«رَبَّنا إِنَّنا سَمِعْنا مُنادِیاً ینادی لِلْإیمانِ أَنْ آمِنُوا بِرَبِّکمْ فَآمَنَّا رَبَّنا فَاغْفِرْ لَنا ذُنُوبَنا وَ کفِّرْ عَنَّا سَیئاتِنا وَ تَوَفَّنا مَعَ الْأَبْرارِ»؛[1]

پروردگارا، ما صدای منادی (تو) را شنیدیم که ما را به ایمان دعوت می‏‌کرد که: «به پروردگار خود، ایمان بیاورید»، و ما ایمان آوردیم؛ پروردگارا، گناهان ما را ببخش، و بدی‌های ما را بپوشان، و ما را با نیکان (و در مسیر آنها) از دنیا ببر‏.

اولو الالباب و یا همان خردمندان، پس از آشنایی با اهداف تربیتی انسان به این حقیقت می‌رسند که تنها وسیله پیروزی و نجات انسان، اعمال و کردار او است. همچنین آنها پس از دریافت هدف آفرینش، این نکته را نیز درمی‌یابند که این‌راه پرفراز و نشیب را بدون رهبران الهی، هرگز نمی‌‏توانند به تنهایی طی کنند.

بنابراین و با توجه به این‌که سخن پیامبران(ع)، مطابق با فطرت و عقل انسان است و انسان عاقل باید هر سخنی که با عقل و فطرتش همخوان بوده را بپذیرد و لو اعجازی به همراه نداشته باشد، انسان‌های خردمندی بودند که ندای بیرونی انبیای الهی را منطبق با ندای درونی فطرت و عقل خود ارزیابی کرده و به همین دلیل به آنان ایمان آوردند؛ از این‌رو استدلالی که در این آیه به نقل از آنان ذکر شده، استدلالی غیر منطقی نیست؛ زیرا خردمندان همواره گوش به راه شنیدن صدای منادیان راستین ایمان و حقیقت بوده و هستند و تا نخستین ندای آنها را بشنوند به سرعت به سوی آنها می‏‌شتابند و  پس از کنج‌کاوی و بررسی لازم دعوت آنها را پاسخ می‏‌گویند، و با تمام وجود خود، ایمان می‌‏آورند.[2]

نکات

در این آیه چند نکته وجود دارد:

1. اگرچه همه مردم باایمان می‌توانند مصداق آیه باشند؛ اما روایتی نیز وجود دارد که امام علی(ع) را به عنوان برترین مصداق این آیه معرفی می‌کند.

امام صادق‌(ع) فرمود: « از آسمان به امام علی(ع) ندا داده شد که به رسول خدا(ص) ایمان بیاور و ایشان ایمان آورد».[3]

2. با توجه به این‌که دو واژه «مناد» و «ینادی» از یک ریشه هستند، جمع این دو واژه در یک عبارت، نشان از منزلت شخص ندادهنده است؛[4] اما در مورد این‌که منظور از منادی در این آیه کیست، برخی آن‌را خود قرآن دانسته‌اند. به عبارت دیگر، این آیه مانند آیه‌ای است که بر اساس آن، جنیان خود قرآن را به عنوان هدایت‌کننده اعلام می‌کنند: «فَقالُوا إِنَّا سَمِعْنا قُرْآناً عَجَباً. یَهْدِی إِلَى الرُّشْدِ»؛[5] گروهی از جنیان گفتند: همانا ما قرآنی شگفت‌‏آور شنیدیم! قرآنی که به سمت رشد هدایت می‌کند![6]
3. بسیاری از مفسران نیز وجود مبارک رسول خدا(ص) را ندادهنده‌ای می‌دانند که در این آیه اعلام شده است.[7]

[1]. آل‌عمران، 193.

[2]. مکارم شیرازی، ناصر، تفسیر نمونه، ج ‏3، ص 217، تهران، دار الکتب الإسلامیة، چاپ دهم، 1371ش.

[3]. عیاشی، محمد بن مسعود، التفسیر، محقق، مصحح، رسولی محلاتی، هاشم، ج 1، ص 211، تهران، المطبعة العلمیة، چاپ اول، 1380ق.

[4]. ‏زمخشری، محمود، الکشاف عن حقائق غوامض التنزیل، ج 1، ص 455، بیروت، دار الکتاب العربی، چاپ سوم، 1407ق.

[5]. جن، 1.

[6]. شیخ طوسی، محمد بن حسن، التبیان فی تفسیر القرآن، مقدمه، تهرانی، شیخ آقابزرگ، محقق، قصیرعاملی، احمد، ج 3، ص 84، بیروت، دار احیاء التراث العربی، بی‌تا.

[7]. ابن کثیر دمشقی، اسماعیل بن عمرو، تفسیر القرآن العظیم، تحقیق، شمس الدین، محمد حسین، ج 2، ص 164، بیروت، دار الکتب العلمیة، منشورات محمدعلی بیضون، چاپ اول، 1419ق؛ التبیان فی تفسیر القرآن، ج ‏3، ص 84.