در بیشتر منابعی که به حماسه عاشورا پرداخته و یا به بیان فرزندان ائمه(ع) پرداخته‌اند، نامی از فرزندی به نام محمد در میان فرزندان امام حسین(ع) به چشم نمی‌خورد که در زمره‌ی شهدای کربلا و یا اسرای آن نبرد قرار گرفته باشد. در زیارت‌نامه‌های شهدا نیز نامی از این شهید به چشم نمی‌خورد، با این وجود اما برخی از منابع قابل استناد از این شخصیت یاد کرده‌اند:

1. ابن شهرآشوب از «محمد بن حسین» به عنوان یکی از شهدای این حماسه یاد کرده است.[1]
2. در منابع دیگری نیز گزارش شده است که فردی با این نام از اهل‌بیت(ع) در پایان نبرد عاشورا به اسارت سپاه دشمن درآمد.[2]
3. از محمد بن حسین گزارش شده است، ما دوازده نوجوان بودیم که با غل و زنجیر وارد بر یزید شدیم، یزید برای زخم زبان زدن به امام سجاد(ع) گفت: جان خود را به وسیله‌ی بنده‌هاى عراق نجات دادید. امام سجّاد(ع) در جواب یزید این آیه را تلاوت نمود: «ما أَصابَ مِنْ مُصیبَةٍ فِی الْأَرْضِ وَ لا فی‏ أَنْفُسِکُمْ إِلاَّ فی‏ کِتابٍ مِنْ قَبْلِ أَنْ نَبْرَأَها إِنَّ ذلِکَ عَلَى اللَّهِ یَسیرٌ»، «لِکَیْلا تَأْسَوْا عَلى‏ ما فاتَکُمْ وَ لا تَفْرَحُوا بِما آتاکُمْ وَ اللَّهُ لا یُحِبُّ کُلَّ مُخْتالٍ فَخُورٍ»؛[3]

هیچ مصیبتى در زمین و نه در وجود شما روى نمی‌دهد، مگر این‌که همه‌ی آنها قبل از آن‌که زمین را بیافرینیم در لوح محفوظ ثبت است و این امر براى خدا آسان است. این برای آن است که براى آنچه از دست داده‌‏اید تأسف نخورید، و به آنچه به شما داده است دلبسته و شادمان نباشید و خداوند هیچ متکبّر فخرفروشى را دوست ندارد.[4]

بر این اساس، محمد بن حسین یکی از روایان حماسه‌ی عاشورا است.

4. همچنین بر اساس گزارش‌های تاریخی از محمد بن حسین، فرزندانی به نام محمد[5] و طاهر[6] به یادگار ماند که این گزارش، زنده‌ماندن و اسیرشدن وی در جریان عاشورا را تقویت می‌کند.

[1]. ابن شهر آشوب مازندرانی، مناقب آل أبی طالب(ع)، ج 4، ص 113، قم، علامه، چاپ اول، 1379ق.

[2]. ابن عبد ربه أندلسی، شهاب الدین أحمد بن محمد، العقد الفرید، ج 5، ص 134، بیروت، دار الکتب العلمیة، چاپ اول، 1404ق؛ ابن قتیبه دینوری، عبد الله بن مسلم‏، الامامة و السیاسة، تحقیق، شیری، علی،ج 2، ص 12، بیروت، دارالأضواء، چاپ اول، 1410ق.

[3]. حدید، 22- 23.

[4]. الامامة و السیاسة، ج ‏2، ص 12.

[5]. ابن کثیر دمشقی‏، اسماعیل بن عمر، البدایة و النهایة، ج 11، ص 150، بیروت، دار الفکر، 1407ق.

[6]. همان، ج ‏13، ص 225.