هر چند این روایت منسوب به پیامبر(ص) که «یک جذبه از جذبه‌های حضرت حق برابر با عمل ثقلین(جن و انس) است»- در کتاب‌های روایی شیعه نیامده، اما در کتاب‌های فلسفی –عرفانی،[1] همچنین تفسیرهای عرفانی شیعی آمده است.[2]
اهل حکمت و عرفان مسئله «جذبه» را از جنبه‌های مختلف بررسی کرده‌اند که ما در این فرصت دو جنبه آن‌را به اختصار بیان می‌کنیم:
1. از یک سو اهل حکمت و عرفان بر این باورند که راه‌های وصول و رسیدن به حضرت حق در یک تقسیم بندی کلی به دو دسته تقسیم می‌شود: یکی راه سیر و سلوک است و دیگری جذبه‌های الهی.
 «سیر و سلوک» به این معنا است که شخص پس از تحصیل علم عرفان نظری و عرفان عملی؛ عملاً وارد مراحل سلوک می‌شود که یکی از عناصر محوری آن «ریاضت» است که در تمام مراتب و مراحل آن حضور جدی دارد.
اما «جذبه» این است که برخی از انسان‌ها به دلیل آمادگی خاص معنوی و مناسبت ویژه‌ای که در ساحت جانشان با عوالم معنوی و قدسی وجود دارد که از آن به «مناسبت ذاتی» تعبیر می‌شود، به جای آن‌که منازل قرب الهی را به روش سلوکی طی کنند تا سرانجام به ظهور عشق بینجامد، از همان آغاز، قلبشان ظرفیت محبت الهی را می‌یابد و به این ترتیب، مراحل و مقامات معنوی را با جذب شدن در دریای محبت الهی طی می‌کنند، بدون آن‌که دشواری‌های طاقت فرسای مرحلۀ ریاضت را متحمل شوند. انبیا، امامان معصوم(ع) و برخی اولیای خاص بنابر مراتبی که دارند، از چنین حالی بهره‌مندند.
دسته اول که نخست در راه سلوک گام می‌گذارند و پس از متحمل شدن دشواری‌ها در دریای محبت الهی جذب می‌شوند؛ این گروه را «سالک مجذوب» می‌نامند؛ و دسته دوم که در اثر جذبه الهی تمام جانشان در تسخیر عشق است. این گروه را «مجذوب سالک» می‌گویند. تعبیر زیبای حافظ به این‌گونه (دسته دوم) از انسان‌ها اشاره دارد:

دولت آن است که بی‌خون دل آید به کنار
ورنه با سعی و عمل باغ جنان این همه نیست.[3]

 2. از سوی دیگر اهل معرفت معتقدند حتی کسانی که از طریق سیر و سلوک می‌خواهند به وصال حضرت حق برسند بدون مدد و کمکِ «جذبه الهی» طی مراحل سلوک ممکن نیست.
ملا صدرا در کتاب تفسیر القرآن در توضیح و تبیین دلیل این مطلب می‌گوید: زیرا قوای بدنی و نیروهای ادراک ظاهری و باطنی انسان به گونه‌ای است که گویا درهای جهنم را به سوی انسان می‌گشایند؛ و هر کدام از این نیروها نیز دارای شعبه‌ها و شاخه‌های متعدد و بی‌شمار هستند؛ و هر یک از آنها قلب انسان را از قلۀ عالم روحانی به پایین‌ترین رتبه یعنی عالم جسمانی می‌کشانند؛ حال با این وضعیت، چگونه قلب انسان، بدون یاری و مدد حضرت حق می‌تواند از تاریکی‌های عالم جسمانی رهایی یابد و به انوار عالم الهی برسد؟ و به این جهت است که گفته شد؛ یک جذبه از جذبه‌های حضرت حق برابر با عمل ثقلین(جن و انس) است.[4]
وی در بیان دیگری می‌گوید: همه علوم معنوی و علومی که مرتبط با ایمان به خداوند است، همه از علوم «جذبه‌ای» هستند؛ زیرا این علوم فقط از طریق انبیا و اولیای الهی به دست می‌آیند و علوم انبیا و اولیای الهی بدون واسطه جذبه‌ای است و دیگران نیز از آنان دریافت می‌کنند. پس علوم آنان نیز جذبه‌ای است ولی با واسطه.[5]
ملا صدرا در نکته دیگری وجه و دلیل این‌که یک جذبه از جذبات حق برابری با عمل جن و انس می‌کند، می‌گوید: زیرا جن و انس و اعمال آنها همه جسمانی است و در معرض فنا و نابودی قرار دارد؛ اما جذبۀ حق از عالم روحانی است که فنا ناپذیر است.[6]

---