جستجوی پیشرفته
بازدید
20091
آخرین بروزرسانی: 1402/10/08
خلاصه پرسش
آیا تعداد احادیث صحیح کتاب کافی یک پنجم احادیث موجود در آن است؟
پرسش
گاهی گفته می شود: اکثر روایات کافی بی اعتبار و غیر قابل پذیرش است و از این رو نمی توان بر اساس روایات کافی برای ائمه فضائل فرا بشری مثل علم غیب و...؛ اثبات کرد. شاهد این گفتار سخنی است که شیخ حسن بن زید الدین گفته است. او معتقد است که احادیث صحیح کافی حدودا یک پنجم احادیث موجود در آن است. آیا چنین آماری، درست است؟
پاسخ اجمالی

منظور آن دسته از علما که به شمارش احادیث معتبر پرداخته اند شمارش به لحاظ اصطلاحات علم رجال بوده است نه این که منظور ایجاد محدودیت در مباحث فقهی و استدلالی باشد، چون  در نظر همان محققان و محققان امروزی ملاک در اعتبار حدیث، صرف وثاقت راوی نیست بلکه ملاک گسترده تر است و هر چیزی است که موجب وثوق به روایت می گردد؛ همان گونه که قدماء نیز روایتی را صحیح می نامیدند که به صدور آن اطمینان داشته اند یعنی آنان روایتی را که نتیجه بررسی سندی و متنی آن، اطمینان به صدور آن از معصوم(ع) بوده است آن را صحیح می نامیدند.

 

پاسخ تفصیلی

برای این که ببینیم این آمار تا چه حدی صحیح است باید به چند نکته توجه نمود:

 

الف: قدماء احادیث را به دو قسم معتبر و غیر معتبر تقسیم می کردند که مرادشان از حدیث صحیح و معتبر حدیثی بود که دارای قرائن داخلی (وثاقت راوی و ....) یا قرائنی خارجی (وجود در اصل معتبر و...) باشد و حدیثی که قرائن داخلی  و خارجی نداشته باشد، غیر معتبر شناخته می شد.[1] اما از زمان مرحوم سید احمد بن طاووس حدیث به چهار قسم تقسیم شده که این تقسیم برگرفته از این است که آنان خبر غیر معتبر را، ضعیف نامیده و خبر معتبر را به سه قسم، صحیح، حسن و موثق تقسیم کرده اند:

 

1. اگر تمام روات حدیث، امامی و ممدوح و عادل باشند، آن را «صحیح» می نامند.

 

2. راوی، اگر امامی و ممدوح است ولی نصی بر عدالت وی وجود نداشته باشد آن راوی یا روایت وی «حسن» نامیده می شود.

 

3. اگر روات حدیث موثق و غیر امامی باشند آن حدیث را «موثق» می نامند.[2]

 

این تقسیم رباعی از قرن هفتم آغاز شده است ولی مرحوم کلینی بنابر اصطلاح متقدمین احادیثی را که خودش معتبر می دانسته در کافی جمع آوری کرده که در نظر وی این احادیث چند دلیل بر اعتبار خود دارند: مانند این که قرینه بر صحت آن وجود داشته یا در چند اصل از اصول اربعمائة که به طرق مختلف و سندهای متفاوت با هم بدست وی رسیده، موجود بوده است؛ یا در یک اصلی که تصدیق مصنف آن اتفاقی است، وجود داشته است و ...[3]

 

ب: در نظر محققان امروزی ملاک در اعتبار حدیث، وثوق به روایت است نه صرف وثاقت راوی؛ همان گونه که قدماء نیز روایتی را صحیح می نامیدند که به صدور آن اطمینان داشته اند[4] یعنی اگر نتیجه بررسی سندی و متنی یک حدیث، اطمینان به صدور آن از معصوم(ع) بوده است آن را صحیح می نامیدند. چنان که منظور آن دسته از علما که به شمارش احادیث معتبر پرداخته اند شمارش به لحاظ اصطلاحات علم رجال بوده است نه این که منظور ایجاد محدودیت در مباحث فقهی و استدلالی باشد.

 

به همین جهت خود شیخ حسن بن زید الدین که از او نقل شده که احادیث صحیح کافی را حدودا یک پنجم احادیث موجود در آن بر می شمرد، می گوید: ان احادیث کتبنا المعتمدة محفوفة بالقرائن و ان المتقدمین الی زمن العلامة کانوا یعلمون بالقرائن لا بهذا المصطلح المشهور بعده و ان المتأخرین قد یعملون بذلک ایضاً[5].

 

ج: اشکال مهم بر این سخنان نتیجه گیری نادرست آن است به بیان دیگر این سخنان گذشته از این که از نظر بحث صغروی (بی اعتبار بودن اکثر روایات کافی) غیر قابل پذیرش است از نظر کبروی (انکار فضائل فرا بشری ائمه به خصوص مبحث علم ائمه)نیز قابل پذیرش نیست؛ چون اولا: مستند اکثر مسائل اعتقادی علوم عقلی و برهانی است و رویات به عنوان تأیید آورده می شود. ثانیا: مستند بسیاری از این مسائل اعتقادی، مجموع رویاتی است که به مضامین مختلف وارد شده است که به گونه ای همدیگر را تأیید می کنند. مثلا به مضمون و محتوای احادیثی که در دو کتاب (بدایة المعارف الالهیه و راهنما شناسی) آمده، احادیثی فراوانی وجود دارد مانند: این که ائمه محدثون (شنوگان سخنان غیبی) هستند[6] یا این که علم آنان لدنی است.[7]

 



[1] سبحانی، جعفر، کلیات فی علم الرجال، ، مؤسسه نشر اسلامی، ص 358 ـ 359.

[2] سبحانی، جعفر، اصول الحدیث و احکامه، مؤسسه نشر اسلامی، ص 50.

[3] فیض کاشانی، وافی ص 11 ـ 12.

[4] سیفی مازندارانی، علی اکبر، مقیاس الرّوایه فی علم الدرایة، ص 44. برای اطلاع بیشتر به پاسخ 1937 (سایت: 2185) مراجعه شود.

[5] وسائل الشیعه، ج 20، ص 71.

[6] کلینی، کافی، ج1، ص 532

[7] مجلسی، مرآت العقول، ج 3، ص 54.

ترجمه پرسش در سایر زبانها
نظرات
تعداد نظر 0
لطفا مقدار را وارد نمایید
مثال : Yourname@YourDomane.ext
لطفا مقدار را وارد نمایید
لطفا مقدار را وارد نمایید
لطفا مقدار را وارد نمایید

طبقه بندی موضوعی

پرسش های اتفاقی

  • چرا زن نمی‌تواند مرجع تقلید و قاضی باشد؟
    73146 اجتهاد و مرجعیت در اسلام 1387/04/03
    دانشمندان و متخصّصان دینی درباره‌ موضوعاتی؛ مانند مرجع تقلید، یا قاضی شدن زن و بعضی از عناوین دیگر، اختلاف نظر دارند. این امور جزو مسلّمات و ضروریات دینی به شمار نمی‌آید. کسانی که می‌گویند زنان مرجع تقلید یا قاضی نمی‌شوند، به ادله‌ای؛ نظیر روایات و اجماع، تمسک کرده‌اند ...
  • چرا خداوند در مقابل درخواست رؤیت خدا توسط یهودیان، آنها را مجازات کرد؟
    8592 تفسیر 1392/01/26
    آنچه باید در این‌جا مورد دقت قرار گیرد، این عبارت در آیه است: « فَأَخَذَتْهُمُ الصَّاعِقَةُ بِظُلْمِهِمْ». باء در «بظلمهم» معنای سببیت بوده و متعلق به «اخذتهم» است و معنا این‌گونه می‌شود که آنها را به جهت ستمی که روا داشته­‌اند، با صاعقه مجازات می‌کنیم. این عبارت نمایان‌گر ...
  • با در نظرگرفتن جمیع جوانب و مصالح، آیا ارجح نیست که مقام رهبری در قانون جمهوری اسلامی ایران دارای یک زمان و دوره مشخص باشد؟
    8512 System 1389/04/16
    دائمی بودن رهبری در ایران ناشی از رأی مردم به قانون اساسی بوده و دلیلی نیز وجود ندارد که در صورت از دست ندادن شرایط، زمان آن را محدود کرد. فساد موجود در حکومت ها بیشتر ناشی از خلق و خوی حاکمان ...
  • با توجه به آیات 103 و 104 سوره کهف، راه تشخیص کار نیک از بد و ناپسند چیست؟
    24104 تفسیر 1389/05/13
    آیات شریفه، به معرفى زیانکارترین انسان ها و بدبخت‏ترین افراد بشر مى‏پردازد. زیان واقعى و خسران مضاعف آنجا است که انسان سرمایه‏هاى مادى و معنوى خویش را در یک مسیر غلط و انحرافى از دست دهد و گمان کند کار خوبى کرده است، نه از این کوشش ها ...
  • آیا در اسلام، مسئله ای به نام وضوی ارتماسی داریم؟
    11356 Laws and Jurisprudence 1391/07/03
    وضوى ارتماسى آن است که انسان صورت و دستها را به قصد وضو با مراعات شستن از بالا به پایین در آب فرو برد؛ اما براى این که مسح سر و پاها با آب وضو باشد، باید در شستن ارتماسى دستها، قصد شستن وضویى، هنگام بیرون آوردن ...
  • زنان عقیمی که بچه‌دار نمی‌شوند از دیدگاه قرآن چه جایگاهی دارند؟
    24597 تفسیر 1395/08/04
    گرچه پروردگار صلاح دیده برخی مردان و زنان، عقیم باشند[1] اما عقیم بودن و بچه‌دار نشدن به تنهایی نقصی معنوی - نه برای مردان و نه برای بانوان - نبوده و از مقام و ارزش انسانی هیچ کدام از آنها نمی‌کاهد. البته می‌شود برای ...
  • آیا در تحقیقات پزشکی، جایز است از جنین سقط شدهٔ انسان استفاده کرد؟
    7682 گوناگون 1393/02/25
    بیشتر فقها تشریح بدن انسان(جنین یا غیر جنین) را جایز نمی‌دانند، اما برخی از مراجع[1] در این‌باره می‌گویند، اگر این‌گونه تحقیقات در راستای کشف مطالب پزشکى جديد و مورد نیاز جامعه و نیز درمان بيمارى‌های تهدید کننده زندگى مردم باشد، جايز است؛ ولى تا ...
  • آیا گزارش غیر‌مسلمان مبنی بر نجاست چیزی که در اختیار اوست، مورد قبول است؟
    8833 اثبات نجاست 1393/02/03
    فقها در این زمینه فرقی بین مسلمان و غیر مسلمان نگذارده و می‌گویند، نجس بودن چیزى از سه راه ثابت مى‌شود، و باید بر آن ترتیب اثر داد: 1. آن که انسان خودش یقین به نجاست پیدا کند. 2. دو نفر عادل و یا حتّى یک نفر گواهى ...
  • معنای استدلال مباشر چیست؟
    19452 قیاس اقترانی و استثنائی 1391/12/06
    در مورد استدلال مباشر آنچه را که برخی از نویسندگان در این‌باره نگاشته‌اند، در این‌جا نقل می‌کنیم: بسیاری از منطق‌نگاران معاصر آنچه را در منطق نگاشته‌های پیشین با عنوان «احکام قضایا» یا «نسبت قضایا» مطرح بوده، قسمی از استدلال برشمرد‌ه‌اند و نام‌هایی؛ همچون استدلال «مباشر»، «بی‌واسطه» و «بسیط» ...
  • محدوده حرم مکه چقدر است؟
    9600 گوناگون 1396/10/23
    ابتدا باید دید منظور از حرم مکه چیست، آیا مراد، مسجد الحرام است؟ یا منطقه‌ای که زائرین خانه‌ی خدا بدون احرام، حق ورود به آن‌را ندارند و ورود کفار نیز به لحاظ شرعی در آن ممنوع است؟ در صورت نخست، پاسخ آن است که هر مکانی که در ...

پربازدیدترین ها