در اصطلاحات فقهی از شکنجه با واژه‌ی «التعذیب» به معنای «زدن»[1] بحث می‌شود.[2] و در اصطلاح به معناى آزار دادن شدید کسى براى تنبیه یا وادار کردن او به انجام دادن کارى و نیز به معناى آنچه موجب ناراحتى و آزار جسمى یا روحى مى‏شود، آمده است‏.[3]

از نظر اسلام همۀ انسان‌ها حتی مجرمان و گناه‌کاران دارای احترام و ارزش خاص خود هستند؛ از این‌رو در روایات، شکنجه‌ی متهم قبل از اثبات جرم، ممنوع اعلام شده است.[4]

1. پیامبر اسلام(ص): «کسى به دیگرى از روی ظلم تازیانه نمى‏زند، مگر این‌که در آتش جهنم به همان اندازه تازیانه مى‏خورد».[5]
2. پیامبر اسلام(ص): «سرکش‌ترین بنده نسبت به خدا کسی است که به قتل کسی که قاتل نیست کمر بندد و کسی را بزند که او را نزده است».[6]
3. امام علی(ع): «هر کسی مردم را در دنیا شکنجه‏ کند، خدا در آخرت او را شکنجه خواهد کرد...».[7]

بر این اساس، هرگونه شکنجه برای گرفتن اقرار و یا کسب اطلاع ممنوع است.[8] و اقرار به این نحو، اعتبار ندارد.[9]

اما شکنجه به معنای عام آن - که شامل مجازات‌های حد، تعزیر و قصاص می‌شود-[10] در مورد مجازات برخی جرم‌های اثبات‌شده وجود دارد.[11]

البته آنچه در ارتباط با مجازات مجرمان رخ می‌دهد را نباید شکنجه به معنای مصطلح آن دانست، و گرنه تمام کشورها با هر شیوه تفکری که داشته باشند، از مجازات زندان بهره می‌برند که اگر بخواهیم تعزیر اعلام شده در فقه اسلامی را شکنجه بدانیم، زندانی‌کردن مجرمان نیز نوعی شکنجه روانی خواهد بود؛ زیرا چه بسا افرادی که حاضرند چند تازیانه بخورند و از مجازات زندان رها شوند.

[1]. حمیری، نشوان بن سعید‌، شمس العلوم و دواء کلام العرب من الکلوم‌، محقق، عمری، حسین بن عبد الله، اریانی، مطهر بن علی، عبد الله‌، یوسف محمد، ج 7، ص 4441، دمشق، دار الفکر، چاپ اول، 1420ق.

[2]. هاشمی شاهرودی، سید محمود، فرهنگ فقه مطابق مذهب اهل بیت(ع)، ج 2، ص 528، قم، مؤسسه دائرة المعارف فقه اسلامی، چاپ اول، 1426ق.

[3]. فرهنگ و معارف قرآن‏، برگزیده فرهنگ قرآن‏، ج 3، ص 126، قم، موسسه بوستان کتاب‏، چاپ دوم، 1387ش.

[4]. «داغ زدن بر پیشانی یا بدن مجرم»، 4967.

[5]. شیخ مفید، امالی، محقق، مصحح، استاد ولی، حسین، غفاری، علی اکبر، ص 216، قم، کنگره شیخ مفید، چاپ اول، 1413ق.

[6]. شیخ صدوق، ثواب الاعمال و عقاب الأعمال، ص 278، قم، دار الشریف الرضی للنشر، چاپ دوم، 1406ق.

[7]. ثقفی، ابراهیم بن محمد بن سعید بن هلال، الغارات أو الإستنفار و الغارات، محقق، مصحح، محدث، جلال الدین،‏ ج 2، ص 458، تهران، انجمن آثار ملی، چاپ اول، 1395ق.

.[8] «لغو مجازات اعدام و ممنوعیت شکنجه در ایران»، 3059.

[9]. مجلسی، محمد باقر، حدود و قصاص و دیات، محقق، مصحح، فاضل، علی، ‌ص 87، قم، مؤسسة نشر الآثار الإسلامیة، چاپ اول، بی‌تا.

[10]. «تعریف حد و تعزیر و حکم استمنا»، 35745؛ «فلسفه قصاص از دیدگاه اسلام»، 13138.

[11]. «اصل قانونی بودن جرم و مجازات»، 64237؛ «جایگزینی برخی مجازات‌های دنیوی با عذاب‌های اخروی»، 49279؛ «سنگسار در زمان پیامبر (ص)»، 8263؛ «حضرت علی و تعزیر در بازار»، 10045؛ «پیشینه ی تاریخی حکم سنگسار (رجم)»، 1548