همان‌گونه که می‌دانید، اسلام برای تمام مراحل زندگی انسان از ابتدای حیات تا زمان جان دادن شخص، و حتی برای دفن و کفن وی احکامی دارد که ما در این‌جا به برخی از آنها اشاره می‌کنیم.

امام صادق‌(ع) فرمود: «اگر کسى به سختى و دشوارى جان می‌‏دهد، باید او را به جایگاه نمازش منتقل کرد».

آن‌حضرت در جایی دیگری فرمود: «اگر کسى در آستانۀ مرگ قرار گیرد و جان سپردن او با دشوارى و شکنجه همراه گردد، او را به جایی که نماز می‌گذارد منتقل کنید و یا روى سجاده نمازش بخوابانید».[1]

همچنین آن‌حضرت(ع) در مورد رو به قبله قرار دادن شخص در حال احتضار نیز، می‌فرماید:

«اگر یکی از شما در آستانۀ مرگ قرار گرفت، پای او را به سمت قبله بکشانید و رویش را بپوشانید. همچنین هنگام غسل دادن، رو به قبله گودالی حفر کنید و تخته‌ی جنازه را روی آن قرار دهید، به‌گونه‌ای که پای میّت و صورتش به سوی قبله باشد».^[2]

در موضوع رو به قبله قرار دادن میت در قبر، روایات فراوانی در منابع حدیثی نقل شده است. این روایات تأکید دارند که میت باید در قبر به گونه‌ای قرار گیرد که بر پهلوی راست خوابانده شود و صورتش به سمت قبله باشد. از جمله این روایات، می‌توان به روایت زیر اشاره کرد:

امام صادق(ع) فرمود: «هنوز رسول خدا(ص) در مکه بود که براء بن معرور انصارى در مدینه به حال احتضار افتاد، و با آن‌که رسول خدا(ص) و مسلمانان به سوى بیت‌المقدس نماز می‌‏خواندند، براء بن معرور، وصیت کرد که هنگام دفن، روى او را به سوى مکه قرار دهند تا رو به سوى رسول خدا(ص) دفن شود. این سنت پس از آن تثبیت گردید. همچنین براء بن معرور وصیت کرد تا یک‌سوم اموالش را طبق خواسته‌اش به هزینه کنند. بعدها آیات قرآن نیز بر همین اساس نازل شد و سنت استمرار یافت».^[3]

از این‌رو، و بر اساس ادله‌ای دیگر، فقها فتوا داده‌اند که میّت را باید در قبر به پهلوی راست قرار داد، به‌طوری که قسمت جلوی بدن او به سمت قبله باشد.^[4]

[1]. کلینی، محمد بن یعقوب، کافی، ج 3، ص 125- 126، تهران، دار الکتب الإسلامیة، چاپ چهارم، 1407ق.

[2]. همان، ص 127.

[3]. همان، ص 254- 255. «الْحُسَیْنُ بْنُ مُحَمَّدٍ عَنْ عَبْدِ اللَّهِ بْنِ عَامِرٍ عَنْ عَلِیِّ بْنِ مَهْزِیَارَ عَنْ حَمَّادِ بْنِ عِیسَى عَنْ مُعَاوِیَةَ بْنِ عَمَّارٍ عَنْ أَبِی عَبْدِ اللَّهِ ع قَالَ: کَانَ الْبَرَاءُ بْنُ مَعْرُورٍ التَّمِیمِیُّ الْأَنْصَارِیُّ بِالْمَدِینَةِ وَ کَانَ رَسُولُ اللَّهِ ص بِمَکَّةَ وَ إِنَّهُ حَضَرَهُ الْمَوْتُ وَ کَانَ رَسُولُ اللَّهِ‏ ص وَ الْمُسْلِمُونَ یُصَلُّونَ إِلَى بَیْتِ الْمَقْدِسِ فَأَوْصَى الْبَرَاءُ إِذَا دُفِنَ أَنْ یَجْعَلَ وَجْهَهُ إِلَى رَسُولِ اللَّهِ ص إِلَى الْقِبْلَةِ فَجَرَتْ بِهِ السُّنَّةُ وَ أَنَّهُ أَوْصَى بِثُلُثِ مَالِهِ فَنَزَلَ بِهِ الْکِتَابُ وَ جَرَتْ بِهِ السُّنَّةُ».

[4]. توضیح المسائل (المحشى للإمام الخمینی)، ج ‏1، ص 339، مسئله 615.