جستجوی پیشرفته
بازدید
7646
آخرین بروزرسانی: 1397/04/17
خلاصه پرسش
چه کسی مؤسس فرقه خطابیه بود؟ این فرقه چه اعتقاداتی داشتند؟
پرسش
مقصود از این حدیث: «أبو الخطّاب محمّد بن ابی زینب اجدع و اصحابش ملعون می‌باشند، با أهل ایشان همنشین مشو، که من از آنان بیزارم، و پدرانم نیز بیزارند»، چه کسی است؟ آیا مراد از ابوالخطاب در این روایت، همان فردی است که مؤسس خطابیه به شمار می‌آید؟
پاسخ اجمالی
از فرقه‌های منحرفی که در زمان امامت امام صادق(ع) به وجود آمد، «فرقه خطابیه» است.
در این‌جا به صورت خلاصه به  بررسی شخصیت مؤسس این فرقه (ابو الخطاب) و عقاید این گروه می‌پردازیم.
أبو الخطّاب محمد بن مقلاص اجدع زراد اسدى کوفى،[1] سرکرده فرقه خطابیه است.[2] او نخست از یاران برجسته امام صادق(ع) بود، اما بعد از مدتی به انحراف گرویده و عقاید باطل خود را نشان داد.[3]
وی ابتدا گفت؛ امامان شیعی پیامبرند! سپس مدعی شد که آن حضرات، خدایند! و بعد از آن، خود را دارای این مراتب دانست![4]
به دلیل همین عقاید انحرافی بود که ائمه اطهار(ع) او را مورد نفرین خود قرار دادند.[5] در همین زمینه، امام صادق(ع) می‌فرماید: «لَعَنَ اللهُ أَبَا الْخَطَّابِ وَ لَعَنَ‏ مَنْ‏ قُتِلَ‏ مَعَهُ‏ وَ لَعَنَ‏ مَنْ‏ بَقِیَ‏ مِنْهُمْ‏ وَ لَعَنَ‏ اللهُ‏ مَنْ‏ دَخَلَ‏ قَلْبَهُ‏ رَحْمَةٌ لَهُم‏»؛[6] خدا لعنت کند ابوالخطاب را؛ کسانی را که در کنار او کشته شده؛ هرکس از آنان باقی مانده، و هرکس که دلسوز آنان است.
در این روایت، امام صادق(ع) مؤسس و پیروان این فرقه را با قدرت هرچه تمام تر نفرین فرمودند.
اندیشمندان شیعی در پذیرش روایاتی که او قبل از منحرف شدن نقل کرده بود، اختلاف نظر دارند، اما بیشتر آنها این دسته از روایات او را می‌پذیرند.[7]
هنگامى که خبر سخنان غلوّآمیز ابوالخطاب به عیسى بن موسى حاکم کوفه رسید، او را به قتل رساند.[8]
بعد از کشته شدن او طرفدارانش به گروه‌های مختلف تقسیم شدند. گروهی قائل به امامت معمر بن خیثم شدند؛ لذا به آنها «معمریه» می‌گویند. این گروه معتقد بودند که دنیا از بین نمی‌رود و مراد از بهشت، همان قرار گرفتن در نعمت‌ها و مراد از جهنم، همان سختی‌ها و مشقت‌هایی است که نصیب انسان‌ها می‌شود.‌ شراب، زنا و دیگر محرّمات حلال است و با ترک نماز و دیگر واجبات نیز می‌توان به خدا رسید!
گروهی از آنها، قائل به امامت بزیع بن موسی شدند که به آنها «بزیعیه» می‌گویند. این گروه عقیده داشتند که خدا به هر انسان مؤمنی وحی می‌کند و در میان یاران او افرادی هستند که از جبرئیل و میکائیل بالاترند!
پاره‌ای از آنان نیز قائل به امامت عمیر بن بیان عجلی شدند که به آنها «عجلیه» یا «عمیریه» می‌گویند.
گروهی نیز رهبری مفضّل صیرفی را پذیرفتند که به آنها «مفضّلیه» می‌گویند. آنها معتقد بودند که امام صادق(ع) پیامبر نیست، بلکه خدا است.‏[9]

[1]. حلى، حسن بن یوسف، رجال العلامة الحلی‏، ص 250، نجف اشرف، دار الذخائر، چاپ دوم، 1411ق‏.
[2]. سبحانی، جعفر، بحوث فی الملل و النحل، ج ‏7، ص 16، قم، مؤسسة النشر الإسلامی‏؛ سیف الدین آمدى‏، أبکار الأفکار فی أصول الدین، ج ‏5، ص 56، قاهره، دار الکتب‏، 1423ق.
[3]. مجلسی، محمد باقر، بحار الانوار، ج ‏66، ص 220، بیروت، دار إحیاء التراث العربی، چاپ دوم، 1403ق.
[4]. شهرستانى، محمد بن عبدالکریم‏، الملل و النحل‏، ج ‏1، ص 210، قم، الشریف الرضی‏، چاپ سوم، 1364ش؛ سمعانی‏، أبو سعید عبدالکریم بن محمد، الانساب، ج ‏5، ص 161، حیدر آباد، مجلس دائرة المعارف العثمانیة، چاپ اول، 1382ق.
[5]. کشی، محمد بن عمر، اختیار معرفة الرجال، ص 224 و 528، مؤسسه نشر دانشگاه مشهد، چاپ اول، 1409ق.
[6]. همان، ص 295.
[7]. بحار الأنوار، ج ‏66، ص 220.
[8]. الملل و النحل، ج ‏1، ص 211.
[9]. همان، ص 211 - 212.
نظرات
تعداد نظر 0
لطفا مقدار را وارد نمایید
مثال : Yourname@YourDomane.ext
لطفا مقدار را وارد نمایید
لطفا مقدار را وارد نمایید
لطفا مقدار را وارد نمایید

طبقه بندی موضوعی

پرسش های اتفاقی

  • آیا خداوند روح انسان را از قسمت پا به سمت حلقوم قبض می‌‌کند؟
    20174 درایه الحدیث 1391/08/14
    ۱. این‌که روح از پایین یعنی از قسمت پا به سمت بالا از بدن انسان خارج می‌شود، در قرآن کریم نیز به آن اشاره شده است؛ مانند: «فَلَوْ لا إِذا بَلَغَتِ الْحُلْقُومَ»[1] یعنى جان هنگامی که به حلقوم و گلو رسید و نزدیک ...
  • آیا پیامبر(ص) و امامان(ع) هم شب قدر برایشان مشخص نبود؟
    18558 درایه الحدیث 1392/05/09
    بنابر تحقیق و جست‌وجو؛ سخنی از پیامبر اسلام(ص) نقل نشده است که فرموده باشند از شب قدر اطلاعی ندارند؛ زیرا پیامبر اسلام(ص) و امامان(ع) تا حدودی علم گذشته و آینده نزدشان است،[1] اما بنابر مصالحی در برخی از موارد، همه جزئیات یک حقیقت و ...
  • آیا خون آمدن عضوی از بدن هنگام غسل، غسل را باطل می کند؟
    68943 Laws and Jurisprudence 1389/11/02
    پاسخ حضرت آیت الله هادوی تهرانی (دامت برکاته) به این شرح است:خیر. فقط باید در حین غسل، بدن نجس باقی نمانده و بر همه جای پوست بدن، آب برسد. پس اگر با فشار دادن عمل خون ریزی برای لحظه ای خون متوقف شود و غسل انجام پذیرد، غسل ...
  • چرا خداوند به مسلمانان توصیه می‌کند که به خدایان دروغین کفار و مشرکان ناسزا نگویند؟
    19452 تفسیر 1396/12/19
    خداوند در قرآن کریم به مسلمانان توصیه می‌کند تا به بت‌ها و خدایان دروغین کفار و مشرکان ناسزا نگویند، به این دلیل که بعد از این ناسزاگویی، کافران نیز واکنش نشان داده و به خدا ناسزا می‌گفتند؛ از این‌رو پروردگار در آن موقعیت زمانی و مکانی، مسلمانان را ...
  • آیا ولایت پیامبران(ع) با هم فرق داشت؟
    8732 نبوت عامه 1396/02/10
    با توجه به این‌که از یک‌سو «ولایت» دارای معانی و درجات مختلفی می‌باشد، و از سوی دیگر «نبوت» نیز دارای درجات و مقامات است؛ لذا دامنه‌ی ولایت انبیا(ع) بر اساس درجات نبوت و مقام‌های معنوی آنان قبض و بسط خواهد یافت. توضیح این‌که: از یک‌سو؛ ولایت از ریشه ...
  • آیا روزه برای مریضی که روزه برایش ضرر دارد واجب است ؟
    28215 Laws and Jurisprudence 1387/03/30
    بر طبق فتوای مراجع تقلید و علمای اسلام، روزه گرفتن بر مریضی که روزه برای او ضرر قابل توجهى‏ دارد واجب نیست.[1] قرآن در این باره می فرماید: "هر کس از شما بیمار یا مسافر باشد تعدادى از روزهاى دیگر را (روزه بدارد)"[2]. اما باید توجه داشت که ...
  • زندگی‌نامه حجیر بن جندب که روز عاشورا در رکاب امام حسین(ع) به شهادت رسید، را بیان نمایید.
    2885 تاريخ بزرگان 1399/06/17
    در برخی منابع کهن که نام شهدای کربلا را ذکر می‌کند از شهیدی به نام حجیر بن جندب یاد می‌کند که روز عاشورا در راه مکتب امام حسین(ع) به شهادت رسید.[1] اما جز این گزارش مختصر، نام وی در دیگر کتاب‌های تاریخی و ...
  • چرا امر به معروف و نهی از منکر واجب شده تا همه خود را موظف بدانند به اجبار مرا به راه راست هدایت کنند؟
    5048 امر به معروف و نهی از منکر 1391/09/08
    بیشترین توصیه‌ای که در مورد امر به معروف و نهی از منکر شده، ناظر به روابط دوستانه‌ای است که میان مؤمنان برای ارتقای معنوی‌شان برقرار است. قرآن کریم در این باره می‌فرماید: «وَ الْمُؤْمِنُونَ وَ الْمُؤْمِناتُ بَعْضُهُمْ أَوْلِیاءُ بَعْضٍ یَأْمُرُونَ بِالْمَعْرُوفِ وَ یَنْهَوْنَ عَنِ الْمُنْکَرِ وَ یُقیمُونَ الصَّلاةَ ...
  • حروف مشبهة بالفعل چه ویژگی‌هایی دارند؟
    25001 لغت شناسی 1397/08/26
    بر اساس نظر مشهور ادباء، حروف مشبهة بالفعل پنج حرف بوده[1] که بر سر مبتدا و خبر وارد می‌شوند. این حروف عبارت‌اند از: إنَّ، أنَّ، لیت، لکنَّ، لعلَّ. عمل اصلی این حروف، منصوب نمودن مبتدا به عنوان «اسم» و مرفوع نمودن خبر به عنوان ...
  • کیفیت تشریع حجاب در اسلام چگونه بوده است؟
    20971 Laws and Jurisprudence 1389/10/22
    قبل از اسلام زنان براى حضور در اجتماع از پوشش مناسبی برخوردار نبودند. اسلام با ظهور خود، تکلیف این مسئله را معلوم کرد. احکام و محدوده حجاب زنان در آیات سوره های" احزاب" و "نور"  مطرح شده است. دستوراتی که در خصوص زنان در آیات سوره نور آمده ...

پربازدیدترین ها