جستجوی پیشرفته
بازدید
1167
آخرین بروزرسانی: 1402/11/15
خلاصه پرسش
آیا خلفای راشدین به ترتیب، مصداق آخرین آیه سوره عصر هستند؟
پرسش
سلام علیکم؛ در تفسیر روایی اهل‌سنت از آیه 3 سوره والعصر آمده است که خلفای راشدین منظور این آیه هستند. در روایتی از ابی بن کعب، از ابوبکر، عمر، عثمان در تقدم رتبی بر امیرالمؤمنین(ع) نامشان آمده است. مثلا در تفسیر جامع الاحکام قرطبی آمده است: «إِلاَّ الَّذِینَ آمَنُوا وَعَمِلُوا الصَّالِحاتِ وَتَواصَوْا بِالْحَقِّ وَتَواصَوْا بِالصَّبْرِ»، قَالَ أُبَیُّ بْنُ کَعْبٍ: قَرَأْتُ عَلَى رَسُولِ اللَّهِ صَلَّى اللَّهُ عَلَیْهِ وَسَلَّمَ وَالْعَصْرِ ثُمَّ قُلْتُ: مَا تَفْسِیرُهَا یَا نَبِیَّ اللَّهِ؟ قَالَ: وَالْعَصْرِ قَسَمٌ مِنَ اللَّهِ، أَقْسَمَ رَبُّکُمْ بِآخِرِ النَّهَارِ: إِنَّ الْإِنْسانَ لَفِی خُسْرٍ: أَبُو جَهْلٍ إِلَّا الَّذِینَ آمَنُوا: أَبُو بَکْرٍ، وَعَمِلُوا الصَّالِحاتِ عُمَرُ. وَتَواصَوْا بِالْحَقِّ عُثْمَانُ وَتَواصَوْا بِالصَّبْرِ" عَلِیٌّ" رَضِیَ اللَّهُ عَنْهُمْ أجمعین. نظر شما در این موضوع چیست؟
پاسخ اجمالی

در منابع روایی و تفسیری برادران اهل‌سنت، روایات فراوانی به پیامبر اسلام(ص) منسوب است که در آنها تنها به فضیلت چهار فرد برجسته از صحابه(ابوبکر، عمر، عثمان، و علی) پرداخته شده است که بر اساس عقیده آنان، خلفای راشدین را تشکیل می‌دهند، و در تفسیر فرازهایی از قرآن کریم، از جمله آیه 3 سوره عصر که در پرسش به آن اشاره شده، و آیه 29 سوره فتح،[1] چنین ادعا شده است که تنها این چهار نفر مصداق آن هستند.

در ارتباط با این موضوع، صرف نظر از بررسی سندی و تحلیلی هرکدام از این روایات و تفاسیر به صورت مستقل، تنها به طرح چند پرسش بسنده می‌کنیم:

  1. اگر پیامبر(ص) به صورت مکرر، این برجسته‌سازی‌ها را تنها در مورد این چهار نفر انجام داده باشد، واضح است که در صدد بود تا شایسته‌ترین یاران خود را به مردم معرفی نماید. آیا این بهترین دلیل بر آن نبود که ایشان می‌خواستند به جامعه اعلام کنند که آنان بهترین افرادی هستند که می‌توانند - همانگونه که در پرسش ادعا شده - به ترتیب به خلیفه و جانشین من باشند؟! آیا این موضوع با مبنای اهل‌سنت مبنی بر این‌که خلیفه‌ای از سوی پیامبر(ص) تعیین نشده، ناهمخوان نیست؟!
  2. در ماجرای سقیفه، به روایاتی از جمله آن‌که «ائمه از قریش‌اند» استناد شد، پس چرا به این چند روایت و تفسیر ادعایی استناد نشد تا ردی بر ادعای انصار مبنی بر سهیم‌بودن در خلافت باشد و دست کم تأییدی بر آن باشد که خلیفه انتخاب شده از شایستگی بیشتری نسبت به دیگران برخوردار است؟!
  3. خلیفه اول تصمیم گرفت تا شخصا و بدون دخالت مردم، جانشین خود را برگزیند. چرا وی تنها یک نفر را معرفی کرده و با استناد به این روایات، هر سه خلیفه بعدی را به مردم اعلام ننمود؟! و چرا خلیفه دوم - مانند آنچه زمان رحلت پیامبر(ص) گفته بود - خلیفه اول را به هذیان‌گویی متهم نکرده و به سرعت، وصیت او در مورد انتخاب خلیفه بعدی - که خودش بود - را تنفیذ کرد؟!
  4. خلیفه دوم چرا غیر از علی بن ابی‌طالب و عثمان بن عفان که تنها آن دو در این مجموعه بودند، اشخاص دیگری را به هم به جمع مشورتی افزوده و آنان را در معرض خلافت قرار داد؟!
  5. چرا خلیفه سوم، هنگامی که در محاصره بود، به مردم اعلام نکرد که از این جمع، تنها یک نفر باقی مانده و تنها او شایستگی خلافت را دارد، تا زمینه و بهانه برای صحابیان دیگر؛ مانند طلحه، زبیر و معاویه پیدا نشود و آنان نیز داعیه‌دار خلافت نشوند؟!
  6. چرا خود امام علی(ع) بعد از رسیدن به خلافت و در برابر آنانی که به جنگ با او برخاسته بودند، هیچ‌گاه به این دسته از روایات استناد نکرد و نفرمود: اکنون و بعد از آن‌که هر سه نفر دیگری که در این روایات بودند، خلیفه پیامبر(ص) شده‌اند، اکنون دیگر واضح شده است که تمام این سخنان حضرتشان برای آن بود که به صورت مستقیم و یا غیر مستقیم به جانشینان خود اشاره کند و از آن میان تنها من مانده‌ام و دیگر نباید فردی به این موضوع معترض باشد؟! با آن‌که امام علی(ع) استدلال‌هایی در برابر مخالفان ارائه نمودند، آیا در منابع شیعی و اهل‌سنت، چنین استدلالی را مشاهده می‌کنید؟!

تمام اینها نشانگر آن است که انتساب این روایات به پیامبر(ص) را نمی‌توان به سادگی پذیرفت و این احتمال وجود دارد که بعدها افرادی برای اثبات عقیده خود، روایات و تفاسیری را مطرح کرده و آنها را به پیامبر(ص) نسبت داده باشند که در آنها تنها به فضیلت و برجستگی چهار فردی بپردازد که به عقیده آنها به ترتیب، جانشین پیامبرند؛ اما با روش‌های گوناگون به حکومت رسیدند!


[1]. ر. ک: رشیدالدین میبدی، احمد بن ابی سعد، کشف الأسرار و عدة الأبرار، تحقیق، حکمت‏، علی اصغر، ج 9، ص 23، تهران، امیر کبیر، چاپ پنجم، 1371ش. «... و عن مبارک بن فضالة عن الحسن قال: وَ الَّذِینَ مَعَهُ ابو بکر الصدیق، أَشِدَّاءُ عَلَى الْکُفَّارِ عمر بن الخطاب، رُحَماءُ بَیْنَهُمْ عثمان بن عفان، تَراهُمْ رُکَّعاً سُجَّداً على بن ابى طالب».

نظرات
تعداد نظر 0
لطفا مقدار را وارد نمایید
مثال : Yourname@YourDomane.ext
لطفا مقدار را وارد نمایید
لطفا مقدار را وارد نمایید
لطفا مقدار را وارد نمایید

طبقه بندی موضوعی

پرسش های اتفاقی

پربازدیدترین ها

  • تعداد فرزندان حضرت علی (ع)، و نام ایشان و نام مادران آنان چه بوده است؟
    797054 معصومین 1387/06/05
    شیخ مفید در کتاب ارشاد تعداد آنها را 27 تن از دختر و پسر دانسته و پس از آن گفته است: عده‏ای از علمای شیعه گویند که فاطمه پس از وفات پیامبر (ص) جنینی که پیامبر او را محسن نامیده بود سقط کرد. بنابر قول این عده، فرزندان آن حضرت ...
  • معنای ذکر «لا حول ولا قوه الا بالله العلی العظیم» چیست و این ذکر چه آثار و برکاتی دارد؟
    759109 حدیث 1396/06/14
    «لَا حَوْلَ وَ لَا قُوَّةَ إِلَّا بِاللَّهِ الْعَلِیِّ الْعَظِیمِ»؛ یعنی هیچ نیرو و توانى جز از سوى خداوند بلندمرتبه و بزرگ نیست‏. واژه «حول» در لغت به معنای حرکت و جنبش،[1] و «قوّة» به معنای استطاعت و توانایی است.[2] بنابر ...
  • آیا خداوند به نفرینی که از دل شکسته باشد، توجه می‌کند؟ یا فقط دعاهای مثبت را اجابت می‌کند؟
    683247 Practical 1390/07/12
    نفرین در آموزه‌های دینی ما مسئله‌ای شناخته شده است، چنان‌که در آیات و روایات آمده است:«بریده باد هر دو دست ابولهب»؛ «از نفرین مظلوم بترسید که نفرین مظلوم به آسمان می‌رود». و... .منتها همان‌گونه که دعا برای استجابت، نیازمند شرایط است، و هر دعایی از هر فردی قرین اجابت نیست، ...
  • حکم زنا با زن شوهردار چیست؟
    660368 Laws and Jurisprudence 1387/05/23
    زنا خصوصا با زن شوهر دار یکی از گناهان بسیار زشت و بزرگ به شمار می آید ولی بزرگی خداوند و وسعت مهربانی او به حدی است، که اگر گنهکاری که مرتکب چنین عمل زشت و شنیعی شده واقعا از کردۀ خود پشیمان باشد و ...
  • عقیقه و احکام و شرایط آن چیست؟
    649618 Practical 1391/02/11
    عقیقه عبارت است از: کشتن گوسفند یا هر حیوانی که صلاحیّت قربانی کردن داشته باشد، در روز هفتم ولادت فرزند، جهت حفظ فرزند از بلاها. پرداخت قیمت آن کفایت از عقیقه نمی‌کند. بهتر است عقیقه و فرزندی که برایش عقیقه می‌شود، از حیث جنسیت مساوی باشند، ولی ...
  • آیا کاشت ناخن مانع غسل و وضو است؟
    602141 Laws and Jurisprudence 1387/12/04
    در غسل و وضو، باید آب به اعضای بدن برسد و ایجاد مانعی در بدن که رفع آن مشکل یا غیر ممکن است، جایز نیست، مگر در صورتی که ضرورتی آن را اقتضا کند و یا غرض عقلائی مشروعی در این امر وجود داشته باشد.در هر حال، اگر مانعی ...
  • فضیلت و آداب و شرایط نماز جمعه چیست؟ و به چه صورت خوانده می‌شود؟
    580447 نماز جمعه 1389/09/10
    در مورد جایگاه و فضیلتش نماز جمعه همین بس که سوره‌ای از قرآن به نامش می‌باشد.نماز جمعه یک از عباداتی است که به جماعت خوانده می‌شود. این نماز دو خطبه دارد که با حمد و ثنای الهی شروع می‌شود و امام جمعه در این خطبه‌ها باید مردم را به تقوای ...
  • طبق فتوای رهبر، نماز مغرب و عشا چه زمانی قضا می شود؟
    568810 Laws and Jurisprudence 1385/10/20
    پاسخ دفتر مقام معظم رهبری: آخر وقت نماز مغرب و عشا نصف شب شرعى است (15/11 ساعت بعد از  ظهر شرعی) و احتیاط آن است که اگر تا آن موقع نماز را نخوانده است، تا طلوع فجر به قصد ما فى‌الذمّه[1] به­جا ­آورد و پس از آن نماز قضا مى‌شود
  • آیا ارتباط انسان با جن ممکن است؟
    565359 جن 1386/02/01
    قرآن مجید وجود جن را تصدیق کرده و ویژگی‌‏های زیر را برای او برمی‌شمارد:جن موجودی است که از آتش آفریده شد، بر خلاف انسان که از خاک آفریده شده است.[1]دارای علم، ادراک، تشخیص حق از باطل و قدرت منطق و استدلال ...
  • اصول و فروع دین را نام برده و مختصراً توضیح دهید؟
    564663 Laws and Jurisprudence 1387/09/23
     دسته بندی اصول دین و فروع دین به این شکلی که در میان ما متداول است از احادیث و روایات ائمه (ع) اخذ نشده است؛ بلکه دانشمندان علوم دینی معارف دینی را به این صورت دسته بندی کردند. تاریخ بحث ها در باره به نیمه دوم قرن اول هجری باز ...