برای پاسخ به این پرسش، ابتدا نگاهی به آن فراز از سخن امام علی(ع) خواهیم داشت که این ضرب المثل در آن وجود دارد.
حضرتشان در بیان جایگاه خود در زمان رسول خدا(ص) و بی‌توجهی به این جایگاه بعد از رحلت پیامبر(ص) فرمودند:
«من در زمان رسول خدا(ص) مانند پاره تن او بودم، و مردم مانند نگاه‌کردنشان به ستاره‌های آسمان، (با دیده احترام) به من نیز می‌نگریستند؛ اما روزگار به طورى چشمش را از من فروبست که فلان و فلان را هم‌ردیف من قرار داد؛ سپس هم‌طراز پنج نفرى شدم که برجسته‌ترین آنها عثمان بود و گفتم: واى بر یادگار رسول خدا! اما روزگار به این‌ مقدار هم راضى نشد و تا جایی از ارزش من(نزد مردم) کاست، که امروز هم طراز پسر هند(معاویه) و پسر نابغه(عمرو عاص) شدم! همه بچه‌شتران چاق شدند، حتی بچه‌شترهای بیمار!».[1]
برای روشن شدن معنای ضرب المثل «لَقَدِ اسْتَنَّتِ الْفَصالُ حَتَّى الْقَرْعى» که در کلام امام علی(ع) نیز از آن استفاده شده است، نخست کلمات کلیدی آن‌را معنا می‌کنیم:
1. «اسْتَنَّت» فعل ماضی و مفرد مؤنث از ریشه «سنن» به معنای چاق شدن است.[2]
2. «فصال» جمع «فصیل» بوده و از ریشه «فصل» به معنای جدا ساختن است. «فصیل» بچه‌شتری است که او را از شیر گرفته‌اند (و میان او و مادرش فاصله انداخته‌اند).[3]
3. «قرع» در لغت به معنای باقی نماندن مو به دلیل پیری و یا مریضی بر روی سر است.[4] و به همین دلیل، به شتران بیمار، «قرعی» گفته می‌شود.
با توجه به معانی این لغات، ترجمه فارسی این ضرب المثل آن است که همه بچه‌شتران، چاق شدند، حتی شتران بیمار و از کار افتاده![5] این معنا تقریباً معادل این ضرب المثل جدید فارسی است:
«وقتی شهر شلوغ بشه، قورباغه هم هفت‌تیرکش میشه!»
به هر حال، این ضرب المثل عربی درباره اشخاصی مورد استفاده قرار می‌گیرد که جایگاه خود را نشناخته و ادعای ‌چیزی را می‌کنند که صلاحیت آن‌را ندارند.[6]
امام علی(ع) که جایگاهش از رحلت پیامبر اسلام(ص) مورد تعرّض واقع شده بود،[7] بعد از آن‌که معاویه با همراهی عمرو عاص در صدد کسب خلافت بود، این سخن را بر زبان آورد که معنایش این است که اگرچه من از خلفای سه‌گانه نیز برتر بودم ولی به هر حال، آنان از اولین مسلمانان و مهاجران بودند و در دوره پیامبر(ص) نیز از افراد شناخته شده به شمار می‌آمدند، اما اکنون کار به جایی رسید که فردی مانند معاویه که در سپاه کفار بود و در نبردها علیه پیامبر(ص) شرکت می‌کرد و تنها بعد از فتح مکه و در سال‌های پایانی عمر رسول خدا(ص) ناگزیر به اسلام گرویده بود، اکنون به دنبال آن است که خود را هم‌طراز من به مردم معرفی کند.
 

---