بر اساس برخی از گزارش‌ها، انیس بن معقل اصبحی یکی از افرادی بود که روز عاشورا در کنار امام حسین(ع) به فیض شهادت رسید، و نام خود را در میان شهدای کربلا ثبت کرد. وی بعد از جون مولی ابوذر غفاری و قبل از یزید بن مهاصر جعفی به میدان رفت و بعد از به هلاکت رساندن حدود بیست و اندی نفر، سرانجام به شهادت رسید.[1] او ضمن نبرد، اشعاری حماسی می‌خواند که با اندک تفاوت‌هایی در منابع مختلف نقل شده است:

«أنا أنیس و أنا ابن معقل                                      و فی یمینی نصل سیف مصقل‏

أضرب به فی الحرب حتی ینجلی                          أعل به الهامات وسط القسطلی‏

من الحسین الماجد المفضل                               ابن رسول الله خیر مرسل‏»؛[2]

من انیس فرزند معقل هستم، در دست راست من، شمشیری پهن و صیقلی جای دارد. در جنگ، با آن ضربه می‌زنم تا آشکار گردد و با آن بر سر جنگ‌جویان میان گرد و غبار میدان، می‌کوبم. در دفاع از حسین با شکوه و با فضیلت! فرزند رسول خدا(ص) که بهترین فرستادگان است.

و یا:

«أَنَا أَنِیسٌ وَ أَنَا ابْنُ مَعْقِلٍ                                  وَ فِی یمِینِی نَصْلُ سَیفٍ مُصْقِلٍ

أَعْلُو بِهَا الْهَامَاتِ وَسْطَ الْقَسْطَلِ                            عَنِ الْحُسَینِ الْمَاجِدِ الْمُفَضَّلِ

ابْنِ رَسُولِ اللَّهِ خَیرِ مُرْسَل‏».[3]

و یا:

«أنا أنیس و أنا ابن معقل                                و فی یمینی نصل سیف فیصل

أعلو به الهامات بین القسطل                                  حتّی أزیل خطبه فینجلی

عن الحسین الفاضل المفضل                                   ابن رسول اللّه خیر مرسل».[4]

گفتنی است نام این شهید در زیارت‌نامه‌های مرتبط با شهدای کربلا وجود ندارد.

[1]. ابن شهر آشوب مازندرانی، مناقب آل أبی طالب(ع)، ج 4، ص 103، قم، علامه، چاپ اول، 1379ق.

[2]. ابن اعثم کوفی، احمد بن اعثم، الفتوح، تحقیق، شیری، علی، ج 5، ص 108، بیروت، دار الاضواء، 1411ق.

[3]. مناقب آل أبی طالب(ع)، ج 4، ص 103.

[4]. خوارزمی‏، موفق بن احمد، مقتل الحسین(ع)، ج 2، ص 23، قم، انوار الهدی‏، چاپ دوم، 1423ق.