جستجوی پیشرفته
بازدید
14995
آخرین بروزرسانی: 1396/07/11
خلاصه پرسش
در روایات بسیاری هوی و هوس، دشمن عقل اعلام شده است، اما سخنی از امام علی(ع) وجود دارد که عکس این مطلب را فرموده و عقل را دشمن هوی و هوس می‌داند. دلیل این تفاوت چیست؟
پرسش
در روایات درباره این‌که هوا و هوس دشمن عقل هستند، بسیار آمده است، اما روایتی دیدم که خلاف این را گفته است: «العقل عدو الهوی»؛ این را توضیح دهید.
پاسخ اجمالی
روایتی از امام علی(ع) نقل شده است که؛ «العقل عدو الهوی»؛[1] عقل، دشمن هوی و هوس است.
این روایت هیچ منافاتی با روایات دیگر ندارد که در آنها هوی و هوس را دشمن عقل می‌دانند؛ زیرا اگر هوی و هوس دشمن عقل باشند، طبیعی است که عقل نیز دشمن هوی و هوس ‌باشد و به عبارتی دشمنی متقابل میان آنها وجود دارد.
توضیح این‌که؛
قدرت عقل آدمى در برابر طغیان غرایز او بسیار ناچیز است و اگر ایمانى قوى و اراده‌اى نیرومند پشتوانه عقل او نباشد، عقل به سادگى در برابر هواهاى نفسانى از جمله غریزه جنسى  و حس مال‌ و قدرت‌اندوزی و ... به زانو در می‌آید و تسلیم می‌شود. چه بسا افرادى که در پرتو فروغ عقل خویش، عواقب و پیامدهاى زیانبار پیروى از هواى نفس را درک می‌کنند، ولى در عین حال در برابر خواهش شهوت چنان ضعیف‌اند که عمرى زندگى با اندوه و ندامت را به بهاى ساعتى هوسرانى می‌خرند. از این‌رو، عقل، هوی و هوس را دشمن می‌داند و به جهت تأثیری که در شناخت حقایق دارد، با او مبارزه می‌کند. تا شرایط عادى‏ است، عقل در کشور وجود حکومت می‌کند، امّا همین که طوفان شهوت به پا خاست، عقل، این دشمنی را درک می‌کند. اینجاست که امام على(ع) می‌فرماید: «چه بسا عقلى که در پیشگاه هوس اسیر است و هواى نفس بر آن حکومت می‌کند».[2]
برای آگاهی بیشتر نمایه‌های زیر را مطالعه کنید:
«پیروی از هوای نفس فاسد کننده عقل»، سؤال 58726
«رابطه حالت‌های نفسانی انسان با نیروی عقل و شهوت»، سؤال 31920
«عوامل لغزش عقل و اندیشه از نگاه قرآن»، سؤال 68925
«رابطه گناه با نفس انسان و تأثیر گناه در تضعیف قوای ادراکی»، سؤال 91519
 

[1]. ابن طلحة شافعی(م 652ق)، ابوسالم محمد بن طلحه‏، مطالب السئول فی مناقب آل الرسول، ص 202، بیروت، البلاغ‏، چاپ اوّل‏، 1419ق.
[2]. سید رضی، محمد بن حسین، نهج البلاغة، محقق: صبحی صالح، ص 506، قم، هجرت، چاپ اول، 1414ق.
نظرات
تعداد نظر 0
لطفا مقدار را وارد نمایید
مثال : Yourname@YourDomane.ext
لطفا مقدار را وارد نمایید
لطفا مقدار را وارد نمایید
لطفا مقدار را وارد نمایید

طبقه بندی موضوعی

پرسش های اتفاقی

پربازدیدترین ها

  • تعداد فرزندان حضرت علی (ع)، و نام ایشان و نام مادران آنان چه بوده است؟
    791826 معصومین 1387/06/05
    شیخ مفید در کتاب ارشاد تعداد آنها را 27 تن از دختر و پسر دانسته و پس از آن گفته است: عده‏ای از علمای شیعه گویند که فاطمه پس از وفات پیامبر (ص) جنینی که پیامبر او را محسن نامیده بود سقط کرد. بنابر قول این عده، فرزندان آن حضرت ...
  • معنای ذکر «لا حول ولا قوه الا بالله العلی العظیم» چیست و این ذکر چه آثار و برکاتی دارد؟
    755914 حدیث 1396/06/14
    «لَا حَوْلَ وَ لَا قُوَّةَ إِلَّا بِاللَّهِ الْعَلِیِّ الْعَظِیمِ»؛ یعنی هیچ نیرو و توانى جز از سوى خداوند بلندمرتبه و بزرگ نیست‏. واژه «حول» در لغت به معنای حرکت و جنبش،[1] و «قوّة» به معنای استطاعت و توانایی است.[2] بنابر ...
  • آیا خداوند به نفرینی که از دل شکسته باشد، توجه می کند؟ یا فقط دعاهای مثبت را اجابت می کند؟
    679087 Practical 1390/07/12
    نفرین در آموزه های دینی ما مسئله ای شناخته شده است، چنان که در آیات و روایات آمده است: "بریده باد هر دو دست ابو لهب"؛ "از نفرین مظلوم بترسید که نفرین مظلوم به آسمان می رود". و... . منتها همان گونه که دعا برای استجابت، نیازمند شرایط است، ...
  • حکم زنا با زن شوهردار چیست؟
    658379 Laws and Jurisprudence 1387/05/23
    زنا خصوصا با زن شوهر دار یکی از گناهان بسیار زشت و بزرگ به شمار می آید ولی بزرگی خداوند و وسعت مهربانی او به حدی است، که اگر گنهکاری که مرتکب چنین عمل زشت و شنیعی شده واقعا از کردۀ خود پشیمان باشد و تصمیم جدی ...
  • عقیقه و احکام و شرایط آن چیست؟
    648261 Practical 1391/02/11
    عقیقه عبارت است از: کشتن گوسفند یا هر حیوانی که صلاحیّت قربانی کردن داشته باشد، در روز هفتم ولادت فرزند، جهت حفظ فرزند از بلاها. پرداخت قیمت آن کفایت از عقیقه نمی‌کند. بهتر است عقیقه و فرزندی که برایش عقیقه می‌شود، از حیث جنسیت مساوی باشند، ولی ...
  • آیا کاشت ناخن مانع غسل و وضو است؟
    599809 Laws and Jurisprudence 1387/12/04
    در غسل و وضو، باید آب به اعضای بدن برسد و ایجاد مانعی در بدن که رفع آن مشکل یا غیر ممکن است، جایز نیست، مگر در صورتی که ضرورتی آن را اقتضا کند و یا غرض عقلائی مشروعی در این امر وجود داشته باشد.در هر حال، اگر مانعی ...
  • فضیلت و آداب و شرایط نماز جمعه چیست؟ و به چه صورت خوانده می‌شود؟
    579962 نماز جمعه 1389/09/10
    در مورد جایگاه و فضیلتش نماز جمعه همین بس که سوره‌ای از قرآن به نامش می‌باشد.نماز جمعه یک از عباداتی است که به جماعت خوانده می‌شود. این نماز دو خطبه دارد که با حمد و ثنای الهی شروع می‌شود و امام جمعه در این خطبه‌ها باید مردم را به تقوای ...
  • آیا ارتباط انسان با جن ممکن است؟
    564670 جن 1386/02/01
    قرآن مجید وجود جن را تصدیق کرده و ویژگی‌‏های زیر را برای او برمی‌شمارد:جن موجودی است که از آتش آفریده شد، بر خلاف انسان که از خاک آفریده شده است.[1]دارای علم، ادراک، تشخیص حق از باطل و قدرت منطق و استدلال ...
  • اصول و فروع دین را نام برده و مختصراً توضیح دهید؟
    564008 Laws and Jurisprudence 1387/09/23
     دسته بندی اصول دین و فروع دین به این شکلی که در میان ما متداول است از احادیث و روایات ائمه (ع) اخذ نشده است؛ بلکه دانشمندان علوم دینی معارف دینی را به این صورت دسته بندی کردند. تاریخ بحث ها در باره به نیمه دوم قرن اول هجری باز ...
  • می خواهم دعا کنم همسرم در زندگی مطیع من باشد آیا در این زمینه دعایی از اهل بیت (ع) به ما رسیده است؟
    558550 Practical 1389/02/22
    دعاها، لازم نیست حتماً به زبان عربى خوانده شوند؛ هرچند به عربی بهتر است، حتى دعا در نماز به زبان فارسى جایز است.نکته مهم تر این که انسان باید شرایط دیگر تأثیر گذاری دعا ...