جستجوی پیشرفته
بازدید
59946
آخرین بروزرسانی: 1402/01/09
 
کد سایت fa91905 کد بایگانی 108652 نمایه منافات نداشتن قاعده «اثبات شیء، نفی ماعدا نمی‌کند»، با بحث مفهوم مخالف در علم اصول
خلاصه پرسش
معنا و مدرک و مستند فلسفی قاعده معروف «اثبات شیء نفی ماعدا نمی‌کند» چیست؟ و آیا در علم اصول در بحث مفهوم مخالف، خلاف این مطلب گفته نشده است؟
پرسش
معنا و مدرک و مستند فلسفی قاعده معروف «اثبات شیء نفی ماعدا نمی‌کند» چیست؟ و اگر این قاعده صحیح است؛ چرا در علم اصول در بحث مفهوم مخالف، خلاف این مطلب گفته شده است؟
پاسخ اجمالی
  1. تعریف ساده و واضح این قاعده آن است که اگر به عنوان نمونه، خصلت نیکی را برای فردی ثابت کردیم، این نشانگر آن نیست که هیچ فرد دیگری این خصلت نیکو را ندارد؛ بلکه چون ما تنها در صدد بیان ویژگی‌های فرد اول بودیم، به او پرداختیم و ویژگی دیگران باید جداگانه بررسی شود.
  2. مدرک و مستند فلسفی قاعده معروف «اثبات شیء نفی ماعدا نمی‌کند»، می‌تواند این باشد که وجود، خیر محض است؛ بین وجودات از حیث وجود تنافی نیست؛ بنابراین، از نظر عقلی صرف اثبات یک چیز، نفی‌کننده وجودات دیگر نیست.
  3. در علم اصول نیز قانون(اثبات شیء نفی ماعدا نمی‌کند) پذیرفته شده است؛ از این‌رو، در بحث مفهوم مخالف، شرط گذاشتند که جمله باید به‌گونه‌ای باشد که مفید حصر باشد؛ یعنی جمله شرطیه بیان کننده این مطلب باشد که شرط تام و منحصر برای تالی است.

توضیح این‌که در مفهوم شرط می‌گویند جمله شرطیّه که داراى دو جزء شرط(مقدم) و جزاء(تالى) می‌باشد، بر دو قسم است:

الف) جمله‏ شرطیه‏ در مقام بیان موضوع حکم است؛ یعنى جزء اوّل(مقدّم) همان موضوع حکم است که تحقّق حکم در جزء دوّم(تالى) متوقّف به تحقّق شرط در جزء اوّل است، به گونه‌‏اى که نمی‌توان حکم را بدون آن شرط تصوّر کرد؛ مانند: «اگر داراى فرزند پسر شدى، نام او را على بگذار». این قبیل جملات شرطى مفهوم ندارند.[1]

ب) جمله شرطیه‌‌ای که شرط، محقق موضوع نباشد؛ یعنى ممکن است که جزا بدون تحقّق شرط نیز تحقّق یابد؛ مانند: «اگر دوستت به تو نیکى کرد، به او نیکى کن‏».

این دسته از جمله‌های شرطیه به شرط این‌که بین شرط و جزاء ملازمه وجود داشته باشد و جزاء معلق و مترتب بر شرط و شرط سبب جزاء باشد، و همچنین این سببیت به صورت انحصاری باشد، مفهوم خواهد داشت.[2]، [3]


[1]. ملکى اصفهانى، مجتبى‏، فرهنگ اصطلاحات اصول، مقدمه، سبحانی تبریزی، جعفر، ج ‏2، ص 153، قم، عالمه، چاپ اول، 1379ش.

[2]. همان، ص 153- 154.

[3]. ر. ک: حجیت مفهوم مخالف؛ تعریف مفهوم

 


 
 
نظرات
تعداد نظر 0
لطفا مقدار را وارد نمایید
مثال : Yourname@YourDomane.ext
لطفا مقدار را وارد نمایید
لطفا مقدار را وارد نمایید
لطفا مقدار را وارد نمایید

طبقه بندی موضوعی

پرسش های اتفاقی

  • چرا زن نمی‌تواند مرجع تقلید و قاضی باشد؟
    73146 اجتهاد و مرجعیت در اسلام 1387/04/03
    دانشمندان و متخصّصان دینی درباره‌ موضوعاتی؛ مانند مرجع تقلید، یا قاضی شدن زن و بعضی از عناوین دیگر، اختلاف نظر دارند. این امور جزو مسلّمات و ضروریات دینی به شمار نمی‌آید. کسانی که می‌گویند زنان مرجع تقلید یا قاضی نمی‌شوند، به ادله‌ای؛ نظیر روایات و اجماع، تمسک کرده‌اند ...
  • چرا خداوند در مقابل درخواست رؤیت خدا توسط یهودیان، آنها را مجازات کرد؟
    8592 تفسیر 1392/01/26
    آنچه باید در این‌جا مورد دقت قرار گیرد، این عبارت در آیه است: « فَأَخَذَتْهُمُ الصَّاعِقَةُ بِظُلْمِهِمْ». باء در «بظلمهم» معنای سببیت بوده و متعلق به «اخذتهم» است و معنا این‌گونه می‌شود که آنها را به جهت ستمی که روا داشته­‌اند، با صاعقه مجازات می‌کنیم. این عبارت نمایان‌گر ...
  • با در نظرگرفتن جمیع جوانب و مصالح، آیا ارجح نیست که مقام رهبری در قانون جمهوری اسلامی ایران دارای یک زمان و دوره مشخص باشد؟
    8512 System 1389/04/16
    دائمی بودن رهبری در ایران ناشی از رأی مردم به قانون اساسی بوده و دلیلی نیز وجود ندارد که در صورت از دست ندادن شرایط، زمان آن را محدود کرد. فساد موجود در حکومت ها بیشتر ناشی از خلق و خوی حاکمان ...
  • با توجه به آیات 103 و 104 سوره کهف، راه تشخیص کار نیک از بد و ناپسند چیست؟
    24104 تفسیر 1389/05/13
    آیات شریفه، به معرفى زیانکارترین انسان ها و بدبخت‏ترین افراد بشر مى‏پردازد. زیان واقعى و خسران مضاعف آنجا است که انسان سرمایه‏هاى مادى و معنوى خویش را در یک مسیر غلط و انحرافى از دست دهد و گمان کند کار خوبى کرده است، نه از این کوشش ها ...
  • آیا در اسلام، مسئله ای به نام وضوی ارتماسی داریم؟
    11356 Laws and Jurisprudence 1391/07/03
    وضوى ارتماسى آن است که انسان صورت و دستها را به قصد وضو با مراعات شستن از بالا به پایین در آب فرو برد؛ اما براى این که مسح سر و پاها با آب وضو باشد، باید در شستن ارتماسى دستها، قصد شستن وضویى، هنگام بیرون آوردن ...
  • زنان عقیمی که بچه‌دار نمی‌شوند از دیدگاه قرآن چه جایگاهی دارند؟
    24597 تفسیر 1395/08/04
    گرچه پروردگار صلاح دیده برخی مردان و زنان، عقیم باشند[1] اما عقیم بودن و بچه‌دار نشدن به تنهایی نقصی معنوی - نه برای مردان و نه برای بانوان - نبوده و از مقام و ارزش انسانی هیچ کدام از آنها نمی‌کاهد. البته می‌شود برای ...
  • آیا در تحقیقات پزشکی، جایز است از جنین سقط شدهٔ انسان استفاده کرد؟
    7682 گوناگون 1393/02/25
    بیشتر فقها تشریح بدن انسان(جنین یا غیر جنین) را جایز نمی‌دانند، اما برخی از مراجع[1] در این‌باره می‌گویند، اگر این‌گونه تحقیقات در راستای کشف مطالب پزشکى جديد و مورد نیاز جامعه و نیز درمان بيمارى‌های تهدید کننده زندگى مردم باشد، جايز است؛ ولى تا ...
  • آیا گزارش غیر‌مسلمان مبنی بر نجاست چیزی که در اختیار اوست، مورد قبول است؟
    8833 اثبات نجاست 1393/02/03
    فقها در این زمینه فرقی بین مسلمان و غیر مسلمان نگذارده و می‌گویند، نجس بودن چیزى از سه راه ثابت مى‌شود، و باید بر آن ترتیب اثر داد: 1. آن که انسان خودش یقین به نجاست پیدا کند. 2. دو نفر عادل و یا حتّى یک نفر گواهى ...
  • معنای استدلال مباشر چیست؟
    19452 قیاس اقترانی و استثنائی 1391/12/06
    در مورد استدلال مباشر آنچه را که برخی از نویسندگان در این‌باره نگاشته‌اند، در این‌جا نقل می‌کنیم: بسیاری از منطق‌نگاران معاصر آنچه را در منطق نگاشته‌های پیشین با عنوان «احکام قضایا» یا «نسبت قضایا» مطرح بوده، قسمی از استدلال برشمرد‌ه‌اند و نام‌هایی؛ همچون استدلال «مباشر»، «بی‌واسطه» و «بسیط» ...
  • محدوده حرم مکه چقدر است؟
    9600 گوناگون 1396/10/23
    ابتدا باید دید منظور از حرم مکه چیست، آیا مراد، مسجد الحرام است؟ یا منطقه‌ای که زائرین خانه‌ی خدا بدون احرام، حق ورود به آن‌را ندارند و ورود کفار نیز به لحاظ شرعی در آن ممنوع است؟ در صورت نخست، پاسخ آن است که هر مکانی که در ...

پربازدیدترین ها