جستجوی پیشرفته
بازدید
81257
آخرین بروزرسانی: 1402/09/20
خلاصه پرسش
استاد(معلم) و شاگردان(دانش آموزان، دانشجویان) نسبت به همدیگر چه حقوقی دارند؟
پرسش
استاد(معلم) و شاگردان(دانش آموزان، دانشجویان) نسبت به همدیگر چه حقوقی دارند؟
پاسخ اجمالی

استاد و شاگرد وظایف و حقوق متعددی بر گردن یکدیگر دارند که می‌توان آنها را به دو دسته تقسیم کرد:

  1. وظایف معلم نسبت به شاگرد که شامل وظایف اخلاقی - تربیتی و وظایف علمی - آموزشی است.
  2. وظایف شاگرد نسبت به معلم و استاد همانند ارج نهادن به استاد و تجلیل از مقام علم و دانش، تواضع و فروتنی در برابر او و... .
پاسخ تفصیلی

وظایف و حقوق استاد بر شاگرد و بالعکس را می‌توان به دو قسمت تقسیم کرد:

اول: وظایف معلم نسبت به شاگرد

وظایف معلم نسبت به شاگرد در دو بخش طبقه‌بندی می‌شود:

الف) وظایف اخلاقی - تربیتی

وظایف اخلاقی – تربیتی استاد نسبت به شاگردا عبارت‌اند از:

  1. لطف و محبت نسبت به شاگرد.[1]
  2. فروتنی و نرمش نسبت به شاگردان.[2]
  3. تفقد از احوال دانشجویان و شاگردان.[3]
  4. اطلاع از نام و مشخصات شاگرد.[4]
  5. احترام به شخصیت شاگرد و اعتراف به اهمیت افکار او.[5]
  6. رعایت مساوات در توجه و محبت به شاگردان.[6]
  7. رعایت سابقۀ شاگردان[7] و توجه به مزایای آنها (در علم و شایستگی).[8]
  8. معرفی معلمان شایسته به شاگردان.[9]
  9. نشستن آمیخته با نزاکت و ادب.
  10. متانت و وقار در جلسۀ درس.[10]
  11. ایجاد حس مسئولیت و انضباط در شاگردان.
  12. رفق و مدارا با شاگرد و اهتمام به پرسش‌های او.[11]
  13. محبت و التفات و گشاده‌رویی نسبت به شاگردان تازه وارد.[12]
  14. اعتراف به عجز و ناتوانی در مسائلی که بدان‌ها احاطه ندارد.[13]
  15. تذکر لغزش‌ها و اشتباهات تدریسی، قبل از پایان یافتن درس.[14]
  16. درنگ نمودن در جلسه، پس از پایان گرفتن درس.[15]
  17. تعیین مبصر و نماینده برای شاگردان.[16]
  18. پایان دادن درس‌ها با نصایح اخلاقی و دعا.[17]

ب) وظایف علمی و آموزشی

وظایف علمی و آموزشی استاد نسبت به شاگرد عبارت‌اند از:

  1. گام به گام پیش بردن شاگردان به لحاظ علمی و عملی.[18]
  2. ایجاد شوق و دلبستگی به علم و دانش در شاگردان.[19]
  3. کوشش در تفهیم مطالب با رعایت استعداد شاگرد.[20]
  4. ذکر ضوابط و قواعد کلی علوم ضمن تدریس آنها.[21]
  5. تشویق شاگردان به اشتغالات علمی و تحریص بر تکرار دروس.[22]
  6. طرح مسائل دقیق و پرسش از شاگردان.[23]
  7. استفاده از بهترین قواعد و روش تدریس و تفهیم به شاگردان.
  8. رعایت ترتیب منطقی علوم و دانش‌ها.[24]
  9. رعایت اعتدال و اقتصار در بیان و توضیح مطالب.[25]
  10. توجه به فضای مناسب کلاس(به دور از هرگونه عوامل آزار دهنده).[26]
  11. توجه به مصالح شاگردان در تعیین وقت تدریس.[27]
  12. توجه به صدا و بیان به هنگام تدریس.[28]
  13. حفظ نظم جلسه درس.

دوم: حقوق معلم بر شاگرد

حقوق معلم بر شاگرد عبارت‌اند از:

  1. ارج نهادن به استاد و تجلیل از مقام علم و دانش.[29]
  2. تواضع و فروتنی در برابر استاد.[30]
  3. دوری کردن از صحبت آمرانه با استاد.
  4. با احترام یادکردن از استاد.
  5. سرمشق گرفتن از استاد.
  6. سپاس‌گزاری از ارشاد و هشدارهای استاد.
  7. تحمل تندی‌های احتمالی استاد.
  8. در انتظار استاد و شرفیابی به محضر او.
  9. عدم ایجاد مزاحمت برای اشتغالات استاد.
  10. آراستن و پیراستن برون و درون به هنگام ورود بر استاد.
  11. عدم تحمیل وقت تدریس بر استاد.
  12. عدم مزاحمت برای استراحت استاد.
  13. نشستن با نزاکت و ادب در محضر استاد.
  14. مراقبت از حالات و رفتار خود در محضر استاد.
  15. تنظیم صدا و گفتار و تلطیف آن در محضر استاد.
  16. جبران و تدارک کمبودهای سخن استاد با اشارات لطیف.
  17. پیشی نگرفتن شاگرد به پاسخ پرسش‌ها در محضر استاد.[31]
  18. تمرکز حواس و استماع دقیق به سخنان استاد.
  19. ارج نهادن به توضیحات استاد.
  20. عدم تکرار سؤال‌های فرساینده و تلف کننده فرصت.
  21. سؤال به موقع از استاد.
  22. طرح سؤالات خوشایند و دل‌نشین.
  23. دوری نکردن از سؤال و پرسش به خاطر شرم و حیا.
  24. شهامت شاگرد در اعتراف به عدم درک مطالب علمی.
  25. حفظ حریم استاد در همه حال.
  26. دوری کردن از بدگویی استاد.[32]
  27. دفع هرگونه اتهام ناروا از ساحت استاد.[33]
  28. پوشاندن عیب‌‌های استاد و ظاهر کردن مناقب و خوبی‌های او.[34]
  29. با دشمنان او مجالستی نداشته باشد و دشمنان او را دوست خود نداند.[35]
  30. به خاطر خدا از او علم بیاموزد.[36]
  31. رعایت سکوت در مجلس درس.[37]

[1]. شهید ثانی، زین الدین بن علی، منیة المرید، محقق، مصحح، مختاری، رضا، ص 190، قم، مکتب الإعلام الإسلامی، چاپ اول، 1409ق.

[2]. همان، ص191-192.

[3]. همان، ص194.

[4]. همان، ص195.

[5]. همان، ص199.

[6]. همان، ص208.

[7]. همان، ص199.

[8]. همان، ص209.

[9]. همان، ص202.

[10]. همان، ص206.

[11]. همان، ص214.

[12]. همان، ص214.

[13]. همان، ص215و 214.

[14]. همان، ص218.

[15]. همان، ص220.

[16]. همان، ص220.

[17]. همان، ص219.

[18]. همان، ص189.

[19]. همان، ص189.

[20]. همان، ص211.

[21]. همان، ص197.

[22]. همان، ص198.

[23]. همان، ص198.

[24]. همان، ص211.

[25]. همان، ص212.

[26]. همان، ص212.

[27]. همان، ص212.

[28]. همان.

[29]. عاملی، جمال الدین حسن بن زین الدین، معالم الدین و ملاذ المجتهدین (قسم الفقه)، محقق، مصحح، حکیم، سید منذر، ج 1، ص 74، ‌قم، مؤسسة الفقه للطباعة و النشر، چاپ اول، 1418ق.

[30]. همان.

[31]. همان.

[32]. همان.

[33]. همان.

[34]. همان.

[35]. همان.

[36]. همان.

[37]. همان. برای اطلاع بیشتر به کتاب «آداب تعلیم و تربیت در اسلام» ترجمه دکتر سید محمدباقر حجتی مراجعه فرمایید.

 

ترجمه پرسش در سایر زبانها
نظرات
تعداد نظر 0
لطفا مقدار را وارد نمایید
مثال : Yourname@YourDomane.ext
لطفا مقدار را وارد نمایید
لطفا مقدار را وارد نمایید
لطفا مقدار را وارد نمایید

طبقه بندی موضوعی

پرسش های اتفاقی

پربازدیدترین ها

  • تعداد فرزندان حضرت علی (ع)، و نام ایشان و نام مادران آنان چه بوده است؟
    791826 معصومین 1387/06/05
    شیخ مفید در کتاب ارشاد تعداد آنها را 27 تن از دختر و پسر دانسته و پس از آن گفته است: عده‏ای از علمای شیعه گویند که فاطمه پس از وفات پیامبر (ص) جنینی که پیامبر او را محسن نامیده بود سقط کرد. بنابر قول این عده، فرزندان آن حضرت ...
  • معنای ذکر «لا حول ولا قوه الا بالله العلی العظیم» چیست و این ذکر چه آثار و برکاتی دارد؟
    755914 حدیث 1396/06/14
    «لَا حَوْلَ وَ لَا قُوَّةَ إِلَّا بِاللَّهِ الْعَلِیِّ الْعَظِیمِ»؛ یعنی هیچ نیرو و توانى جز از سوى خداوند بلندمرتبه و بزرگ نیست‏. واژه «حول» در لغت به معنای حرکت و جنبش،[1] و «قوّة» به معنای استطاعت و توانایی است.[2] بنابر ...
  • آیا خداوند به نفرینی که از دل شکسته باشد، توجه می کند؟ یا فقط دعاهای مثبت را اجابت می کند؟
    679087 Practical 1390/07/12
    نفرین در آموزه های دینی ما مسئله ای شناخته شده است، چنان که در آیات و روایات آمده است: "بریده باد هر دو دست ابو لهب"؛ "از نفرین مظلوم بترسید که نفرین مظلوم به آسمان می رود". و... . منتها همان گونه که دعا برای استجابت، نیازمند شرایط است، ...
  • حکم زنا با زن شوهردار چیست؟
    658379 Laws and Jurisprudence 1387/05/23
    زنا خصوصا با زن شوهر دار یکی از گناهان بسیار زشت و بزرگ به شمار می آید ولی بزرگی خداوند و وسعت مهربانی او به حدی است، که اگر گنهکاری که مرتکب چنین عمل زشت و شنیعی شده واقعا از کردۀ خود پشیمان باشد و تصمیم جدی ...
  • عقیقه و احکام و شرایط آن چیست؟
    648261 Practical 1391/02/11
    عقیقه عبارت است از: کشتن گوسفند یا هر حیوانی که صلاحیّت قربانی کردن داشته باشد، در روز هفتم ولادت فرزند، جهت حفظ فرزند از بلاها. پرداخت قیمت آن کفایت از عقیقه نمی‌کند. بهتر است عقیقه و فرزندی که برایش عقیقه می‌شود، از حیث جنسیت مساوی باشند، ولی ...
  • آیا کاشت ناخن مانع غسل و وضو است؟
    599809 Laws and Jurisprudence 1387/12/04
    در غسل و وضو، باید آب به اعضای بدن برسد و ایجاد مانعی در بدن که رفع آن مشکل یا غیر ممکن است، جایز نیست، مگر در صورتی که ضرورتی آن را اقتضا کند و یا غرض عقلائی مشروعی در این امر وجود داشته باشد.در هر حال، اگر مانعی ...
  • فضیلت و آداب و شرایط نماز جمعه چیست؟ و به چه صورت خوانده می‌شود؟
    579962 نماز جمعه 1389/09/10
    در مورد جایگاه و فضیلتش نماز جمعه همین بس که سوره‌ای از قرآن به نامش می‌باشد.نماز جمعه یک از عباداتی است که به جماعت خوانده می‌شود. این نماز دو خطبه دارد که با حمد و ثنای الهی شروع می‌شود و امام جمعه در این خطبه‌ها باید مردم را به تقوای ...
  • آیا ارتباط انسان با جن ممکن است؟
    564670 جن 1386/02/01
    قرآن مجید وجود جن را تصدیق کرده و ویژگی‌‏های زیر را برای او برمی‌شمارد:جن موجودی است که از آتش آفریده شد، بر خلاف انسان که از خاک آفریده شده است.[1]دارای علم، ادراک، تشخیص حق از باطل و قدرت منطق و استدلال ...
  • اصول و فروع دین را نام برده و مختصراً توضیح دهید؟
    564008 Laws and Jurisprudence 1387/09/23
     دسته بندی اصول دین و فروع دین به این شکلی که در میان ما متداول است از احادیث و روایات ائمه (ع) اخذ نشده است؛ بلکه دانشمندان علوم دینی معارف دینی را به این صورت دسته بندی کردند. تاریخ بحث ها در باره به نیمه دوم قرن اول هجری باز ...
  • می خواهم دعا کنم همسرم در زندگی مطیع من باشد آیا در این زمینه دعایی از اهل بیت (ع) به ما رسیده است؟
    558550 Practical 1389/02/22
    دعاها، لازم نیست حتماً به زبان عربى خوانده شوند؛ هرچند به عربی بهتر است، حتى دعا در نماز به زبان فارسى جایز است.نکته مهم تر این که انسان باید شرایط دیگر تأثیر گذاری دعا ...