ...
  • آیا کاشت ناخن مانع غسل و وضو است؟
    602141 Laws and Jurisprudence 1387/12/04
    در غسل و وضو، باید آب به اعضای بدن برسد و ایجاد مانعی در بدن که رفع آن مشکل یا غیر ممکن است، جایز نیست، مگر در صورتی که ضرورتی آن را اقتضا کند و یا غرض عقلائی مشروعی در این امر وجود داشته باشد.در هر حال، اگر مانعی ...
  • فضیلت و آداب و شرایط نماز جمعه چیست؟ و به چه صورت خوانده می‌شود؟
    580447 نماز جمعه 1389/09/10
    در مورد جایگاه و فضیلتش نماز جمعه همین بس که سوره‌ای از قرآن به نامش می‌باشد.نماز جمعه یک از عباداتی است که به جماعت خوانده می‌شود. این نماز دو خطبه دارد که با حمد و ثنای الهی شروع می‌شود و امام جمعه در این خطبه‌ها باید مردم را به تقوای ...
  • طبق فتوای رهبر، نماز مغرب و عشا چه زمانی قضا می شود؟
    568810 Laws and Jurisprudence 1385/10/20
    پاسخ دفتر مقام معظم رهبری: آخر وقت نماز مغرب و عشا نصف شب شرعى است (15/11 ساعت بعد از  ظهر شرعی) و احتیاط آن است که اگر تا آن موقع نماز را نخوانده است، تا طلوع فجر به قصد ما فى‌الذمّه[1] به­جا ­آورد و پس از آن نماز قضا مى‌شود
  • آیا ارتباط انسان با جن ممکن است؟
    565359 جن 1386/02/01
    قرآن مجید وجود جن را تصدیق کرده و ویژگی‌‏های زیر را برای او برمی‌شمارد:جن موجودی است که از آتش آفریده شد، بر خلاف انسان که از خاک آفریده شده است.[1]دارای علم، ادراک، تشخیص حق از باطل و قدرت منطق و استدلال ...
  • اصول و فروع دین را نام برده و مختصراً توضیح دهید؟
    564663 Laws and Jurisprudence 1387/09/23
     دسته بندی اصول دین و فروع دین به این شکلی که در میان ما متداول است از احادیث و روایات ائمه (ع) اخذ نشده است؛ بلکه دانشمندان علوم دینی معارف دینی را به این صورت دسته بندی کردند. تاریخ بحث ها در باره به نیمه دوم قرن اول هجری باز ...