مراکز درمانی مانند بیمارستان جندیشاپور در ایران سابقه‌اش به قبل از اسلام بر می‌گردد و تا مدت‌ها بعد از ظهور اسلام نیز شهرت جهانی داشته است؛ برخی از مورّخان در این‌باره چنین نگاشته‌اند:
«در بیمارستان‏ گندشاپور عده‌اى از اطباء هندى می‌زیستند که به تعلیم اصول طب هندى اشتغال داشتند و چند کتاب از آثار طبى هند به پهلوى ترجمه شده بود که بعداً به عربى درآمد و در طب اسلامى از این آمیزش اثر فراوان باقى مانده و از ایران پیش از اسلام‏ به تمدن اسلامى نقل شده است.
شهرت بیمارستان و مدرسه طب گندشاپور محصلان ملل مجاور را هم به آن‌جا جلب می‌کرد و از آن جمله است، الحارث بن کلدة الثقفى طبیب معروف عرب.
هنگامی که ابو جعفر منصور دوانیقى در سال 148ق به بیمارى معده گرفتار شد و طبیبان درگاه در علاج او فروماندند وی را به رئیس بیمارستان مذکور؛ یعنى جورجیس پسر بختشیوع راهبرى کردند. جورجیس با واگذاشتن ریاست بیمارستان به پسر خود بختشیوع، به خدمت خلیفه درآمد و پس از معالجت منصور نزد وى تقرّب یافت و به اصرار خلیفه چندى در بغداد بماند...».[1]
اما در ارتباط با سرزمین‌های اسلامی در صدر اسلام این نکته را یادآور می‌شویم که مردم جزیرة العرب در شرایطی دشوارتر از ایرانیان می‌زیستند و در این شرایط طبیعی بود که بیمارستانی؛ مانند جندیشاپور در آن‌جا وجود نداشته باشد. طبیبان آن دوره در سرزمین حجاز نیز به صورت انفرادی مشغول کار بوده و در نهادهایی؛ نظیر بیمارستان فعالیت جمعی نداشتند.
با این وجود از برخی منابع تاریخی، استفاده می‌شود که در نبردها گاه منطقه ویژه‌ای را برای مداوای مجروحان اختصاص می‌دادند:
«رسول خدا(ص)، سعد بن معاذ را به خیمه زنی از قبیله اسلم به نام رفیده منتقل نمود که برای مداوای مجروحان اختصاص داده شده بود».[2]

---