قبل از شروع پاسخ، باید به این نکته توجه کنیم که مراد از "اتوماتیک وار" چیست و آیا در نظر داریم که این عبارت را به مواردی که نتیجه مستقیم رفتاری می باشد نیز سرایت دهیم و به عنوان نمونه بگوییم که اگر انسان پا به آتش بگذارد، اتوماتیک وار می سوزد! و یا اگر خود را از ارتفاع زیاد پرت کند، اتوماتیک وار به زمین اصابت کرده و بدنش متلاشی خواهد شد و ...؟!

با این مقدمه، به پرسشتان می پردازیم.

پروردگار جهان، بعد از آفرینش انسانها، رفتارهایی را برای آنان ممنوع اعلام کرده و بیان داشته که در صورت ارتکاب چنین رفتارهایی، آتش دوزخ در انتظارشان خواهد بود.

می دانیم که برخی گناهان مانند غذای فاسدند که استفاده دراز مدت از آنها آسیب می رساند، اما برخی دیگر نیز چونان انفجار سهمگینی، زندگی معنوی انسان را متلاشی می سازند.

از طرفی، با توجه به رحمت واسعه خداوند، مسیرهایی فراروی انسانها نهاده شده، تا بتوانند با عبور از آنها، برخی مجازات های سنگین خود را لغو کرده و یا آنها را تا حدودی کاهش دهند.

جبران خسارت ناروا، طلب بخشش از آسیب دیدگان ناشی از گناه و در نهایت، توبه به درگاه الاهی از راه های جبران یک گناه می باشد.

بدیهی است که این موارد جبران کننده و به ویژه توبه، باید قبل از مرگ انسان و در زمان زنده بودن او انجام شده و توبه ای که در آستانه مرگ و یا بعد از آن صورت پذیرد، اثری نخواهد داشت.[1]

با توجه به آنچه بیان شد، به گناه خودکشی که در پرسشتان به آن اشاره شده، بر می گردیم.

در روایتی از امام باقر(ع) می خوانیم: فرد با ایمان، ممکن است به انواع بلاها گرفتار شده و یا با اتفاقات گوناگون، از دنیا برود، اما او هرگز خودکشی نخواهد کرد.[2]

امام صادق(ع) نیز در این زمینه بیان می دارند: هر فردی که عمدا اقدام به خودکشی کند، به صورت جاودانه در آتش دوزخ باقی خواهد ماند.[3]

به عبارتی و البته با اندکی مسامحه می توان گفت که خودکشی، گناهی است که اتوماتیک وار، انسان را وارد جهنم خواهد کرد، اما چرا؟

1. چنانچه گفته شد، با توبه به درگاه الاهی، امکان لغو و کاهش مجازات گناهان وجود دارد، و این توبه باید قبل از مرگ انجام شود، اما گناه خودکشی، گناهی است که امکان حیات و زندگی را از انسان سلب کرده و فرصت توبه را از او می رباید و به عبارتی، فرد با انجام چنین گناهی، آخرین شانس خود را برای لغو و یا کاهش مجازات، از دست داده و طبیعتا وارد دوزخ خواهد شد.

2. حیات و زندگی، هدیه ارزشمندی است که از طرف پروردگار به انسان داده شده است. این هدیه، در واقع فرصتی است که انسان با کمک آن می تواند به بالاترین درجات کمال دست یابد. فردی که خودکشی می کند، با دستان خود اقدام به فرصت سوزی کرده و سوختن او در آتش، نتیجه مستقیم همین فرصت سوزی است، همانگونه که اگر فردی، بی مهابا خود را در آتش بیفکند، سوختن بدن او نتیجه مستقیم رفتار نامناسبش خواهد بود.

در همین راستا، و همچنانکه سلب حیات از خویشتن، جرمی نابخشودنی می باشد، گرفتن فرصت زندگی از دیگران نیز مجازاتی برگشت ناپذیر خواهد داشت.

امام صادق(ع) می فرماید: فرد با ایمان، همواره فرصت بازسازی رفتار خود را خواهد داشت، تا زمانی که به ناحق، دستش به خون مؤمنی آلوده نشود و شخصی که مؤمنی را به قتل رساند، (با آنکه به ظاهر، فرصت لازم را برای پشیمانی دارد، اما شرایطی پیش خواهد آمد که) موفق به توبه نخواهد شد.[4]

برخی از گناهان نیز، گرچه امکان توبه را از بین نمی برد، اما شانس دستیابی به آن را کاهش خواهد داد. به این روایت توجه فرمایید:

در مورد فردی که شراب مست کننده مصرف کرده بود، از امام صادق پرسیدند که وضعیتش چگونه خواهد بود؟ ایشان پاسخ دادند که تا چهل روز، نه نماز او قبول شده و نه توبه او مورد پذیرش قرار می گیرد و اگر در این مدت از دنیا برود، وارد دوزخ خواهد شد.[5]

در پایان، می توان نتیجه گرفت که آری! برخی گناهان باعث آن می شود که مرتکبین آن به صورت اتوماتیک وار، وارد دوزخ شوند، اما نه به آن معنا که مفهوم جبر از آن برداشت شده و مسئولیت افراد را در ارتباط با گناه خویش کم رنگ کند، بلکه این ورود اتوماتیک وار، نتیجه مستقیم رفتاری است که از سوی گناهکار انجام شده است، همانگونه که متلاشی شدن اتوماتیک وار بدن شخصی که خود را از بلندی پرت کرده، نافی مسئولیت او در این زمینه نخواهد بود و اصولا بر مبنای تجسم اعمال و یا عینیت عمل و پاداش، بهشت و جهنم، در واقع همان عمل انسان بوده و در واقع این انسان است که با اعمال خود سازنده بهشت و جهنم است، نه آنکه او عملی انجام داده و همچون قراردادی از پیش تعیین شده، او را به پاداش و جزای عملش به بهشت و جهنم رهنمون سازند. بر اساس این مبنا، تعبیر "اتوماتیک وار" در ارتباط با گناهان، معنا و مفهوم خود را از دست خواهد داد.