جستجوی پیشرفته
بازدید
20904
آخرین بروزرسانی: 1391/02/26
خلاصه پرسش
معنای رباط و مرابطه در فقه چیست؟
پرسش
معنای رباطه و مرابطه در فقه چیست؟
پاسخ اجمالی

یکی از احکام فقهی و مسائلی که در قرآن کریم و روایات به آن اهمیت داده شده است، حفظ و نگهبانی از مرزهای کشور اسلام و مقابله با متجاوزان است. مرابطه از ریشۀ "ربط" به معنای مواظبت کردن(از طریق بستن و منع کردن) است. به مرزبانانی که از مرزهای کشور محافظت می کنند، "مرابط" گفته می شود. "رباطه"؛ نیز مصدر "ربط" است که به همان معنای بستن می آید. در فقه نیز عنوانی به نام "مرابطه" آمده است که احکام مخصوص مرزبانی، مقابله با حملۀ دشمنان به سرزمین های اسلامی، و مسائل مربوط به آن مطرح شده است.

پاسخ تفصیلی

مقدمه:

یکی از احکام فقهی و مسائلی که در قرآن کریم و روایات به آن اهمیت داده شده است، حفظ و نگهبانی از مرزهای کشور اسلام و مقابله با متجاوزان است.

قرآن کریم می فرماید: «اى کسانى که ایمان آورده‌اید! (در برابر مشکلات و هوسها،) استقامت کنید! و در برابر دشمنان(نیز)، پایدار باشید و از مرزهاى خود، مراقبت کنید و از خدا بپرهیزید، شاید رستگار شوید»![1]

در فقه نیز عنوانی به نام "مرابطه" آمده است که احکام مخصوص مرزبانی، مقابله با حملۀ دشمنان به سرزمین های اسلامی، و مسائل مربوط به آن مطرح شده است.

معنای لغوی و اصطلاحی:

«ربط» در لغت به معنای بستن و محکم کردن است.[2] این که قرآن کریم می فرماید: «وَ أَعِدُّوا لَهُمْ مَا اسْتَطَعْتُمْ مِنْ قُوَّةٍ وَ مِنْ رِباطِ الْخَیْلِ تُرْهِبُونَ بِهِ عَدُوَّ اللَّهِ وَ عَدُوَّکُمْ وَ آخَرینَ مِنْ دُونِهِم‏...».[3] در این جا، رباط مصدر به معناى مربوط است؛ یعنى بسته شده، یا جمع «ربیط» است و به همان معنا، ولى استعمال آن در اسب هایى که براى جهاد بسته مى‏شوند غلبه پیدا کرده است.[4] بنابراین "رباط الخیل" به معنای اسب هایی است که برای جنگ آماده شده است.

مرابطه هم از ریشۀ "ربط" است که به باب مفاعلة رفته و به معنای مواظبت کردن(از طریق بستن و منع کردن) است.[5] به شخصی که در مرزها حاضر شده و از تمامیت کشور اسلامی محافظت می کند، "مرابط" گفته می شود.[6] "رباط"؛ نیز مصدر "ربط" است که به همان معنای بستن می آید.

در اصطلاح فقهاء رباط و مرابطه به وقتی گقته می شود که عده ای جهت مراقبت از مرزها و مراقبت از تحرکات دشمن در آنسوی مرزها در آن مناطق حاضر شوند و اگر در آن جا برای مدتی ساکن شوند به آنان "مرابط" گفته می شود.[7]

مرابطه در کتاب های حدیثی و فقهی

در کتاب های فقهی بحثی دربارۀ "مرابطه" آمده است. شیخ طوسی در کتاب تهذیب الاحکام؛ عنوانی آورده است به نام "مرابطه در راه خدا"[8] که در آن روایاتی از ائمه (ع) آورده است که مسلمانان را به حفظ مرزهای کشور اسلام تشویق کرده است.[9] و از جایی که حفظ مرزها جنبۀ تهاجمی ندارد، شرکت در آن حتی برای شیعیان که حکومت های وقت را قبول نداشته اند، از طرف امامان معصوم(ع) مجاز شمرده شده است. لذا فقها با توجه به این روایات مرزبانی از کشورهای اسلامی را حتی در زمان غیبت امام معصوم(ع) مستحب دانسته اند. علامه حلی در این باره می فرماید: مرابطه (مرزداری) در زمان حضور امام (ع) مستحب مؤکد است و در زمان غیبت امام(ع) نیز مستحب است؛ زیرا معمولاً در حفظ مرزها، جنگ و درگیری نیست و فقط جهت مراقبت و نشان دادن نیروها به دشمن است.[10] بله همان طور که در روایات اشاره شده است، اگر در حین مرزبانی؛ دشمنان به سرزمین اسلام حمله کنند، مرزبان  می تواند جهت دفاع از خود و دفاع از اسلام و نه به خاطر دفاع از سلاطین و حاکمان ستمگر، وارد مبارزه شده و از اسلام محافظت نماید.

در پایان خاطر نشان می شود که مرابطه در فقه به معنای مرزداری از کشور اسلامی است و احکام خاص خود را دارد.

 

[1] آل عمران، 200.

[2] ابن منظور، محمد بن مکرم، لسان العرب، ج ‌7، ص 302، دار الفکر، بیروت، 1414ق.

[3] انفال، 60.

[4] ریاضی، حشمت الله، ترجمه بیان السعادة، ج ‏6، ص 71، مرکز انتشارات دانشگاه پیام نور، تهران، 1372ش.

[5] فیومی، احمد بن محمد، المصباح المنیر فی غریب الشرح الکبیر للرافعی، ج ‌2، ص 215، دار الرضی، قم، بی تا.

[6] فراهیدی، خلیل بن احمد، کتاب العین، ج ‌7، ص 422، انتشارات هجرت، قم، 1410ق.

[7] عاملی، زین الدین بن علی، الروضة البهیة فی شرح اللمعة الدمشقیة (المحشى - کلانتر)، ج ‌2، ص 385، انتشارات داوری، قم، 1410ق.

[8] ر. ک: طوسی، محمد بن حسن، تهذیب الأحکام، ج ‌6، ص 125، باب المرابطة فی سبیل الله، دار الکتب الاسلامیه، تهران، 1407ق.

[9] همان.

[10] علامه حلی، منتهى المطلب فی تحقیق المذهب، ج ‌14، ص 44، مجمع البحوث الاسلامیة، مشهد، چاپ اول، 1412ق.

 

نظرات
تعداد نظر 0
لطفا مقدار را وارد نمایید
مثال : Yourname@YourDomane.ext
لطفا مقدار را وارد نمایید
لطفا مقدار را وارد نمایید
لطفا مقدار را وارد نمایید

طبقه بندی موضوعی

پرسش های اتفاقی

  • چرا زن نمی‌تواند مرجع تقلید و قاضی باشد؟
    73146 اجتهاد و مرجعیت در اسلام 1387/04/03
    دانشمندان و متخصّصان دینی درباره‌ موضوعاتی؛ مانند مرجع تقلید، یا قاضی شدن زن و بعضی از عناوین دیگر، اختلاف نظر دارند. این امور جزو مسلّمات و ضروریات دینی به شمار نمی‌آید. کسانی که می‌گویند زنان مرجع تقلید یا قاضی نمی‌شوند، به ادله‌ای؛ نظیر روایات و اجماع، تمسک کرده‌اند ...
  • چرا خداوند در مقابل درخواست رؤیت خدا توسط یهودیان، آنها را مجازات کرد؟
    8592 تفسیر 1392/01/26
    آنچه باید در این‌جا مورد دقت قرار گیرد، این عبارت در آیه است: « فَأَخَذَتْهُمُ الصَّاعِقَةُ بِظُلْمِهِمْ». باء در «بظلمهم» معنای سببیت بوده و متعلق به «اخذتهم» است و معنا این‌گونه می‌شود که آنها را به جهت ستمی که روا داشته­‌اند، با صاعقه مجازات می‌کنیم. این عبارت نمایان‌گر ...
  • با در نظرگرفتن جمیع جوانب و مصالح، آیا ارجح نیست که مقام رهبری در قانون جمهوری اسلامی ایران دارای یک زمان و دوره مشخص باشد؟
    8512 System 1389/04/16
    دائمی بودن رهبری در ایران ناشی از رأی مردم به قانون اساسی بوده و دلیلی نیز وجود ندارد که در صورت از دست ندادن شرایط، زمان آن را محدود کرد. فساد موجود در حکومت ها بیشتر ناشی از خلق و خوی حاکمان ...
  • با توجه به آیات 103 و 104 سوره کهف، راه تشخیص کار نیک از بد و ناپسند چیست؟
    24104 تفسیر 1389/05/13
    آیات شریفه، به معرفى زیانکارترین انسان ها و بدبخت‏ترین افراد بشر مى‏پردازد. زیان واقعى و خسران مضاعف آنجا است که انسان سرمایه‏هاى مادى و معنوى خویش را در یک مسیر غلط و انحرافى از دست دهد و گمان کند کار خوبى کرده است، نه از این کوشش ها ...
  • آیا در اسلام، مسئله ای به نام وضوی ارتماسی داریم؟
    11356 Laws and Jurisprudence 1391/07/03
    وضوى ارتماسى آن است که انسان صورت و دستها را به قصد وضو با مراعات شستن از بالا به پایین در آب فرو برد؛ اما براى این که مسح سر و پاها با آب وضو باشد، باید در شستن ارتماسى دستها، قصد شستن وضویى، هنگام بیرون آوردن ...
  • زنان عقیمی که بچه‌دار نمی‌شوند از دیدگاه قرآن چه جایگاهی دارند؟
    24597 تفسیر 1395/08/04
    گرچه پروردگار صلاح دیده برخی مردان و زنان، عقیم باشند[1] اما عقیم بودن و بچه‌دار نشدن به تنهایی نقصی معنوی - نه برای مردان و نه برای بانوان - نبوده و از مقام و ارزش انسانی هیچ کدام از آنها نمی‌کاهد. البته می‌شود برای ...
  • آیا در تحقیقات پزشکی، جایز است از جنین سقط شدهٔ انسان استفاده کرد؟
    7682 گوناگون 1393/02/25
    بیشتر فقها تشریح بدن انسان(جنین یا غیر جنین) را جایز نمی‌دانند، اما برخی از مراجع[1] در این‌باره می‌گویند، اگر این‌گونه تحقیقات در راستای کشف مطالب پزشکى جديد و مورد نیاز جامعه و نیز درمان بيمارى‌های تهدید کننده زندگى مردم باشد، جايز است؛ ولى تا ...
  • آیا گزارش غیر‌مسلمان مبنی بر نجاست چیزی که در اختیار اوست، مورد قبول است؟
    8833 اثبات نجاست 1393/02/03
    فقها در این زمینه فرقی بین مسلمان و غیر مسلمان نگذارده و می‌گویند، نجس بودن چیزى از سه راه ثابت مى‌شود، و باید بر آن ترتیب اثر داد: 1. آن که انسان خودش یقین به نجاست پیدا کند. 2. دو نفر عادل و یا حتّى یک نفر گواهى ...
  • معنای استدلال مباشر چیست؟
    19452 قیاس اقترانی و استثنائی 1391/12/06
    در مورد استدلال مباشر آنچه را که برخی از نویسندگان در این‌باره نگاشته‌اند، در این‌جا نقل می‌کنیم: بسیاری از منطق‌نگاران معاصر آنچه را در منطق نگاشته‌های پیشین با عنوان «احکام قضایا» یا «نسبت قضایا» مطرح بوده، قسمی از استدلال برشمرد‌ه‌اند و نام‌هایی؛ همچون استدلال «مباشر»، «بی‌واسطه» و «بسیط» ...
  • محدوده حرم مکه چقدر است؟
    9600 گوناگون 1396/10/23
    ابتدا باید دید منظور از حرم مکه چیست، آیا مراد، مسجد الحرام است؟ یا منطقه‌ای که زائرین خانه‌ی خدا بدون احرام، حق ورود به آن‌را ندارند و ورود کفار نیز به لحاظ شرعی در آن ممنوع است؟ در صورت نخست، پاسخ آن است که هر مکانی که در ...

پربازدیدترین ها