جستجوی پیشرفته
بازدید
3246
آخرین بروزرسانی: 1401/01/28
خلاصه پرسش
خداوند فرصتی را برای اقامه نماز در اختیار بندگانش قرار داده، پس چرا اگر آنان در اواخر این فرصت، نمازشان را بخوانند، بر اساس روایتی پروردگار به خشم می‌آید؟!
پرسش
با عرض سلام؛ در روایت آمده است: «یا علی! با وضوی کامل در اول وقت، نماز اقامه کن و نماز را از اول وقتش به تأخیر نینداز؛ چون تأخیر نماز بدون علت و عذر، خداوند را به خشم خواهد آورد». اعتبار این روایت چگونه است؟ با توجه به اینکه نماز اول وقت مستحب است، آیا نماز اول وقت نخواندن گناه است و خشم خدا و عذاب اخروی را در پی دارد؟!
پاسخ اجمالی

همان‌گونه که در پرسش آمده، رسول خدا(ص) در ضمن حدیثی به امام علی(ع) سفارش فرمود:

«یا علی... تقیم‏ الصلاة بوُضوء سابغ‏ فی مَواقیتها و لا تؤَخّرها فإنّ فی تَأخیرها مِن غَیر علّة غضب الله عز و جل‏...»؛[1]

ای علی! نماز را با وضوی کامل(همراه با رعایت آداب) و در وقت خود اقامه کن و آن‌را به تأخیر نینداز؛ زیرا تأخیر انداختن نماز اگر بدون دلیل باشد، موجب خشم خدای(عز و جل) می‌‌گردد.[2]

در توضیح این حدیث باید گفت:

  1. پیامبر خدا(ص) و امامان معصوم(‏ع)، در احادیث متعددی به نماز اول وقت سفارش فرموده‌اند[3] که از جمله‌ی این روایات، حدیث یادشده است که روایتی معتبر بوده و سند آن نیز قوی شمرده شده است.[4]
  2. همانگونه که در خود روایت تصریح شده، خشم خداوند تنها در مورد تأخیری در اقامه‌ی نماز است که عامدانه و بدون عذر موجه باشد.[5]
  3. خشم، به تناسب عوامل و اسباب آن، مراتب و درجات دارد. به عنوان نمونه انسان گاهی به جهت عدم احترام متناسب با جایگاه، گاهی به جهت شنیدن ناسزا، گاهی به جهت نزاع و کتک‌‌کاری و گاهی به جهت کشته‌شدن عزیزانش به خشم می‌آید، ولی مشخص است درجه‌ی خشم او در موارد یادشده، بسیار متفاوت است. در مورد خدای متعال نیز گاهی خشم و نهی او از یک عمل به حدی است که موجب حرمت آن عمل شده، و گاهی خشم و نهی او از یک عمل موجب کراهت آن عمل می‌شود و در مراحل بالاتر، حتی یک ترک اولی بدون آن‌که مکروه نیز باشد، از درجه رضایت حضرت حق می‌کاهد که می‌توان از آن نیز به عنوان درجه بسیار پایینی از خشم یاد نمود.
  4. در برخی روایات آمده است که نماز در اول وقت، موجب رضوان و خوشنودی خداوند است، و نماز آخر وقت مشمول عفو و غفران خداوند خواهد شد؛ و عفو و غفران در جایی است که تقصیر و کوتاهی وجود داشته باشد.[6]

از این روایت می‌توان فهمید هر چند تأخیر نماز موجب ناخرسندی خداوند است، ولی هنگامی که به هر دلیل در آخر وقت انجام ‌شود، مورد عفو و بخشش قرار می‌گیرد؛ و صد البته ارزش آن هیچ‌گاه به ارزش نماز اول وقت نخواهد رسید؛ و چنان‌که در برخی روایات آمده است، تفاوت نماز اول وقت با آخر وقت مانند تفاوت دنیا و آخرت است[7] که دنیا در برابر آخرت بسیار کم‌ارزش و بی‌بها‌ است.

در هر صورت به نظر می‌رسد، عنوان «خشم خدا» در این حدیث نه به جهت حرمت و یا حتی کراهت شدید این کار، بلکه به جهت جایگاه والای نماز و تأکید بر استحباب انجام فوری و اول وقت آن است.

در زندگی عادی ما نیز مشابه چنین موضوعی قابل تصور است. به عنوان نمونه، اگر پدر و مادری در ابتدای صبح از دو فرزندشان بخواهند که هر کدامشان تا غروب آفتاب، کاری را برای آنها انجام دهد و یکی از آن دو فورا درخواست آنان را اجابت کرده و دیگری در دمادم غروب - آن هم با کسالت و بی‌میلی- خواسته پدر و مادرش را انجام دهد، طبیعی است که آنان فرزند اولشان را بیشتر دوست داشته و از فرزند دوم - که به هر حال نافرمانی هم نکرده - کمی دلگیر باشند.


[1]. ابن بابویه، محمد بن علی، خصال، ج ‏2، ص543، قم، جامعه مدرسین، چاپ اول، 1362ش؛ مجلسی، محمد باقر، بحار الأنوار، ج‏ 2، ص 154، ح 7[1]، بیروت، دار إحیاء التراث العربی، چاپ دوم، 1403ق.

[2]. «منظور از خشنودی و رضایت خداوند»، 33881.

[3]. جهت آگاهی بیشتر در این زمینه ر. ک: «آثار و برکات نماز اول وقت و سبک نشمردن نماز»، 33705.

[4]. مجلسی، محمدتقی، روضة المتقین، ج ‏12، ص 171، قم، مؤسسه فرهنگی اسلامی کوشانبور، چاپ دوم، 1406ق.

[5]. «عَنْ أَبِی عَبْدِ اللَّهِ جَعْفَرِ بْنِ مُحَمَّدٍ(ع) أَنَّهُ قَالَ‏ لِکُلِّ صَلَاةٍ وَقْتَانِ أَوَّلٌ وَ آخِرٌ فَأَوَّلُ الْوَقْتِ‏ أَفْضَلُهُ وَ لَیْسَ لِأَحَدٍ أَنْ یَتَّخِذَ آخِرَ الْوَقْتَیْنِ وَقْتاً وَ إِنَّمَا جُعِلَ آخِرُ الْوَقْتِ لِلْمَرِیضِ وَ الْمُعْتَلِّ وَ لِمَنْ لَهُ عُذْرٌ وَ أَوَّلُ الْوَقْتِ رِضْوَانُ‏ اللَّهِ وَ آخِرُ الْوَقْتِ عَفْوُ اللَّهِ وَ الْعَفْوُ لَا یَکُونُ إِلَّا مِنَ التَّقْصِیرِ وَ إِنَّ الرَّجُلَ لَیُصَلِّی فِی غَیْرِ الْوَقْتِ وَ إِنَّ مَا فَاتَهُ مِنَ الْوَقْتِ خَیْرٌ لَهُ مِنْ أَهْلِهِ وَ مَالِه». ابن حیون، نعمان بن محمد مغربى، دعائم الإسلام و ذکر الحلال و الحرام و القضایا و الأحکام، ج 1، ص 137، قم، مؤسسة آل البیت(ع)، چاپ دوم، 1385ق.

[6]. «قَالَ ع‏ أَوَّلُ الْوَقْتِ‏ رِضْوَانُ‏ اللَّهِ وَ آخِرُهُ عَفْوُ اللَّهِ وَ الْعَفْوُ لَا یَکُونُ إِلَّا مِنْ ذَنْب»‏. ابن بابویه، محمد بن على، من لا یحضره الفقیه، ج 1، ص 217، قم، دفتر انتشارات اسلامى، چاپ دوم، 1413ق.

[7]. «عَنْ أَبِی عَبْدِ اللَّهِ ع قَالَ: إِنَّ فَضْلَ الْوَقْتِ‏ الْأَوَّلِ عَلَى الْآخِرِ کَفَضْلِ الْآخِرَةِ عَلَى الدُّنْیَا»؛ کلینی، محمد بن یعقوب، کافی، محقق، مصحح، غفاری، علی اکبر، آخوندی، محمد، ج 3، ص 274، تهران، دار الکتب الإسلامیة، چاپ چهارم، 1407ق.

نظرات
تعداد نظر 0
لطفا مقدار را وارد نمایید
مثال : Yourname@YourDomane.ext
لطفا مقدار را وارد نمایید
لطفا مقدار را وارد نمایید
لطفا مقدار را وارد نمایید

طبقه بندی موضوعی

پرسش های اتفاقی

  • چرا زن نمی‌تواند مرجع تقلید و قاضی باشد؟
    73146 اجتهاد و مرجعیت در اسلام 1387/04/03
    دانشمندان و متخصّصان دینی درباره‌ موضوعاتی؛ مانند مرجع تقلید، یا قاضی شدن زن و بعضی از عناوین دیگر، اختلاف نظر دارند. این امور جزو مسلّمات و ضروریات دینی به شمار نمی‌آید. کسانی که می‌گویند زنان مرجع تقلید یا قاضی نمی‌شوند، به ادله‌ای؛ نظیر روایات و اجماع، تمسک کرده‌اند ...
  • چرا خداوند در مقابل درخواست رؤیت خدا توسط یهودیان، آنها را مجازات کرد؟
    8592 تفسیر 1392/01/26
    آنچه باید در این‌جا مورد دقت قرار گیرد، این عبارت در آیه است: « فَأَخَذَتْهُمُ الصَّاعِقَةُ بِظُلْمِهِمْ». باء در «بظلمهم» معنای سببیت بوده و متعلق به «اخذتهم» است و معنا این‌گونه می‌شود که آنها را به جهت ستمی که روا داشته­‌اند، با صاعقه مجازات می‌کنیم. این عبارت نمایان‌گر ...
  • با در نظرگرفتن جمیع جوانب و مصالح، آیا ارجح نیست که مقام رهبری در قانون جمهوری اسلامی ایران دارای یک زمان و دوره مشخص باشد؟
    8512 System 1389/04/16
    دائمی بودن رهبری در ایران ناشی از رأی مردم به قانون اساسی بوده و دلیلی نیز وجود ندارد که در صورت از دست ندادن شرایط، زمان آن را محدود کرد. فساد موجود در حکومت ها بیشتر ناشی از خلق و خوی حاکمان ...
  • با توجه به آیات 103 و 104 سوره کهف، راه تشخیص کار نیک از بد و ناپسند چیست؟
    24104 تفسیر 1389/05/13
    آیات شریفه، به معرفى زیانکارترین انسان ها و بدبخت‏ترین افراد بشر مى‏پردازد. زیان واقعى و خسران مضاعف آنجا است که انسان سرمایه‏هاى مادى و معنوى خویش را در یک مسیر غلط و انحرافى از دست دهد و گمان کند کار خوبى کرده است، نه از این کوشش ها ...
  • آیا در اسلام، مسئله ای به نام وضوی ارتماسی داریم؟
    11356 Laws and Jurisprudence 1391/07/03
    وضوى ارتماسى آن است که انسان صورت و دستها را به قصد وضو با مراعات شستن از بالا به پایین در آب فرو برد؛ اما براى این که مسح سر و پاها با آب وضو باشد، باید در شستن ارتماسى دستها، قصد شستن وضویى، هنگام بیرون آوردن ...
  • زنان عقیمی که بچه‌دار نمی‌شوند از دیدگاه قرآن چه جایگاهی دارند؟
    24597 تفسیر 1395/08/04
    گرچه پروردگار صلاح دیده برخی مردان و زنان، عقیم باشند[1] اما عقیم بودن و بچه‌دار نشدن به تنهایی نقصی معنوی - نه برای مردان و نه برای بانوان - نبوده و از مقام و ارزش انسانی هیچ کدام از آنها نمی‌کاهد. البته می‌شود برای ...
  • آیا در تحقیقات پزشکی، جایز است از جنین سقط شدهٔ انسان استفاده کرد؟
    7682 گوناگون 1393/02/25
    بیشتر فقها تشریح بدن انسان(جنین یا غیر جنین) را جایز نمی‌دانند، اما برخی از مراجع[1] در این‌باره می‌گویند، اگر این‌گونه تحقیقات در راستای کشف مطالب پزشکى جديد و مورد نیاز جامعه و نیز درمان بيمارى‌های تهدید کننده زندگى مردم باشد، جايز است؛ ولى تا ...
  • آیا گزارش غیر‌مسلمان مبنی بر نجاست چیزی که در اختیار اوست، مورد قبول است؟
    8833 اثبات نجاست 1393/02/03
    فقها در این زمینه فرقی بین مسلمان و غیر مسلمان نگذارده و می‌گویند، نجس بودن چیزى از سه راه ثابت مى‌شود، و باید بر آن ترتیب اثر داد: 1. آن که انسان خودش یقین به نجاست پیدا کند. 2. دو نفر عادل و یا حتّى یک نفر گواهى ...
  • معنای استدلال مباشر چیست؟
    19452 قیاس اقترانی و استثنائی 1391/12/06
    در مورد استدلال مباشر آنچه را که برخی از نویسندگان در این‌باره نگاشته‌اند، در این‌جا نقل می‌کنیم: بسیاری از منطق‌نگاران معاصر آنچه را در منطق نگاشته‌های پیشین با عنوان «احکام قضایا» یا «نسبت قضایا» مطرح بوده، قسمی از استدلال برشمرد‌ه‌اند و نام‌هایی؛ همچون استدلال «مباشر»، «بی‌واسطه» و «بسیط» ...
  • محدوده حرم مکه چقدر است؟
    9600 گوناگون 1396/10/23
    ابتدا باید دید منظور از حرم مکه چیست، آیا مراد، مسجد الحرام است؟ یا منطقه‌ای که زائرین خانه‌ی خدا بدون احرام، حق ورود به آن‌را ندارند و ورود کفار نیز به لحاظ شرعی در آن ممنوع است؟ در صورت نخست، پاسخ آن است که هر مکانی که در ...

پربازدیدترین ها