لطفا صبرکنید
بازدید
23275
23275
آخرین بروزرسانی:
1392/11/06
کد سایت
fa40490
کد بایگانی
49490
نمایه
نام امام علی(ع) زینت مجالس
طبقه بندی موضوعی
درایه الحدیث|خصوصیات و مناقب
- اشتراک گذاری
خلاصه پرسش
آیا دو روایتی که پیامبر اکرم(ص) فرمودند: مجالس خود را به ذکر علی(ع) زینت دهید، و کلام علی بالاترین کلام‌هاست، صحیح است؟ متن و منبع را ذکر کنید.
پرسش
پیامبر اکرم(ص) فرمود: «مجالس خود را به ذکر علی(ع) زینت دهید»، همچنین این حدیث: که رسول خدا فرمود: «کلام علی بالاترین کلام‌ها است» صحیح است؟ متن کامل و منبع را ذکر نمایید.
پاسخ اجمالی
الف. در برخی از کتاب‌های روایی شیعه[1] و اهل سنت[2] آمده که پیامبر خدا(ص) فرمود: «زَیِّنُوا مَجَالِسَکُمْ بِذِکْرِ عَلِیِّ بْنِ أَبِی طَالِب»؛ یعنی مجالس خود را با یاد علی بن ابی‌طالب(ع)، زینت دهید. با توجه به این‌که حضرت امام علی(ع) تمام زندگی خود را وقف خدا و پیامبر و اسلام کرد و همیشه آماده جانفشانی و اهدای جان خود برای حفظ و پیشبرد اسلام بود و دائماً در جلب رضایت و محبت خدا تلاش می‌کرد، سراسر عمر مبارک آن حضرت، مملوّ از اقدامات زیبا و ستودنی بی‌مثال بود؛ به گونه‌ای که آیات متعدد و مختلفی از قرآن، در شأن آن بزرگوار نازل شد. در این میان، می‌توان به جریان «لیلة المبیت» و کشتن عمرو بن عبدود و صدقه دادن در حال رکوع، در نماز اشاره کرد. یاد کردن از این وقایع زیبا و باشکوه، و نام بردن از شخصی که آفریننده این صحنه‌های بی‌مثال بوده، موجب آراستگی مجلس مؤمنان است.
متن حدیث مورد بحث و سند آن، بر طبق یکی از منابع روایی شیعه چنین است: «وَ بِهَذَا الْإِسْنَادِ قَالَ: حَدَّثَنَا الْحُسَیْنُ بْنُ أَحْمَدَ بْنِ إِدْرِیسَ قَالَ: حَدَّثَنِی أَبِی عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ أَحْمَدَ بْنِ یَحْیَى عَنْ عُمَرَ بْنِ عَلِیِّ بْنِ عُمَرَ بْنِ زَیْدٍ عَنْ عَمِّهِ مُحَمَّدِ بْنِ عُمَرَ عَنْ أَبِیهِ عَنْ عَلِیِّ بْنِ الْحُسَیْنِ بْنِ عَلِیٍّ الرَّازِیِّ فِی دَرْبِ مَسْلَخْکَاهَ بِالرَّیِّ فِی ذِی الْقَعْدَةِ سَنَةَ ثَمَانَ عَشْرَةَ وَ خَمْسِمِائَةٍ إِمْلَاءً مِنْ لَفْظِهِ قَالَ: حَدَّثَنَا أَبُو عَبْدِ اللَّهِ الْحُسَیْنُ بْنُ مُحَمَّدِ بْنِ نَصْرٍ الْحُلْوَانِیُّ فِی دَارِهِ غُرَّةَ رَبِیعٍ الْآخِرِ سَنَةَ إِحْدَى عَشْرَةَ وَ ثمانین و أَرْبَعِمِائَةٍ بِکَرْخِ بَغْدَادَ إِمْلَاءً مِنْ لَفْظِهِ قَالَ: حَدَّثَنِی الشَّرِیفُ الْأَجَلُّ الْمُرْتَضَى عَلَمُ الْهُدَى ذُو الْمَجْدَیْنِ أَبُو الْقَاسِمِ عَلِیُّ بْنُ الْحُسَیْنِ الْمُوسَوِیُّ رَضِیَ اللَّهُ عَنْهُ فِی دَارِهِ بِبَغْدَادَ فِی بِرْکَةِ زَلْزَلٍ فِی شَهْرِ رَمَضَانَ سَنَةَ تِسْعٍ وَ عِشْرِینَ وَ أَرْبَعِمِائَةٍ قَالَ: حَدَّثَنِی أَبِی الْحُسَیْنُ بْنُ مُوسَى قَالَ: حَدَّثَنِی أَبِی مُوسَى بْنُ مُحَمَّدٍ قَالَ: حَدَّثَنِی أَبِی مُحَمَّدُ بْنُ مُوسَى قَالَ: حَدَّثَنِی أَبِی مُوسَى بْنُ إِبْرَاهِیمَ قَالَ: حَدَّثَنِی أَبِی إِبْرَاهِیمُ بْنُ مُوسَى قَالَ: حَدَّثَنِی أَبِی مُوسَى بْنُ جَعْفَرٍ قَالَ: حَدَّثَنِی أَبِی جَعْفَرُ بْنُ مُحَمَّدٍ قَالَ: حَدَّثَنِی أَبِی مُحَمَّدُ بْنُ عَلِیِ بْنِ الْحُسَیْنِ قَالَ: حَدَّثَنِی أَبِی الْحُسَیْنُ بْنُ عَلِیٍّ قَالَ: حَدَّثَنَا جَابِرُ بْنُ عَبْدِ اللَّهِ الْأَنْصَارِیُّ قَالَ: قَالَ رَسُولُ اللَّهِ ص: زَیِّنُوا مَجَالِسَکُمْ بِذِکْرِ عَلِیِّ بْنِ أَبِی طَالِب».[3]
سند این حدیث بر طبق یکی از منابع اهل سنت چنین است: «أخبرنا أبو أحمد عبد الوهاب بن محمد بن موسى الغندجانی رحمه الله قدم علینا واسطاً، أخبرنا عبید الله بن أحمد أبو أحمد الفرضی إجازة، حدثنا محمد بن عمرو بن البختری، حدثنا ابن أبی عوف البزوری سنة خمس وستین، حدثنا کثیر بن هشام حدثنا جعفر بن برقان قال: بلغنی أن عائشة کانت تقول: زینوا مجالسکم بذکر علی علیه السلام».[4] هر چند که تمام راویان موجود در سند این روایت از افراد برجسته نیستند، ولی قرائن و شواهد موجود، موجب اطمینان به متن این احادیث می‌شود. از جمله این قرائن می‌توان به روایتی منقول از پیامبر(ص) اشاره کرده که فرمود: «ذکر علی عبادة»؛[5] یاد کردن از علی(ع) عبادت است.
ب. درباره حدیث دوم باید گفت؛ چنین حدیثی پیدا نشد، ولی ممکن است آیات یا احادیثی باشد که این معنا را بتوان از آن استفاده کرد؛ مثلاً از آیه مباهله[6] استفاده می‌شود که حضرت علی(ع) نفس پیامبر است و در ابتدای سوره نجم آمده: «وَ ما یَنْطِقُ عَنِ الْهَوی»؛[7] او هرگز از روی هوای نفس سخن نمی‌گوید. از کنار هم قرار دادن این دو آیه چنین به دست خواهد آمد که حضرت علی(ع) نیز از روی هوی و هوس سخن نمی‌گوید و در سخنان خود همچون پیامبر دارای مقام عصمت است.
متن حدیث مورد بحث و سند آن، بر طبق یکی از منابع روایی شیعه چنین است: «وَ بِهَذَا الْإِسْنَادِ قَالَ: حَدَّثَنَا الْحُسَیْنُ بْنُ أَحْمَدَ بْنِ إِدْرِیسَ قَالَ: حَدَّثَنِی أَبِی عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ أَحْمَدَ بْنِ یَحْیَى عَنْ عُمَرَ بْنِ عَلِیِّ بْنِ عُمَرَ بْنِ زَیْدٍ عَنْ عَمِّهِ مُحَمَّدِ بْنِ عُمَرَ عَنْ أَبِیهِ عَنْ عَلِیِّ بْنِ الْحُسَیْنِ بْنِ عَلِیٍّ الرَّازِیِّ فِی دَرْبِ مَسْلَخْکَاهَ بِالرَّیِّ فِی ذِی الْقَعْدَةِ سَنَةَ ثَمَانَ عَشْرَةَ وَ خَمْسِمِائَةٍ إِمْلَاءً مِنْ لَفْظِهِ قَالَ: حَدَّثَنَا أَبُو عَبْدِ اللَّهِ الْحُسَیْنُ بْنُ مُحَمَّدِ بْنِ نَصْرٍ الْحُلْوَانِیُّ فِی دَارِهِ غُرَّةَ رَبِیعٍ الْآخِرِ سَنَةَ إِحْدَى عَشْرَةَ وَ ثمانین و أَرْبَعِمِائَةٍ بِکَرْخِ بَغْدَادَ إِمْلَاءً مِنْ لَفْظِهِ قَالَ: حَدَّثَنِی الشَّرِیفُ الْأَجَلُّ الْمُرْتَضَى عَلَمُ الْهُدَى ذُو الْمَجْدَیْنِ أَبُو الْقَاسِمِ عَلِیُّ بْنُ الْحُسَیْنِ الْمُوسَوِیُّ رَضِیَ اللَّهُ عَنْهُ فِی دَارِهِ بِبَغْدَادَ فِی بِرْکَةِ زَلْزَلٍ فِی شَهْرِ رَمَضَانَ سَنَةَ تِسْعٍ وَ عِشْرِینَ وَ أَرْبَعِمِائَةٍ قَالَ: حَدَّثَنِی أَبِی الْحُسَیْنُ بْنُ مُوسَى قَالَ: حَدَّثَنِی أَبِی مُوسَى بْنُ مُحَمَّدٍ قَالَ: حَدَّثَنِی أَبِی مُحَمَّدُ بْنُ مُوسَى قَالَ: حَدَّثَنِی أَبِی مُوسَى بْنُ إِبْرَاهِیمَ قَالَ: حَدَّثَنِی أَبِی إِبْرَاهِیمُ بْنُ مُوسَى قَالَ: حَدَّثَنِی أَبِی مُوسَى بْنُ جَعْفَرٍ قَالَ: حَدَّثَنِی أَبِی جَعْفَرُ بْنُ مُحَمَّدٍ قَالَ: حَدَّثَنِی أَبِی مُحَمَّدُ بْنُ عَلِیِ بْنِ الْحُسَیْنِ قَالَ: حَدَّثَنِی أَبِی الْحُسَیْنُ بْنُ عَلِیٍّ قَالَ: حَدَّثَنَا جَابِرُ بْنُ عَبْدِ اللَّهِ الْأَنْصَارِیُّ قَالَ: قَالَ رَسُولُ اللَّهِ ص: زَیِّنُوا مَجَالِسَکُمْ بِذِکْرِ عَلِیِّ بْنِ أَبِی طَالِب».[3]
سند این حدیث بر طبق یکی از منابع اهل سنت چنین است: «أخبرنا أبو أحمد عبد الوهاب بن محمد بن موسى الغندجانی رحمه الله قدم علینا واسطاً، أخبرنا عبید الله بن أحمد أبو أحمد الفرضی إجازة، حدثنا محمد بن عمرو بن البختری، حدثنا ابن أبی عوف البزوری سنة خمس وستین، حدثنا کثیر بن هشام حدثنا جعفر بن برقان قال: بلغنی أن عائشة کانت تقول: زینوا مجالسکم بذکر علی علیه السلام».[4] هر چند که تمام راویان موجود در سند این روایت از افراد برجسته نیستند، ولی قرائن و شواهد موجود، موجب اطمینان به متن این احادیث می‌شود. از جمله این قرائن می‌توان به روایتی منقول از پیامبر(ص) اشاره کرده که فرمود: «ذکر علی عبادة»؛[5] یاد کردن از علی(ع) عبادت است.
ب. درباره حدیث دوم باید گفت؛ چنین حدیثی پیدا نشد، ولی ممکن است آیات یا احادیثی باشد که این معنا را بتوان از آن استفاده کرد؛ مثلاً از آیه مباهله[6] استفاده می‌شود که حضرت علی(ع) نفس پیامبر است و در ابتدای سوره نجم آمده: «وَ ما یَنْطِقُ عَنِ الْهَوی»؛[7] او هرگز از روی هوای نفس سخن نمی‌گوید. از کنار هم قرار دادن این دو آیه چنین به دست خواهد آمد که حضرت علی(ع) نیز از روی هوی و هوس سخن نمی‌گوید و در سخنان خود همچون پیامبر دارای مقام عصمت است.
[1]. طبری آملی، عماد الدین محمد، بشارة المصطفی لشیعة المرتضی، ج 2، ص 60، المکتبة الحیدریة، نجف، چاپ دوم، 1383ق؛ ابن بطریق، یحیی بن حسن، عمدة عیون صحاح الأخبار فی مناقب إمام الأبرار، ص 368، مؤسسة النشر الاسلامی، قم، چاپ اول، 1407ق؛ علامه حلی، حسن بن یوسف، کشف الیقین فی فضائل أمیر المؤمنین(ع)، محقق و مصحح: درگاهی، حسین، ص 450، وزارت ارشاد، تهران، چاپ اول، 1411ق؛ مجلسی، محمد باقر، بحار الانوار، ج38، ص: 199، دار إحیاء التراث العربی، بیروت، چاپ دوم، 1403ق.
[2]. ابن مغازلی، علی بن محمد، مناقب الإمام على بن أبى طالب(ع)، ص 199، دار الأضواء، بیروت، چاپ سوم، 1424ق؛ موصلی، شرف الدین ابى محمد عمر بن شجاع الدین محمد، مناقب آل محمد المسمى بالنعیم المقیم لعترة النبأ العظیم، ص 254، مؤسسة الأعلمى، بیروت، چاپ اول، 1424ق؛
[3]. بشارة المصطفی لشیعة المرتضی، ج 2، ص 60.
[4]. مناقب الإمام على بن أبى طالب(ع)، ص 199.
[5]. شیخ مفید، الاختصاص، محقق و مصحح: غفاری، علی اکبر، محرمی زرندی، محمود، ص 224، المؤتمر العالمی لالفیة الشیخ المفید، قم، چاپ اول، 1413ق؛ مناقب الإمام على بن أبى طالب(ع)، ص 195؛ ابن کثیر دمشقی، اسماعیل بن عمر، البدایة و النهایة، ج 7، ص 357، دار الفکر، بیروت، 1407ق؛ ابن عساکر، ابو القاسم علی بن حسن، تاریخ مدینة دمشق، ج 42، ص 356، دار الفکر، بیروت، 1415ق.
[6]. «فَمَنْ حَاجَّکَ فیهِ مِنْ بَعْدِ ما جاءَکَ مِنَ الْعِلْمِ فَقُلْ تَعالَوْا نَدْعُ أَبْناءَنا وَ أَبْناءَکُمْ وَ نِساءَنا وَ نِساءَکُمْ وَ أَنْفُسَنا وَ أَنْفُسَکُمْ ثُمَّ نَبْتَهِلْ فَنَجْعَلْ لَعْنَتَ اللَّهِ عَلَى الْکاذِبین»؛ هر گاه بعد از علم و دانشى که (در باره مسیح) به تو رسیده، (باز) کسانى با تو به محاجّه و ستیز برخیزند، به آنها بگو: بیایید ما فرزندان خود را دعوت کنیم، شما هم فرزندان خود را ما زنان خویش را دعوت نماییم، شما هم زنان خود را ما از نفوس خود دعوت کنیم، شما هم از نفوس خود آن گاه مباهله کنیم و لعنت خدا را بر دروغگویان قرار دهیم. آل عمران، 61.
[7]. نجم، 3.
نظرات
