جستجوی پیشرفته
بازدید
16309
آخرین بروزرسانی: 1396/08/26
خلاصه پرسش
در برخی از ادعیه، عبارت «عدد ما احاط به علمک» آمده است. مگر علم خداوند محدود است که بتوان برای آن عددی را مشخص کرد؟
پرسش
در انتهای صلوات حضرت فاطمه(س) آمده است: «بعدد ما احاط به علمک»؛ آیا علم خداوند محدود است؟ چون از اصطلاح «احاطه» استفاده شده است.
پاسخ اجمالی
علم خدای تعالی محدود نیست؛ چرا که علم یکی از صفات خدا است و صفات خدا نیز عین ذاتش نامحدود می‌باشد. اما با توجه به این‌که بشر هر عددی را فرض کند، بالاتر از آن نیز مفروض است، و به عبارتی عدد، بی‌نهایت است، گاه در دعاها انسان از عباراتی استفاده می‌کند که با اعداد طبیعی قابل شمارش نیست. و گاه در ادامه نیز عددی مشخص نکرده و تعداد آن‌را به خدا واگذار می‌کند. به عبارت روشن‌تر منظور این است که خدایا من هر عددی که بگویم کوچک است، و هر عددی که خودت می‌دانی از جانب من انتخاب کن:
«اللَّهُمَّ لَکَ الْحَمْدُ عَدَدَ الْوَرِقِ وَ الشَّجَرِ، وَ لَکَ الْحَمْدُ عَدَدَ الْحَصَى‏ وَ الْمَدَرِ وَ لَکَ الْحَمْدُ عَدَدَ الشَّعْرِ وَ الْوَبَرِ، وَ لَکَ الْحَمْدُ عَدَدَ أَیَّامِ الدُّنْیَا وَ الْآخِرَةِ، وَ لَکَ الْحَمْدُ عَدَدَ نُجُومِ السَّمَاءِ، وَ لَکَ الْحَمْدُ عَدَدَ قَطْرِ الْمَطَرِ، وَ لَکَ الْحَمْدُ عَدَدَ کُلِّ شَیْ‏ءٍ خَلَقْتَ، وَ لَکَ الْحَمْدُ عَدَدَ کَلِمَاتِکَ، وَ لَکَ الْحَمْدُ رِضَا نَفْسِکَ، وَ لَکَ الْحَمْدُ عَلَى مَا أَحَاطَ بِهِ عِلْمُکَ».[1]
خدایا! تو را ستایش به عدد هر برگ و درخت، و تو را ستایش به شماره هر سنگریزه و کلوخ، تو را ستایش به شماره هر تار مو و کرک‏ و تو را ستایش به شماره هر تل ریگ، و تو را ستایش به شماره روزهاى دنیا و آخرت، و تو را ستایش به شماره اختران آسمان، ... و تو را ستایش به عدد آنچه را که علم تو بر آن احاطه دارد.
تمام اینها بدان معنا است که بی‌نهایت ستایشت می‌کنم.
این اصطلاح هم در قرآن و هم در روایت فراوان استفاده شده است؛ مانند «إِنَّ اللهَ بِما یَعْمَلُونَ مُحیط»،[2] «وَ بِعِلْمِکَ الَّذِی أَحاطَ بِکُلِّ شَیْ‏ء».[3]
یعنی علم خدا محیط بر همه و آنچه واقع شده و می‌شود در علم حضورى او ظاهر و مکشوف است. احاطه وجودى به موجودات و قیومیت به آنها احاطه علمى و شهودى است؛ زیرا وجود و علم فعلى و قدرت لایزالى، حقیقت واحده است و ساحت کبریایى، علم به اشیاء و به موجودات دارد، در اثر علم بذات خود، نه به علم دیگرى، همه صفات کبریایى و حیثیات ساحت او راجع به نفس ذات است و همه موصوف به صفت ذات از وجود ذاتى و احدیت و فردانیت و تقدم نسبت به همه موجودات هستند؛ چون علم عین ذات است و ذات صرف وجود است ازلاً و ابداً غیر متناهى است. نه اول دارد و نه آخر و حاوى جمیع مراتب وجود است، احاطه به جمیع مراتب وجود دارد از عالم لاهوت تا عالم ناسوت.[4]
 

[1]. ابن طاووس، علی بن موسی، الدروع الواقیة، ص 99 - 100، بیروت، مؤسسة آل البیت(ع)، چاپ اول، 1415ق.
[2]. آل عمران، 120.
[3]. کلینی، محمد بن یعقوب، کافی، ج 4، ص 72، تهران، دار الکتب الإسلامیة، چاپ چهارم، 1407ق.
[4]. طیب، سید عبد الحسین، اطیب البیان فی تفسیر القرآن، ج ‏13، ص 68، تهران، اسلام، چاپ دوم، 1378ش.
نظرات
تعداد نظر 0
لطفا مقدار را وارد نمایید
مثال : Yourname@YourDomane.ext
لطفا مقدار را وارد نمایید
لطفا مقدار را وارد نمایید
لطفا مقدار را وارد نمایید

طبقه بندی موضوعی

پرسش های اتفاقی

  • آیا خداوند روح انسان را از قسمت پا به سمت حلقوم قبض می‌‌کند؟
    20174 درایه الحدیث 1391/08/14
    ۱. این‌که روح از پایین یعنی از قسمت پا به سمت بالا از بدن انسان خارج می‌شود، در قرآن کریم نیز به آن اشاره شده است؛ مانند: «فَلَوْ لا إِذا بَلَغَتِ الْحُلْقُومَ»[1] یعنى جان هنگامی که به حلقوم و گلو رسید و نزدیک ...
  • آیا پیامبر(ص) و امامان(ع) هم شب قدر برایشان مشخص نبود؟
    18558 درایه الحدیث 1392/05/09
    بنابر تحقیق و جست‌وجو؛ سخنی از پیامبر اسلام(ص) نقل نشده است که فرموده باشند از شب قدر اطلاعی ندارند؛ زیرا پیامبر اسلام(ص) و امامان(ع) تا حدودی علم گذشته و آینده نزدشان است،[1] اما بنابر مصالحی در برخی از موارد، همه جزئیات یک حقیقت و ...
  • آیا خون آمدن عضوی از بدن هنگام غسل، غسل را باطل می کند؟
    68943 Laws and Jurisprudence 1389/11/02
    پاسخ حضرت آیت الله هادوی تهرانی (دامت برکاته) به این شرح است:خیر. فقط باید در حین غسل، بدن نجس باقی نمانده و بر همه جای پوست بدن، آب برسد. پس اگر با فشار دادن عمل خون ریزی برای لحظه ای خون متوقف شود و غسل انجام پذیرد، غسل ...
  • چرا خداوند به مسلمانان توصیه می‌کند که به خدایان دروغین کفار و مشرکان ناسزا نگویند؟
    19452 تفسیر 1396/12/19
    خداوند در قرآن کریم به مسلمانان توصیه می‌کند تا به بت‌ها و خدایان دروغین کفار و مشرکان ناسزا نگویند، به این دلیل که بعد از این ناسزاگویی، کافران نیز واکنش نشان داده و به خدا ناسزا می‌گفتند؛ از این‌رو پروردگار در آن موقعیت زمانی و مکانی، مسلمانان را ...
  • آیا ولایت پیامبران(ع) با هم فرق داشت؟
    8732 نبوت عامه 1396/02/10
    با توجه به این‌که از یک‌سو «ولایت» دارای معانی و درجات مختلفی می‌باشد، و از سوی دیگر «نبوت» نیز دارای درجات و مقامات است؛ لذا دامنه‌ی ولایت انبیا(ع) بر اساس درجات نبوت و مقام‌های معنوی آنان قبض و بسط خواهد یافت. توضیح این‌که: از یک‌سو؛ ولایت از ریشه ...
  • آیا روزه برای مریضی که روزه برایش ضرر دارد واجب است ؟
    28215 Laws and Jurisprudence 1387/03/30
    بر طبق فتوای مراجع تقلید و علمای اسلام، روزه گرفتن بر مریضی که روزه برای او ضرر قابل توجهى‏ دارد واجب نیست.[1] قرآن در این باره می فرماید: "هر کس از شما بیمار یا مسافر باشد تعدادى از روزهاى دیگر را (روزه بدارد)"[2]. اما باید توجه داشت که ...
  • زندگی‌نامه حجیر بن جندب که روز عاشورا در رکاب امام حسین(ع) به شهادت رسید، را بیان نمایید.
    2885 تاريخ بزرگان 1399/06/17
    در برخی منابع کهن که نام شهدای کربلا را ذکر می‌کند از شهیدی به نام حجیر بن جندب یاد می‌کند که روز عاشورا در راه مکتب امام حسین(ع) به شهادت رسید.[1] اما جز این گزارش مختصر، نام وی در دیگر کتاب‌های تاریخی و ...
  • چرا امر به معروف و نهی از منکر واجب شده تا همه خود را موظف بدانند به اجبار مرا به راه راست هدایت کنند؟
    5048 امر به معروف و نهی از منکر 1391/09/08
    بیشترین توصیه‌ای که در مورد امر به معروف و نهی از منکر شده، ناظر به روابط دوستانه‌ای است که میان مؤمنان برای ارتقای معنوی‌شان برقرار است. قرآن کریم در این باره می‌فرماید: «وَ الْمُؤْمِنُونَ وَ الْمُؤْمِناتُ بَعْضُهُمْ أَوْلِیاءُ بَعْضٍ یَأْمُرُونَ بِالْمَعْرُوفِ وَ یَنْهَوْنَ عَنِ الْمُنْکَرِ وَ یُقیمُونَ الصَّلاةَ ...
  • حروف مشبهة بالفعل چه ویژگی‌هایی دارند؟
    25001 لغت شناسی 1397/08/26
    بر اساس نظر مشهور ادباء، حروف مشبهة بالفعل پنج حرف بوده[1] که بر سر مبتدا و خبر وارد می‌شوند. این حروف عبارت‌اند از: إنَّ، أنَّ، لیت، لکنَّ، لعلَّ. عمل اصلی این حروف، منصوب نمودن مبتدا به عنوان «اسم» و مرفوع نمودن خبر به عنوان ...
  • کیفیت تشریع حجاب در اسلام چگونه بوده است؟
    20971 Laws and Jurisprudence 1389/10/22
    قبل از اسلام زنان براى حضور در اجتماع از پوشش مناسبی برخوردار نبودند. اسلام با ظهور خود، تکلیف این مسئله را معلوم کرد. احکام و محدوده حجاب زنان در آیات سوره های" احزاب" و "نور"  مطرح شده است. دستوراتی که در خصوص زنان در آیات سوره نور آمده ...

پربازدیدترین ها