جستجوی پیشرفته
بازدید
8709
آخرین بروزرسانی: 1395/11/07
خلاصه پرسش
دلیل معاد چیست؟ چرا آفرینش انسان نمی‌تواند برای هدفی غیر از زندگی آخرت باشد؟ چرا نمی‌توان عدالت را در همین دنیا با فرایندهایی چون «رجعت» محقق کرد؟
پرسش
متکلمان اسلامی دو دلیل اصلی در مورد وجود معاد ارائه کرده‌اند که به نظر اشکالاتی بر آنها وارد است: 1. یکی این‌که مقتضای حکمت الهی وجود جهانی دیگر است؛ (ر. ک: بدایة المعارف الإلهیة فی شرح عقائد الإمامیة، ج ‏2، ص 257). همچنین در رد قول کسانی که نشور حیوانات را مستند به حکمت الهی دانسته‌اند، گفته‌اند: خلقت حیوانات برای انتفاع انسان در زندگی دنیایی است، و از این جهت آفرینش حیوانات بیهوده نیست هرچند برای آنها معادی نباشد؛ (ر. ک: بدایة المعارف الإلهیة فی شرح عقائد الإمامیة، ج ‏2، ص 260). اینجا اشکال ما هم رخ می‌نماید و آن این‌که ممکن است خلقت انسان هم برای هدف دیگری باشد؛ مثلاً اگر بخواهیم درون دینی صحبت کنیم می‌گوییم آفرینش انسان‌ها برای انتفاع انسان کامل است، یا اگر روی مثال مناقشه کنید می‌گویم آفرینش انسان همین‌قدر که ممکن است برای هدف دیگری باشد - هرچند ما از آن اطلاعی نداشته باشیم - کافی در نفی این دلیل می‌باشد. 2. از جمله دلایلی که برای ثابت کردن جهان آخرت ذکر شده است، وجود عدالت برای خداوند است؛ (ر. ک: بدایة المعارف الإلهیة فی شرح عقائد الإمامیة، ج ‏2، ص 263). اشکال ما این‌که وجود عدالت خداوند لزوماً به اثبات آخرت بیانجامد یک دلیل انّی می‌باشد و مفید یقین نیست، به طوری که در توضیح بیشتر می‌توان گفت: چرا نگوییم می‌توان بدون لحاظ جهان دیگر عدالت خداوند را نسبت به مخلوقات محقق کرد؛ مثلاً با رجعت به همین دنیا و یا ... لذا دیگر تحقق عدالت ملازمه‌ای با وجود جهان دیگر نخواهد بود.
پاسخ اجمالی
1. این مطلب که هدف از خلقت انسان، انتفاع انسان کامل از دیگر انسان‌ها باشد معنا ندارد، اما اینکه آفرینش انسان ممکن است برای هدف دیگری باشد - هرچند ما از آن اطلاعی نداشته باشیم – و این به تنهایی کافی در نفی دلیل حکمت است، در پاسخ می‌گوییم: اگر مقصود اهداف دنیایی است؛ در برهان حکمت بیان شده است که اهداف دنیایی نمی‌توانند تأمین کننده هدف خلقت انسان باشند.[1] بنابراین، چاره‌ای جز پذیرفتن اهداف اخروی و لزوم معاد و آخرت نیست.
3. به نظر می‌رسد اثبات معاد از راه برهان عدالت، برهان لمی است؛ یعنی عدالت خداوند علت و مقتضی برای وجود عالم آخرت و معاد است. به بیان دیگر، عدالت خداوند ملزوم است و وجود عالم آخرت از لوازم آن است و رابطه لازم و ملزوم، رابطه علت و معلول است؛ یعنی ملزوم علت و لازم معلول است.
4. با توجه به مطالبی که در تبیین براهین اثبات معاد بیان شد، عدالت کامل خداوند در دنیا محقق نمی‌شود؛ به عبارتی واضح‌تر زندگی دنیا ظرفیت اجرای کامل عدالت را ندارد؛ اما آنچه در تبیین عقلانی مسئله رجعت گفته می‌شود؛ این است که رجعت به این دلیل ضرورت دارد که تأمین کننده بخشی از عدالت خداوند در دنیا است؛ یعنی رجعت جبران کننده برخی نقایص و به فعلیت رساننده برخی از استعدادها و قابلیت‌ها است.[2]
علاوه بر این؛ براهین اثبات معاد منحصر در برهان حکمت و عدالت نیست؛ مهم‌ترین ادله معاد، دلایل نقلی؛ یعنی آیات و روایات است.[3]
نظرات
تعداد نظر 0
لطفا مقدار را وارد نمایید
مثال : Yourname@YourDomane.ext
لطفا مقدار را وارد نمایید
لطفا مقدار را وارد نمایید
لطفا مقدار را وارد نمایید

طبقه بندی موضوعی

پرسش های اتفاقی

پربازدیدترین ها

  • تعداد فرزندان حضرت علی (ع)، و نام ایشان و نام مادران آنان چه بوده است؟
    791871 معصومین 1387/06/05
    شیخ مفید در کتاب ارشاد تعداد آنها را 27 تن از دختر و پسر دانسته و پس از آن گفته است: عده‏ای از علمای شیعه گویند که فاطمه پس از وفات پیامبر (ص) جنینی که پیامبر او را محسن نامیده بود سقط کرد. بنابر قول این عده، فرزندان آن حضرت ...
  • معنای ذکر «لا حول ولا قوه الا بالله العلی العظیم» چیست و این ذکر چه آثار و برکاتی دارد؟
    755965 حدیث 1396/06/14
    «لَا حَوْلَ وَ لَا قُوَّةَ إِلَّا بِاللَّهِ الْعَلِیِّ الْعَظِیمِ»؛ یعنی هیچ نیرو و توانى جز از سوى خداوند بلندمرتبه و بزرگ نیست‏. واژه «حول» در لغت به معنای حرکت و جنبش،[1] و «قوّة» به معنای استطاعت و توانایی است.[2] بنابر ...
  • آیا خداوند به نفرینی که از دل شکسته باشد، توجه می کند؟ یا فقط دعاهای مثبت را اجابت می کند؟
    679154 Practical 1390/07/12
    نفرین در آموزه های دینی ما مسئله ای شناخته شده است، چنان که در آیات و روایات آمده است: "بریده باد هر دو دست ابو لهب"؛ "از نفرین مظلوم بترسید که نفرین مظلوم به آسمان می رود". و... . منتها همان گونه که دعا برای استجابت، نیازمند شرایط است، ...
  • حکم زنا با زن شوهردار چیست؟
    658414 Laws and Jurisprudence 1387/05/23
    زنا خصوصا با زن شوهر دار یکی از گناهان بسیار زشت و بزرگ به شمار می آید ولی بزرگی خداوند و وسعت مهربانی او به حدی است، که اگر گنهکاری که مرتکب چنین عمل زشت و شنیعی شده واقعا از کردۀ خود پشیمان باشد و تصمیم جدی ...
  • عقیقه و احکام و شرایط آن چیست؟
    648276 Practical 1391/02/11
    عقیقه عبارت است از: کشتن گوسفند یا هر حیوانی که صلاحیّت قربانی کردن داشته باشد، در روز هفتم ولادت فرزند، جهت حفظ فرزند از بلاها. پرداخت قیمت آن کفایت از عقیقه نمی‌کند. بهتر است عقیقه و فرزندی که برایش عقیقه می‌شود، از حیث جنسیت مساوی باشند، ولی ...
  • آیا کاشت ناخن مانع غسل و وضو است؟
    599843 Laws and Jurisprudence 1387/12/04
    در غسل و وضو، باید آب به اعضای بدن برسد و ایجاد مانعی در بدن که رفع آن مشکل یا غیر ممکن است، جایز نیست، مگر در صورتی که ضرورتی آن را اقتضا کند و یا غرض عقلائی مشروعی در این امر وجود داشته باشد.در هر حال، اگر مانعی ...
  • فضیلت و آداب و شرایط نماز جمعه چیست؟ و به چه صورت خوانده می‌شود؟
    579970 نماز جمعه 1389/09/10
    در مورد جایگاه و فضیلتش نماز جمعه همین بس که سوره‌ای از قرآن به نامش می‌باشد.نماز جمعه یک از عباداتی است که به جماعت خوانده می‌شود. این نماز دو خطبه دارد که با حمد و ثنای الهی شروع می‌شود و امام جمعه در این خطبه‌ها باید مردم را به تقوای ...
  • آیا ارتباط انسان با جن ممکن است؟
    564683 جن 1386/02/01
    قرآن مجید وجود جن را تصدیق کرده و ویژگی‌‏های زیر را برای او برمی‌شمارد:جن موجودی است که از آتش آفریده شد، بر خلاف انسان که از خاک آفریده شده است.[1]دارای علم، ادراک، تشخیص حق از باطل و قدرت منطق و استدلال ...
  • اصول و فروع دین را نام برده و مختصراً توضیح دهید؟
    564016 Laws and Jurisprudence 1387/09/23
     دسته بندی اصول دین و فروع دین به این شکلی که در میان ما متداول است از احادیث و روایات ائمه (ع) اخذ نشده است؛ بلکه دانشمندان علوم دینی معارف دینی را به این صورت دسته بندی کردند. تاریخ بحث ها در باره به نیمه دوم قرن اول هجری باز ...
  • می خواهم دعا کنم همسرم در زندگی مطیع من باشد آیا در این زمینه دعایی از اهل بیت (ع) به ما رسیده است؟
    558560 Practical 1389/02/22
    دعاها، لازم نیست حتماً به زبان عربى خوانده شوند؛ هرچند به عربی بهتر است، حتى دعا در نماز به زبان فارسى جایز است.نکته مهم تر این که انسان باید شرایط دیگر تأثیر گذاری دعا ...