فقه سنتی عبارت است از: اجتهاد و استنباط احکام دینی بر اساس روش بیش از هزار ساله علمای سلف، به شیوه‏ای که در کتاب‏های آنان به یادگار مانده است؛ مانند جواهر الکلام، مسالک الافهام، کشف‏اللثام، تذکره، منتهی المطلب، المکاسب المحرمة و کتاب‏های امام خمینی (ره) که در این باره است. "فقه سنتی، غیر از حوزه سنتی مباحث فقهی است . مقصود از کلمه «فقه سنتی‏» یا «فقه جواهری‏» که به وسیله امام (قدس) به کار گرفته شد، شیوه‏ای است که در گذشته ائمه (ع) پایه گذار آن بوده اند و اصحاب ائمه هم آن را پی‏گیری کرده‏اند، سپس علمای شیعه در زمینه همین شیوه فکر کرده‏اند و سعی نموده‏اند متناسب با مباحث روز آن را گسترش دهند. این شیوه، توانایی پاسخ گویی به سؤالات جدیدی که در حوزه مباحث فقهی مطرح می‏شود را دارد، ولی فقیهی می‏تواند این کار را انجام دهد که با این مباحث آشنا شده باشد و شیوه تطبیق این روش، بر مباحث تازه را بداند".[1]

فقه سنتی، همان است که حضرت امام خمینی (ره) آن را بهترین شیوه برای بررسی و تحقیق احکام دانستند، ایشان می‏فرمایند: "این جانب معتقد به فقه سنتی و اجتهاد جواهری هستم و تخلف از آن را جایز نمی‏دانم، اجتهاد به همان سبک صحیح است، ولی این بدان معنا نیست که فقه اسلام پویا نیست، زمان و مکان دو عنصر تعیین کننده در اجتهادند، مسئله‏ای که در قدیم دارای حکمی بوده است. به ظاهر همان مسئله در روابط حاکم بر سیاست و اجتماع و اقتصاد یک نظام ممکن است ‏حکم جدیدی پیدا کند، بدان معنا که با شناخت دقیق روابط اقتصادی و اجتماعی و سیاسی همان موضوع اول که از نظر ظاهر با قدیم فرقی نکرده است، واقعا موضوع جدیدی شده است که قهرا حکم جدیدی می‏طلبد. مجتهد باید به مسائل زمان خود احاطه داشته باشد".[2] این فقه دارای ویژگی‏هایی است که به اجمال بیان می شود:

1. اساس فقه سنتی محوریت مصادر چهارگانه احکام (قرآن، سنت، اجماع و عقل) است که فقیه در استنباطش نباید فراتر از این چهار منبع، از چیز دیگری استفاده کند. شیوه علمای سلف بر این بوده که قرآن، کلام خدا و قطعی الصدور است، اما درباره دلالت آن باید بحث‏شود که به عنوان مثال آیه «انما الخمر و المسیر والازلام رجس من عمل الشیطان‏»، بر حرمت ‏خمر دلالت دارد یا نه. آیا «رجس‏» به معنای پلیدی و زشتی، به معنای «نجس‏» اصطلاحی نیز هست؟ در این باره بین فقها بحث است. در این بخش، باید در زمینه دلالت کلام خدا، بحث ‏شود.

در بخش سنت، در جوانب گوناگون روایات بحث می‏شود، هم از لحاظ سندی و هم دلالت. این یکی از ویژگی‏های مهم فقه سنتی ما است که محوریتش با منابع معروف شیعه است.

2. در فقه سنتی، همیشه باب اجتهاد به روش تشیع، به روی مجتهدان و فقها باز است، بر خلاف بعضی از فرق اسلامی که اجتهاد را در انحصار عده‏ای خاص می‏دانند. تاکید حضرت امام بر فقه سنتی به همین دلیل است.[3]