قرآن کریم در بیان یکی از نعمت‌های بهشتى می‌فرماید: در آن‌جا چشمه‌‏اى است که «سلسبیل» نام دارد:

«عَیْناً فیها تُسَمَّى سَلْسَبیلاً».[1]

خود قرآن بیش از این، توضیحی در مورد این چشمه و ویژگی‌های آن ارائه نکرده؛ اما در لغت‌نامه‌ها و تفاسیر قرآن می‌توان توضیحاتی در مورد آن یافت که به ذکر برخی از آنها بسنده می‌کنیم:  

«سلسبیل» چشمه‌ای در بهشت است که آب آن بسیار گوارا، خوشبو، سبک و برنده است.[2]

ابن اعرابى می‌گوید: من این نام را در متن دیگری غیر از قرآن نشنیدم.[3] یعنی این نام در زبان عرب چندان شناخته شده نبود.

زجاج می‌گوید: سلسبیل صفت است براى هر چیزى که در نهایت سهولت و نرمى و صفا باشد.[4]

ابى عالیه و مقاتل می‌گویند: این چشمه را برای آن سلسبیل نامیدند که در مسیر و راه‌ها و منازل بهشتیان روان و جاری است، و از زیر عرش از بهشت عدن می‌جوشد.[5]

از قتاده نقل شده است: علت نامیدن آن چشمه به سلسبیل مطیع بودن آن براى بهشتیان است و هرگونه و هرجا که آنها بخواهند مصرف می‌کنند.[6]

به هر حال، ای‌نکه چشمه‌ای به این نام در بهشت داریم، موضوعی مسلم است که در قرآن بدان تصریح شده است؛ اما همان‌گونه که خود قرآن در آیاتی، مانند آیه 17 سوره سجده اعلام می‌کند که چند و چون برخی نعمت‌های بهشتی برای انسان‌ها در این دنیا قابل وصف نیست، می‌توان احتمال داد که ویژگی‌های این چشمه بهشتی نیز آن‌گونه نیست که قابل توصیف باشد؛ از این‌رو قرآن تنها به ذکر نام آن بسنده کرده است.

[1]. انسان، 18.

[2]. راغب اصفهانی، حسین بن محمد، المفردات فی غریب القرآن، تحقیق، داودی، صفوان عدنان، ص 418، دمشق، بیروت، دارالقلم‏، الدار الشامیة، چاپ اول، 1412ق؛ قرطبی، محمد بن احمد، الجامع لأحکام القرآن، ج ‏20، ص 142، تهران، ناصر خسرو، تهران، چاپ اول، 1364ش.

[3]. فخرالدین رازی، ابوعبدالله محمد بن عمر، مفاتیح الغیب، ج ‏30، ص 752، بیروت، دار احیاء التراث العربی، چاپ سوم، 1420ق.

[4]. طبرسی، فضل بن حسن، مجمع البیان فی تفسیر القرآن، مقدمه، بلاغی‏، محمد جواد، ج 10، ص 622، تهران، ناصر خسرو، چاپ سوم، 1372ش؛ مفاتیح الغیب، ج ‏30، ص 752.

[5]. الجامع لأحکام القرآن، ج ‏20، ص 143.

[6]. همان.