درباره وقوع زلزله شدید قیامت، آیات و روایات فراوانی وجود دارد که باید با جمع‌بندی آنها، زمان احتمالی وقوع این زلزله‌ها را پیش‌بینی کرد:
1. از ظاهر آیات ابتدایی سوره حج، چنین برداشت می‌شود که این زلزله، قبل از دمیده شدن نفخه اولی(نفخه پایان جهان[1]) رخ می‌دهد، آن هم در برهه‌ای که برخی انسان‌ها هنوز در حال ادامه زندگی عادی خود هستند. در این حالت، زنانی که مشغول شیردادن به نوزادان خود هستند، از ترس و وحشت این زلزله، آنها را رها می‌کنند و هر زن بارداری، جنین خود را بر زمین می‌گذارد و مردم با این‌که مست نیستند، رفتاری مشابه افراد مست دارند و این از آثار شدت و عظمت عذاب الهی است.[2]
2. از برخی از آیات نیز می‌توان برداشت کرد که به ناگاه و با یک صیحه غافل‌گیرانه همه چیز تمام می‌شود:
«در حالی‌که آنها مشغول رسیدگی و درگیری امور دنیایی خویش می‌باشند، فقط به اندازه یک صیحه آسمانی مهلت خواهند داشت».[3]
ظاهر این آیه آن است که مهلتی برای کافران - حتی برای ترس و فرار - نبوده و با یک صیحه، همه چیز تمام می‌شود!
3. برخی روایات نشان‌گر آن هستند که زمان تغییر در آسمان و زمین بعد از نفخه اول و قبل از نفخه دوم است. امام سجاد(ع) می‌فرماید: «پس از نفخه اول؛ همه موجودات دارای روح، می‌میرند. بعد از آن و به امر خداوند، اسرافیل نیز جان می‌دهد. پس از طی مدتی که خدا مقدارش را می‌داند، به آسمان‌ دستور می‌دهد که به حرکت درآید[4] و کوه‌ها حرکت کنند[5] و زمین به زمین دیگر تبدیل شود.[6] سپس در صور دمیده شده و همه موجودات زنده می‌شوند».[7]
4. آیاتی مانند آنچه در سوره زلزال آمده بیان‌گر آن است که زلزله‌های سخت همزمان با خروج انسان‌ها از قبرهایشان ادامه دارد.
5 . آیاتی هم نشان‌گر آن هستند که بعد از زنده شدن انسان‌ها، صحرای محشر مانند بیابانی خواهد شد که تمام کوه‌ها و دره‌ها از بین رفته و هیچ پستی و بلندی در آن مشاهده نمی‌شود.[8]
آنچه به طور قطع می‌توان گفت، این است که انسان‌ها به هر حال شاهد زلزله قیامت خواهند بود، اما این‌که این زلزله‌ها دقیقاً در چه زمانی رخ خواهد داد، با جمع‌بندی آیات و روایات شاید بتوان به این نتیجه رسید که قبل از صور اول، زلزله‌ها آغاز شده و هنگامی که مردم مانند افراد مست و متحیر هستند و نمی‌دانند چه چیزی رخ داده، ناگهان صیحه غافلگیرانه‌ای همگان را به کام مرگ فرو می‌برد. سپس زلزله‌ها به صورت شدیدتری ادامه می‌یابند تا زمانی که پستی‌ها و بلندی‌های زمین به طور کامل محو شوند که در همین هنگام و به ناگاه صیحه دیگری همگان را برای حسابرسی از گورهایشان بیرون آورده و در زمینی رها می‌کند که اکنون به شکل مسطح درآمده است.
با این جمع‌بندی، این زلزله‌های هراسناک قبل از نفخه اول آغاز شده و تا نفخه دوم نیز ادامه می‌یابد.
اما درباره این‌که آیا مابین دو نفخ صور موجودی زنده است یا همه می‌میرند، در پاسخ ممکن است بتوانیم بگوییم که با توجه به آیه شریفه «وَ نُفِخَ فِی الصُّورِ فَصَعِقَ مَنْ فِی السَّماواتِ وَ مَنْ فِی الْاَرْضِ اِلاّ مَنْ شاءَ اللهُ»،[9] موجوداتی به مشیّت و خواست الهی زنده می‌مانند که در برخی روایات مرسل مصادیق این موجودات هم معیّن شده است که عبارت‌اند از تعدادی از فرشتگان بزرگ و شهدا.[10]

---