اصحاب کهف پس از آن‌که از شر دقیانوس؛ حاکم ستم‌گر روم به غار پناه بردند، به خداوند عرض کردند؛ پروردگارا، ما را از سوى خودت رحمتى عطا کن، و راه نجاتى براى ما فراهم ساز!
خدای متعال در پاسخ به این درخواست آنها می‌فرماید: «فَضَرَبْنا عَلَى آذانِهِمْ فِی الْکَهْفِ سِنینَ عَدَداً»؛ ما در غار بر گوششان زدیم، و سال‌ها در خواب فرو رفتند.
گفتنی است که جمله "ضربنا على آذانهم" در لغت عرب، کنایه ظریفى است از "خواباندن". گویى پرده و حجابى بر گوش شخص افکنده می‌‏شود تا سخنى را نشنود و به خوابی سنگین فرو رود. به عبارت دیگر، این پرده همان پرده خواب است.
این‌گونه است که خواب حقیقى، خوابى است که گوش‌هاى انسان را از کار بیندازد، و نیز به همین دلیل هنگامى که کسى را می‌خواهند بیدار کنند، معمولاً از طریق صدازدن و نفوذ در شنوایى او بیدارش می‌‏کنند.[1]
مفسران قرآن در تفسیر این آیه، معانی و تعابیر مختلفی را نقل کرده‌اند که تقریباٌ تمامشان به یک معنا برمی‌گردد؛ مانند:
1. چنانچه گفته شد، برخی معتقدند که معناى "فَضَرَبْنا عَلَى آذانِهِمْ" این است که ما خواب را بر گوش‌هاى آنان مسلط کردیم، و این تعبیر نهایت درجه فصاحت را دارد، هم‌چنان‌که می‌‏گویند: "ضربه اللَّه بالفالج"؛ یعنى خدا او را مبتلاى به فلج کرد.[2]
به عبارت دیگر، خواب سنگینى را بر آنان مسلط کردیم که هیچ صدایى بیدارشان نکند. چنان‌که اشخاصى که در خواب سنگین هستند این گونه‌اند؛ یعنی هر چه بیخ گوششان فریاد بزنند بیدار نمی‌شوند؛ بنابر این، مفعول "ضربنا" که همان حجاب باشد در کلام حذف شده است. چنان‌که در عبارت معروف "فلان بنى على امرأته" مفعول "بنى" حذف شده، و نمی‌‏گویند چه چیزی بنا کرد؛ چون مقصود معلوم است، و همه می‌‏دانند که ساختمانی بنا کرد.^[3]
2. برخی گفته‌اند؛ تعبیر «فَضَرَبْنا عَلَى آذانِهِمْ»، نظیر تعبیر عرب است که می‌‏گوید "ضرب الامیر على ید فلان" و منظور از این تعبیر این است که امیر دست فلانى را از فلان کار کوتاه نمود. این از تعابیر فصیح قرآنى است که به طور دقیق نمی‌توان آن‌را ترجمه کرد.[4] اما می‌تواند معنایش آن باشد که گوششان را از کار انداخت.
3. برخی گفته‌اند؛ مقصود از زدن بر گوش، اشاره به آن رفتارى است که زنان هنگام خواباندن بچه‌‏هاى خود انجام می‌‏دهند، و آن این است که یا با کف دست و یا با سر انگشت به گوش بچه آرام می‌‏زنند تا حواسش از همه جا جمع شده در یک‌جا متمرکز شود، و به این وسیله خوابش ببرد، پس جمله مذکور کنایه از این است که خداى تعالى با شفقت و مدارا آنان را به خواب برد، همان طور که مادر مهربان با بچه شیرخوار خود عمل می‌کند.[5]
4. البته از بعضى احادیث فهمیده می‌شود که منظور از «ضربنا» حجاب مرگ بود، چنانچه از امام صادق(ع) نقل شده است:
از أموات جمعى بسیار به دنیا برگشتند که از جمله آنان أصحاب کهف می‌باشند که خدای متعال آنها را سی‌صد و نه سال می‌راند، سپس در زمان جامعه‌ای که منکر بعث و نشور بودند زنده گردانید تا دلایل آنان را باطل کرده و قدرت خود را بر ایشان ظاهر گرداند، تا بدانند که بعث و نشور حقّ است. [6]

---