جستجوی پیشرفته
بازدید
4873
آخرین بروزرسانی: 1400/01/28
خلاصه پرسش
بر اساس چه منبعی اگر یک فرد به دیگران رفتار خوبی‌ را بیاموزد، در پاداش آنان شریک بوده و اگر رفتار ناپسندی آموخته و یا آنان را گمراه کند، شریک آنان در عذاب خواهد بود؟!
پرسش
در تحف العقول این حدیث به امام باقر(ع) نسبت داده شده است: «مَنْ عَلَّمَ بَابَ‏ هُدًى‏ فَلَهُ مِثْلُ أَجْرِ مَنْ عَمِلَ بِهِ وَ لَا یُنْقَصُ أُولَئِکَ مِنْ أُجُورِهِمْ شَیْئاً وَ مَنْ عَلَّمَ بَابَ ضَلَالٍ کَانَ عَلَیْهِ مِثْلُ أَوْزَارِ مَنْ عَمِلَ بِهِ وَ لَا یُنْقَصُ أُولَئِکَ مِنْ أَوْزَارِهِمْ شَیْئاً». معنای این حدیث چیست؟ و آیا از نظر سند صحیح است؟
پاسخ اجمالی
در منابع حدیثی از امام باقر(ع) نقل شده است: «هر کس مسیر هدایتی را به دیگران بیاموزد، مانند پاداش عمل‌کنندگان به آن به وی پاداش دهند، بدون این‌که از پاداش آنان نیز کم شود(یعنی هم عمل‌‏کنندگان پاداش کامل می‌‏گیرند و هم به اندازه تمام پاداش آنان، به فردی که این راه را به آنان آموخته پاداش تعلق می‌گیرد) و هر کس دیگران را در مسیر گمراهى قرار دهد، گناهش به اندازه تمام کسانى خواهد بود که در آن مسیر قرار می‌گیرند، بدون ‏آن‌که اندکى از بار گناه آنان نیز کم شود».[1]
بر اساس نظر صاحب مرآة العقول[2] این روایت صحیح است.
و منظور از «باب علم» در روایت، یعنی هر مسئله و موضوعی که به نحوی جنبه تعلیم آموزه‌های دینی داشته باشد.
در این حدیث چند نکته وجود دارد که قابل توجه است:
1. برای تعلیم‌دهنده پاداشی مثل آموزنده و عمل‌کننده است، اگر چه زمینه و شرایط عمل برای تعلیم‌دهنده فراهم نشده باشد؛ برای این‌که وی سبب و باعث عمل شخص تعلیم‌دیده شده است.
2. برای تعلیم‌دهنده پاداشی مانند پاداش عمل‌کننده است، چه این‌که آن شخص در نظر داشته که این مطلب را از فلانی آموخته یا نه.
3. در پاداش آموزگاران فرقی نیست بین این‌که موضوع دینی را ابتدا به افرادی تعلیم داده باشند، یا این‌که این مسئله را به کسانی که از یادشان رفته یادآوری کرده و آنان را به رعایت این حکم تشویق کرده باشند.
4. در این مسئله نیز فرقی نیست ‌که موضوع هدایت یک مسئله علمی باشد، عبادی باشد، اخلاقی باشد و ... .
5. تمام موارد فوق دقیقاً در موضوع ضلالت و گمراهی هم صادق است؛ یعنی اگر کسی باعث گمراهی و انحراف کسی شده باشد، تمام عذاب و کیفر آن شخص برای فرد گمراه‌کننده هم وجود دارد.[3]
گفتنی است که این حدیث در حقیقت، بیان دیگری از سخن رسول خدا(ص) است که فرمود: کسی که سنت نیکویی در اسلام بنا نهد و بعد از او به آن عمل شود، برای آن شخص اجر و پاداشی است مثل پاداش عمل‌کننده به آن، در حالی‌که از پاداش عمل‌کنندگان چیزی کاسته نخواهد شد. این‌گونه است وضعیت کسی که سنت بدی را در اسلام بنا نهد و بعد از او به آن عمل شود، که برای آن شخص جزا و کیفری است، مثل کیفر عمل‌کننده به آن، در حالی‌که از کیفر عمل‌کنندگان چیزی کاسته نخواهد شد.[4]
بر این اساس، محتوای این حدیث هم در میان شیعیان و هم در میان اهل‌سنت مورد پذیرش است و در حقیقت بیان و تفسیری از آیه: «لِیَحْمِلُوا أَوْزارَهُمْ کامِلَةً یَوْمَ الْقِیامَةِ وَ مِنْ أَوْزارِ الَّذینَ یُضِلُّونَهُمْ بِغَیْرِ عِلْم»؛[5] می‌باشد که معنایش آن است که گمرا‌ه‌کنندگان در روز قیامت، علاوه بر بار گناه خویش، بار گناه کسانى را که به نادانى گمراهشان کرده بودند، را نیز بر دوش خواهد کشید.
 

[1]. کلینی، محمد بن یعقوب، کافی، محقق، مصحح، غفاری، علی اکبر، آخوندی، محمد، ج 1، ص 35، تهران، دار الکتب الإسلامیة، چاپ چهارم، 1407ق. «وَ بِهَذَا الْإِسْنَادِ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ عَبْدِ الْحَمِیدِ عَنِ الْعَلَاءِ بْنِ رَزِینٍ عَنْ أَبِی عُبَیْدَةَ الْحَذَّاءِ عَنْ أَبِی جَعْفَرٍ ع قَالَ مَنْ عَلَّمَ بَابَ هُدًى فَلَهُ مِثْلُ أَجْرِ مَنْ عَمِلَ بِهِ  ...».
[2]. مجلسی، محمد باقر، مرآة العقول فی شرح أخبار آل الرسول، محقق، مصحح، رسولی، سید هاشم، ج ‏1، ص 116، تهران، ‌دار الکتب الإسلامیة، چاپ دوم، 1404ق.
[3]. سروی مازندرانی، محمد صالح بن احمد، شرح الکافی (الاصول و الروضة)، محقق، مصحح، شعرانی، ابو الحسن، ج ‏2، ص 65، تهران، ‌المکتبة الإسلامیة، چاپ اول، 1382ق.
[4]. مسلم بن الحجاج، صحیح مسلم، محقق، فؤاد عبد الباقی، محمد، ج 2، ص 704، بیروت، دار احیاء التراث، العربی.
[5]. نحل، 25.
نظرات
تعداد نظر 0
لطفا مقدار را وارد نمایید
مثال : Yourname@YourDomane.ext
لطفا مقدار را وارد نمایید
لطفا مقدار را وارد نمایید
لطفا مقدار را وارد نمایید

طبقه بندی موضوعی

پرسش های اتفاقی

پربازدیدترین ها

  • تعداد فرزندان حضرت علی (ع)، و نام ایشان و نام مادران آنان چه بوده است؟
    799288 معصومین 1387/06/05
    شیخ مفید در کتاب ارشاد تعداد آنها را 27 تن از دختر و پسر دانسته و پس از آن گفته است: عده‏ای از علمای شیعه گویند که فاطمه پس از وفات پیامبر (ص) جنینی که پیامبر او را محسن نامیده بود سقط کرد. بنابر قول این عده، فرزندان آن حضرت ...
  • معنای ذکر «لا حول ولا قوه الا بالله العلی العظیم» چیست و این ذکر چه آثار و برکاتی دارد؟
    762653 حدیث 1396/06/14
    «لَا حَوْلَ وَ لَا قُوَّةَ إِلَّا بِاللَّهِ الْعَلِیِّ الْعَظِیمِ»؛ یعنی هیچ نیرو و توانى جز از سوى خداوند بلندمرتبه و بزرگ نیست‏. واژه «حول» در لغت به معنای حرکت و جنبش،[1] و «قوّة» به معنای استطاعت و توانایی است.[2] بنابر ...
  • آیا خداوند به نفرینی که از دل شکسته باشد، توجه می‌کند؟ یا فقط دعاهای مثبت را اجابت می‌کند؟
    685750 Practical 1390/07/12
    نفرین در آموزه‌های دینی ما مسئله‌ای شناخته شده است، چنان‌که در آیات و روایات آمده است:«بریده باد هر دو دست ابولهب»؛ «از نفرین مظلوم بترسید که نفرین مظلوم به آسمان می‌رود». و... .منتها همان‌گونه که دعا برای استجابت، نیازمند شرایط است، و هر دعایی از هر فردی قرین اجابت نیست، ...
  • حکم زنا با زن شوهردار چیست؟
    661275 Laws and Jurisprudence 1387/05/23
    زنا خصوصا با زن شوهر دار یکی از گناهان بسیار زشت و بزرگ به شمار می آید ولی بزرگی خداوند و وسعت مهربانی او به حدی است، که اگر گنهکاری که مرتکب چنین عمل زشت و شنیعی شده واقعا از کردۀ خود پشیمان باشد و ...
  • عقیقه و احکام و شرایط آن چیست؟
    650043 Practical 1391/02/11
    عقیقه عبارت است از: کشتن گوسفند یا هر حیوانی که صلاحیّت قربانی کردن داشته باشد، در روز هفتم ولادت فرزند، جهت حفظ فرزند از بلاها. پرداخت قیمت آن کفایت از عقیقه نمی‌کند. بهتر است عقیقه و فرزندی که برایش عقیقه می‌شود، از حیث جنسیت مساوی باشند، ولی ...
  • آیا کاشت ناخن مانع غسل و وضو است؟
    603378 Laws and Jurisprudence 1387/12/04
    در غسل و وضو، باید آب به اعضای بدن برسد و ایجاد مانعی در بدن که رفع آن مشکل یا غیر ممکن است، جایز نیست، مگر در صورتی که ضرورتی آن را اقتضا کند و یا غرض عقلائی مشروعی در این امر وجود داشته باشد.در هر حال، اگر مانعی ...
  • فضیلت و آداب و شرایط نماز جمعه چیست؟ و به چه صورت خوانده می‌شود؟
    580640 نماز جمعه 1389/09/10
    در مورد جایگاه و فضیلتش نماز جمعه همین بس که سوره‌ای از قرآن به نامش می‌باشد.نماز جمعه یک از عباداتی است که به جماعت خوانده می‌شود. این نماز دو خطبه دارد که با حمد و ثنای الهی شروع می‌شود و امام جمعه در این خطبه‌ها باید مردم را به تقوای ...
  • طبق فتوای رهبر، نماز مغرب و عشا چه زمانی قضا می شود؟
    574987 Laws and Jurisprudence 1385/10/20
    پاسخ دفتر مقام معظم رهبری: آخر وقت نماز مغرب و عشا نصف شب شرعى است (15/11 ساعت بعد از  ظهر شرعی) و احتیاط آن است که اگر تا آن موقع نماز را نخوانده است، تا طلوع فجر به قصد ما فى‌الذمّه[1] به­جا ­آورد و پس از آن نماز قضا مى‌شود
  • آیا ارتباط انسان با جن ممکن است؟
    565643 جن 1386/02/01
    قرآن مجید وجود جن را تصدیق کرده و ویژگی‌‏های زیر را برای او برمی‌شمارد:جن موجودی است که از آتش آفریده شد، بر خلاف انسان که از خاک آفریده شده است.[1]دارای علم، ادراک، تشخیص حق از باطل و قدرت منطق و استدلال ...
  • اصول و فروع دین را نام برده و مختصراً توضیح دهید؟
    564880 Laws and Jurisprudence 1387/09/23
     دسته بندی اصول دین و فروع دین به این شکلی که در میان ما متداول است از احادیث و روایات ائمه (ع) اخذ نشده است؛ بلکه دانشمندان علوم دینی معارف دینی را به این صورت دسته بندی کردند. تاریخ بحث ها در باره به نیمه دوم قرن اول هجری باز ...