جستجوی پیشرفته
بازدید
1757
آخرین بروزرسانی: 1402/06/17
خلاصه پرسش
محراب مسجد دقیقا کجاست و آیا پشت‌کردن به محراب مسجد -به عنوان نمونه، هنگام سخنرانی- مکروه است؟!
پرسش
حکم پشت‌کردن به محراب مسجد چیست؟ آیا قراردادن منبر داخل و یا کنار محراب مسجد که سبب پشت‌کردن واعظ به محراب می‌شود سزاوار است؟ با آن‌که بر اساس قرآن، زکریا(ع) در محراب به عبادت برمی‌خاست، آیا زمان پیامبر اسلام(ص) محراب نبود؟! آیا امام علی(ع) محراب را به قربانگاه یهودیان تشبیه کرده و دستور به نابود کردن آنها داده است؟!
پاسخ اجمالی

نخست باید گفت؛ محراب می‌تواند به معنای تمام مسجد باشد نه جزئی از آن؛ لذا بعضی از لغت‌شناسان، آیه مرتبط با خروج زکریا(ع) از محراب را به خروج از مسجد تفسیر کرده‌اند.[1]

در این صورت، پشت‌کردن به محراب معنا و مفهومی نداشت. علاوه بر آن‌که گزارش‌ معتبری در مورد وجود بخش ویژه‌ای از مسجد با شکل و شمایل خاص و به نام محراب نیافتیم که در صورت یافتن منبعی در این زمینه، پاسخ را ویرایش خواهیم کرد.

اما آنچه در مورد دستور به تخریب محراب از سوی امام علی(ع)، شیخ صدوق روایتی را نقل نموده است که بر اساس آن، امام(ع) محراب مسجد را شبیه به قربانگاه یهودیان دانسته و دستور به تخریب آن داده‌اند.[2]

محمد تقی مجلسی از محدثین شیعه، ضمن موثق دانستن این روایت، شرحی بر آن نگاشته است:

عثمان بن عفان در دوره خلافت، داخل مسجد، جایگاه ویژه‌ای برای خود ساخت که هنگام نماز داخل آن می‌شد و حاکمان سایر شهرها نیز از این سبک پیروی کردند. [3]

ظاهرا این جایگاه و اتاقک ویژه به گونه‌ای بود که حتی بیشتر مأمومان صف اول، قدرت دیدن امام جماعت را نداشتند. از این‌رو امام علی(ع) پس از رسیدن به خلافت، دستور به تخریب چنین جایگاه‌هایی را در مسجد داد؛ چرا که وجود این جایگاه بدان می‌انجامید که مأمومین دو طرف، امام جماعت را ندیده و نمازشان باطل باشد؛[4] و شاید تشبیه آن به قربانگاه یهود از آن جهت بود که آنان قربانی خود را در محیطی محصور انجام می‌دادند.

از این‌رو، دلیلی بر حرمت و یا کراهت ساخت محرابی نداریم که داخل دیوار بوده یا حتی قسمتی از فضای بیرون مسجد را اشغال کند؛ اما محراب نباید به شکلی باشد که امام جماعت از دید مأمومان پنهان شود.[5]

گفتنی است؛ اگرچه محراب می‌تواند مکانی مورد احترام در مساجد باشد؛ اما پشت‌کردن به محراب و گذاردن منبر خطابه در آن عرفا موجب بی‌احترامی نبوده و اشکال شرعی ندارد.[6]


[1]. ابن منظور، محمد بن مکرم، لسان العرب، ج 1، ص 306، بیروت، دار الفکر، بی‌تا.

[2]. «کَانَ عَلِیٌّ(ع) إِذَا رَأَى الْمَحَارِیبَ فِی الْمَسَاجِدِ کَسَّرَهَا وَ یَقُولُ کَأَنَّهَا مَذَابِحُ الْیَهُودِ.»؛ ابن بابویه، محمد بن على، من لا یحضره الفقیه، ج‏1، ص236، قم، دفتر انتشارات اسلامى، چاپ دوم، 1413ق.

[3]. مجلسی، محمد تقی، لوامع صاحبقرانی، ج‌3، ص254، قم، مؤسسه اسماعیلیان، چاپ دوم، 1414ق.

[4]. امام خمینی، توضیح المسائل (محشّی)، گردآورنده: بنی‌هاشمی خمینی، سید محمدحسین، ج1، ص772، مسئله 1411، قم، دفتر انتشارات اسلامی، چاپ هشتم، 1424ق.

[5]. ر. ک: همان.

[6]. ر. ک: ( علت گودی محراب برخی از مساجد ) 41995.

 

نظرات
تعداد نظر 0
لطفا مقدار را وارد نمایید
مثال : Yourname@YourDomane.ext
لطفا مقدار را وارد نمایید
لطفا مقدار را وارد نمایید
لطفا مقدار را وارد نمایید

طبقه بندی موضوعی

پرسش های اتفاقی

پربازدیدترین ها

  • تعداد فرزندان حضرت علی (ع)، و نام ایشان و نام مادران آنان چه بوده است؟
    799288 معصومین 1387/06/05
    شیخ مفید در کتاب ارشاد تعداد آنها را 27 تن از دختر و پسر دانسته و پس از آن گفته است: عده‏ای از علمای شیعه گویند که فاطمه پس از وفات پیامبر (ص) جنینی که پیامبر او را محسن نامیده بود سقط کرد. بنابر قول این عده، فرزندان آن حضرت ...
  • معنای ذکر «لا حول ولا قوه الا بالله العلی العظیم» چیست و این ذکر چه آثار و برکاتی دارد؟
    762653 حدیث 1396/06/14
    «لَا حَوْلَ وَ لَا قُوَّةَ إِلَّا بِاللَّهِ الْعَلِیِّ الْعَظِیمِ»؛ یعنی هیچ نیرو و توانى جز از سوى خداوند بلندمرتبه و بزرگ نیست‏. واژه «حول» در لغت به معنای حرکت و جنبش،[1] و «قوّة» به معنای استطاعت و توانایی است.[2] بنابر ...
  • آیا خداوند به نفرینی که از دل شکسته باشد، توجه می‌کند؟ یا فقط دعاهای مثبت را اجابت می‌کند؟
    685750 Practical 1390/07/12
    نفرین در آموزه‌های دینی ما مسئله‌ای شناخته شده است، چنان‌که در آیات و روایات آمده است:«بریده باد هر دو دست ابولهب»؛ «از نفرین مظلوم بترسید که نفرین مظلوم به آسمان می‌رود». و... .منتها همان‌گونه که دعا برای استجابت، نیازمند شرایط است، و هر دعایی از هر فردی قرین اجابت نیست، ...
  • حکم زنا با زن شوهردار چیست؟
    661275 Laws and Jurisprudence 1387/05/23
    زنا خصوصا با زن شوهر دار یکی از گناهان بسیار زشت و بزرگ به شمار می آید ولی بزرگی خداوند و وسعت مهربانی او به حدی است، که اگر گنهکاری که مرتکب چنین عمل زشت و شنیعی شده واقعا از کردۀ خود پشیمان باشد و ...
  • عقیقه و احکام و شرایط آن چیست؟
    650043 Practical 1391/02/11
    عقیقه عبارت است از: کشتن گوسفند یا هر حیوانی که صلاحیّت قربانی کردن داشته باشد، در روز هفتم ولادت فرزند، جهت حفظ فرزند از بلاها. پرداخت قیمت آن کفایت از عقیقه نمی‌کند. بهتر است عقیقه و فرزندی که برایش عقیقه می‌شود، از حیث جنسیت مساوی باشند، ولی ...
  • آیا کاشت ناخن مانع غسل و وضو است؟
    603378 Laws and Jurisprudence 1387/12/04
    در غسل و وضو، باید آب به اعضای بدن برسد و ایجاد مانعی در بدن که رفع آن مشکل یا غیر ممکن است، جایز نیست، مگر در صورتی که ضرورتی آن را اقتضا کند و یا غرض عقلائی مشروعی در این امر وجود داشته باشد.در هر حال، اگر مانعی ...
  • فضیلت و آداب و شرایط نماز جمعه چیست؟ و به چه صورت خوانده می‌شود؟
    580640 نماز جمعه 1389/09/10
    در مورد جایگاه و فضیلتش نماز جمعه همین بس که سوره‌ای از قرآن به نامش می‌باشد.نماز جمعه یک از عباداتی است که به جماعت خوانده می‌شود. این نماز دو خطبه دارد که با حمد و ثنای الهی شروع می‌شود و امام جمعه در این خطبه‌ها باید مردم را به تقوای ...
  • طبق فتوای رهبر، نماز مغرب و عشا چه زمانی قضا می شود؟
    574987 Laws and Jurisprudence 1385/10/20
    پاسخ دفتر مقام معظم رهبری: آخر وقت نماز مغرب و عشا نصف شب شرعى است (15/11 ساعت بعد از  ظهر شرعی) و احتیاط آن است که اگر تا آن موقع نماز را نخوانده است، تا طلوع فجر به قصد ما فى‌الذمّه[1] به­جا ­آورد و پس از آن نماز قضا مى‌شود
  • آیا ارتباط انسان با جن ممکن است؟
    565643 جن 1386/02/01
    قرآن مجید وجود جن را تصدیق کرده و ویژگی‌‏های زیر را برای او برمی‌شمارد:جن موجودی است که از آتش آفریده شد، بر خلاف انسان که از خاک آفریده شده است.[1]دارای علم، ادراک، تشخیص حق از باطل و قدرت منطق و استدلال ...
  • اصول و فروع دین را نام برده و مختصراً توضیح دهید؟
    564880 Laws and Jurisprudence 1387/09/23
     دسته بندی اصول دین و فروع دین به این شکلی که در میان ما متداول است از احادیث و روایات ائمه (ع) اخذ نشده است؛ بلکه دانشمندان علوم دینی معارف دینی را به این صورت دسته بندی کردند. تاریخ بحث ها در باره به نیمه دوم قرن اول هجری باز ...