جستجوی پیشرفته
بازدید
7968
آخرین بروزرسانی: 1393/10/05
خلاصه پرسش
«هر چیزى که روى می‌‏آورد روزى پشت خواهد کرد و چیزى که پشت می‌‏کند گویى هرگز نبوده است»! معنای این سخن امام علی(ع) چیست؟
پرسش
منظور از جمله زیر چیست؟ آنچه روی می‌آورد باز می‌گردد و هر چیزی که باز می‌گردد گویی هرگز نبوده است.
پاسخ اجمالی
امام علی(ع) در یکی از سخنان حکمت آمیز خود فرمود: «لِکُلِّ مُقْبِلٍ إِدْبَارٌ، وَمَا أَدْبَرَ کَأَنْ لَمْ یَکُنْ»؛[1] هر چیزى که روى می‌‏آورد روزى پشت خواهد کرد و چیزى که پشت می‌‏کند گویى هرگز نبوده است.
امام (ع) در این کلام حکمت ‏آمیز اشاره به ناپایدارى جهان و مواهب و نعمت‌‏هاى آن دارد.
طبیعت زندگى این جهان و تمام مواهب و نعمت‌های مادى آن فناپذیرى است، هر چند بعضى عمر بسیار کوتاهى دارند، بعضى کمى بیشتر؛ اموال و ثروت‌‏ها، جاه و مقام‌‏ها، جوانى و شادابى، عافیت و تندرستى و در یک کلمه همه امکانات مادى که روزى به انسان رو می‌‏کنند و او را شاد و خوشحال می‌‏سازند، چیزهای نیستند که انسان به آنها دل ببندند؛ زیرا چیزى نمی‌‏گذرد که همگى پشت می‌‏کنند و از دست می‌‏روند؛ پیرى و ناتوانى به جاى جوانى، فقر به جاى ثروت، زوال جاه و مقام به جاى مقامات و بیمارى به جاى عافیت و تندرستى می‌‏نشیند، و اگر اینها هم از انسان جدا نشوند و تا پایان عمر محدود انسان بمانند، انسان از آنها جدا می‌‏شود و جز چند پارچه کفن چیزی با خود به همراه نمی‌‏برد.
جمله‏ «وَمَا أَدْبَرَ کَأَنْ لَمْ یَکُنْ»، به این نکته اشاره دارد که وقتى نعمت‌‏ها به انسان پشت می‌‏کنند آثارشان را با خود نیز می‌‏برند، به گونه‌‏اى که گاهى انسان تصور می‌‏کند اینها هرگز وجود نداشتند؛ زیرا اگر خودشان می‌رفتند و آثارشان‏ باقى می‌ماند باز ادامه حیات آنها محسوب می‌‏شد؛ به عنوان نمونه جوانى که می‌‏رود نیرو، قدرت، شادابى، شادمانى و نشاط و سایر آثار جوانى را با خود می‌‏برد، گویى هرگز نبوده است. این‌گونه است سایر نعمت‌‏ها. ولى اعمال صالح و کارهاى نیک و آنچه را انسان در خزائن الهى به امانت می‌‏سپارد، به فرموده قرآن: «مَا عِنْدَکُمْ یَنفَدُ وَمَا عِنْدَ اللَّهِ بَاقٍ»؛[2] آنچه نزد شما است از میان می‌‏رود؛ و آنچه نزد خدا است باقى می‌‏ماند، باقى خواهد ماند.
پیام صریح و روشن این گفتار حکیمانه امام علی(ع) این است که انسان نباید به آنچه دارد دل‌بستگی پیدا کند و نه آنچه را از دست می‌دهد ناراحت شود؛ چرا که این طبیعت زندگى دنیا است. همان‌‏گونه که قرآن کریم می‌‏فرماید: «لِّکَیْلَا تَأْسَوْا عَلَى‏ مَا فَاتَکُمْ وَلَا تَفْرَحُوا بِمَآ آتَاکُمْ».[3] تا بر آنچه از دست‌تان می‌‏رود اندوهگین نباشید و بدانچه به دست‌تان می‌‏آید شادمانى نکنید.
حال که نعمت‌های دنیا این‌گونه است، سزاوار نیست انسان تمام همت و تلاش خود را صرف اینها کند و همین بهترین دلیل است تا انسان اهتمام ویژه‌ای به کارهای ماندنی داشته باشد؛ مانند کمالات نفسانی، خودسازی و تهذیب نفس و توجه به آخرت که اینها ماندنی است: «إِنَّما هذِهِ الْحَیاةُ الدُّنْیا مَتاعٌ وَ إِنَّ الْآخِرَةَ هِیَ دارُ الْقَرارِ»؛[4]
این زندگى دنیا، تنها متاع زودگذرى است و آخرت سراى همیشگى است.
آنچه بیان شد چیزی است که از ظاهر این سخن امام(ع) قابل برداشت است. اما می‌توان آن‌را تعمیم داد و گفت؛ این سخن نقمت‌‏ها، مشکلات و رنج‌‏ها را نیز فرا می‌‏گیرد؛ زیرا آنها نیز زائل‌شدنى است و روزى فرا می‌‏رسد که انسان به کلى آن‌را فراموش می‌‏کند.[5]
 

[1]. شریف الرضی، محمد بن حسین، نهج البلاغة، محقق، صالح، صبحی، ص 499، قم، هجرت، چاپ اول، 1414ق.
[2]. نحل، 96.
[3]. حدید، 23.
[4]. غافر، 39.
[5]. ر. ک: مکارم شیرازی، ناصر، پیام امام امیر المومنین ع ، ج‏13، ص 267- 268، تهران، دار الکتب الاسلامیة، چاپ اول، ۱۳۸۶ش؛ موسوی، سید عباس علی، شرح‏نهج‏البلاغة، ج 5، ص 341، بیروت، دار الرسول الاکرم، دار المحجة البیضاء، ۱۳۷۶ش.
نظرات
تعداد نظر 0
لطفا مقدار را وارد نمایید
مثال : Yourname@YourDomane.ext
لطفا مقدار را وارد نمایید
لطفا مقدار را وارد نمایید
لطفا مقدار را وارد نمایید

طبقه بندی موضوعی

پرسش های اتفاقی

پربازدیدترین ها

  • تعداد فرزندان حضرت علی (ع)، و نام ایشان و نام مادران آنان چه بوده است؟
    798823 معصومین 1387/06/05
    شیخ مفید در کتاب ارشاد تعداد آنها را 27 تن از دختر و پسر دانسته و پس از آن گفته است: عده‏ای از علمای شیعه گویند که فاطمه پس از وفات پیامبر (ص) جنینی که پیامبر او را محسن نامیده بود سقط کرد. بنابر قول این عده، فرزندان آن حضرت ...
  • معنای ذکر «لا حول ولا قوه الا بالله العلی العظیم» چیست و این ذکر چه آثار و برکاتی دارد؟
    761648 حدیث 1396/06/14
    «لَا حَوْلَ وَ لَا قُوَّةَ إِلَّا بِاللَّهِ الْعَلِیِّ الْعَظِیمِ»؛ یعنی هیچ نیرو و توانى جز از سوى خداوند بلندمرتبه و بزرگ نیست‏. واژه «حول» در لغت به معنای حرکت و جنبش،[1] و «قوّة» به معنای استطاعت و توانایی است.[2] بنابر ...
  • آیا خداوند به نفرینی که از دل شکسته باشد، توجه می‌کند؟ یا فقط دعاهای مثبت را اجابت می‌کند؟
    685272 Practical 1390/07/12
    نفرین در آموزه‌های دینی ما مسئله‌ای شناخته شده است، چنان‌که در آیات و روایات آمده است:«بریده باد هر دو دست ابولهب»؛ «از نفرین مظلوم بترسید که نفرین مظلوم به آسمان می‌رود». و... .منتها همان‌گونه که دعا برای استجابت، نیازمند شرایط است، و هر دعایی از هر فردی قرین اجابت نیست، ...
  • حکم زنا با زن شوهردار چیست؟
    661066 Laws and Jurisprudence 1387/05/23
    زنا خصوصا با زن شوهر دار یکی از گناهان بسیار زشت و بزرگ به شمار می آید ولی بزرگی خداوند و وسعت مهربانی او به حدی است، که اگر گنهکاری که مرتکب چنین عمل زشت و شنیعی شده واقعا از کردۀ خود پشیمان باشد و ...
  • عقیقه و احکام و شرایط آن چیست؟
    649961 Practical 1391/02/11
    عقیقه عبارت است از: کشتن گوسفند یا هر حیوانی که صلاحیّت قربانی کردن داشته باشد، در روز هفتم ولادت فرزند، جهت حفظ فرزند از بلاها. پرداخت قیمت آن کفایت از عقیقه نمی‌کند. بهتر است عقیقه و فرزندی که برایش عقیقه می‌شود، از حیث جنسیت مساوی باشند، ولی ...
  • آیا کاشت ناخن مانع غسل و وضو است؟
    603091 Laws and Jurisprudence 1387/12/04
    در غسل و وضو، باید آب به اعضای بدن برسد و ایجاد مانعی در بدن که رفع آن مشکل یا غیر ممکن است، جایز نیست، مگر در صورتی که ضرورتی آن را اقتضا کند و یا غرض عقلائی مشروعی در این امر وجود داشته باشد.در هر حال، اگر مانعی ...
  • فضیلت و آداب و شرایط نماز جمعه چیست؟ و به چه صورت خوانده می‌شود؟
    580587 نماز جمعه 1389/09/10
    در مورد جایگاه و فضیلتش نماز جمعه همین بس که سوره‌ای از قرآن به نامش می‌باشد.نماز جمعه یک از عباداتی است که به جماعت خوانده می‌شود. این نماز دو خطبه دارد که با حمد و ثنای الهی شروع می‌شود و امام جمعه در این خطبه‌ها باید مردم را به تقوای ...
  • طبق فتوای رهبر، نماز مغرب و عشا چه زمانی قضا می شود؟
    573415 Laws and Jurisprudence 1385/10/20
    پاسخ دفتر مقام معظم رهبری: آخر وقت نماز مغرب و عشا نصف شب شرعى است (15/11 ساعت بعد از  ظهر شرعی) و احتیاط آن است که اگر تا آن موقع نماز را نخوانده است، تا طلوع فجر به قصد ما فى‌الذمّه[1] به­جا ­آورد و پس از آن نماز قضا مى‌شود
  • آیا ارتباط انسان با جن ممکن است؟
    565586 جن 1386/02/01
    قرآن مجید وجود جن را تصدیق کرده و ویژگی‌‏های زیر را برای او برمی‌شمارد:جن موجودی است که از آتش آفریده شد، بر خلاف انسان که از خاک آفریده شده است.[1]دارای علم، ادراک، تشخیص حق از باطل و قدرت منطق و استدلال ...
  • اصول و فروع دین را نام برده و مختصراً توضیح دهید؟
    564827 Laws and Jurisprudence 1387/09/23
     دسته بندی اصول دین و فروع دین به این شکلی که در میان ما متداول است از احادیث و روایات ائمه (ع) اخذ نشده است؛ بلکه دانشمندان علوم دینی معارف دینی را به این صورت دسته بندی کردند. تاریخ بحث ها در باره به نیمه دوم قرن اول هجری باز ...