جستجوی پیشرفته
بازدید
4215
آخرین بروزرسانی: 1402/06/17
خلاصه پرسش
چرا آیه‌ی 44 سوره‌ی هود به عنوان فصیح‌ترین آیه قرآن شناخته می‌شود؟
پرسش
چگونه آیه‌‌ی 44 سوره‌ی هود فصیحترین و بلیغ‌ترین آیه‌ی قرآن است؟ در حالی که این آیه جز ایجاز و آرایه تشخیص زیبایی دیگری ندارد؟ شاعران فارسی‌گو نیز زیباتر از این سروده‌اند!
پاسخ اجمالی

یکی از آیات قرآن کریم که علاوه بر مجازهای زیبای موجود در آن، بیش از 20 مورد از فنون بلاغی مختلف نیز در آن به کار رفته و بسیاری از اهل ادب و معانی را مجذوب خود ساخته، آیه‌ی 44 سوره‌ی هود است:

«وَقیلَ یا أَرْضُ ابْلَعی ‏ماءَکِ وَیا سَماءُ أَقْلِعی‏ وَغیضَ الْماءُ وَقُضِیَ الْأَمْرُ وَاسْتَوَتْ عَلَى الْجُودِیِّ وَ قیلَ بُعْداً لِلْقَوْمِ الظَّالِمین»؛[1]

و گفته شد: اى زمین! آب خود را فرو بر، و اى آسمان! دیگر باران‏ نبار و  بدین ترتیب سطح آب پایین آمد و فرمان خدا اجرا شد و [کشتى‏] بر جودى قرار گرفت، و گفته شد: مرگ بر جامعه ستم‌کار!

بر اساس برخی از گزارش‌ها در جامعه‌ای که فصاحت و بلاغت سخن، جایگاه برجسته‌ای داشت و سخن زیبا حرف اول را می‌زد، این آیه از چنان جلوه‌ای برخوردار بود که حتی دشمنان اسلام نیز به زیبایی بی‌نظیر آن اقرار نمودند.

کفار قریش تصمیم داشتند سخنی مانند قرآن بیاورند؛ اما زمانی که این آیه به گوش آنها رسید، به یکدیگر گفتند: این سخن شباهت به کلام مخلوق ندارد و کسی نمی‌تواند مانند آن‌را بیاورد؛ از این‌رو دست از کار خود کشیدند و مأیوسانه از هم جدا شدند.

با تمام آنچه گفته شد، فصیح‌‌تر بودن این آیه نسبت به دیگر آیات قرآن چیزی نیست که در قرآن و یا روایات معتبر به آن اشاره شده و به عنوان موضوعی قطعی در اسلام اعلام شده باشد، ولی در برخی از کتاب‌های تفسیر به پاره‌ای از زیبایی‌های این آیه اشاره شده است:

  1. با این‌که آیه خطاب به زمین و آسمان است که از جمادات‌اند، آیه به صورت امر «ابْلَعِی» و«أَقْلِعِی‏» بیان شده است تا اقتدار بیشترى را برساند، و یا عظمت آن‌را بیان نماید.
  2. ایجاز و اختصار و گزیده‌گویى در این آیه کاملا مشهود است، بدون آن‌که به معنا و مفهوم آن اخلال وارد شود.
  3. زیبایی بیان در هنگام به تصویر کشیدن وضعیت حال(داستان) از ویژگی‌های این آیه است.
  4. زیبایى در تطابق معنا و رساندن مفهوم مورد نظر به صورت کامل نیز به عنوان یکی از برتری‌های این آیه اعلام شده است.[2]

به هر حال زیبایی آیات قرآن چیزی نیست که از نظرها دور باشد و حتی شاعری مانند حافظ که زیباترین اشعار فارسی را سروده است، خود را مدیون قرآن دانسته و می‌گوید:

صبح‌ خیزی و سلامت طلبی چون حافظ                       هر چه کردم همه از دولت قرآن کردم[3]

و یا

عشقت رسد به فریاد ار خود بسان حافظ                       قرآن ز بر بخوانی در چهارده روایت[4] 


[1]. هود، 44.

[2]. طبرسی، فضل بن حسن، مجمع البیان فی تفسیر القرآن، مقدمه، بلاغی‏، محمد جواد، ج 5، ص 250، تهران، ناصر خسرو، چاپ سوم، 1372ش؛ ابن هائم، شهاب الدین احمد بن محمد، التبیان فی تفسیر غریب القرآن، ج 5، ص 492 – 493، بیروت، دار الغرب الإسلامی، چاپ اول، 1423ق؛ مجاشعى، على بن فضال، النکت فى القرآن الکریم فى معانى القرآن الکریم و اعرابه‏، ص 78، بیروت، دار الکتب العلمیة، منشورات محمد علی بیضون‏‏، چاپ اول، 1428ق؛ جهت فهم و بررسی فنون بلاغی می‌توانید به کتب مفصل­تر مانند درویش، محیی الدین، اعراب القرآن و بیانه، ج 4، ص360، سوریه، دار الارشاد، 1415ق، مراجعه کنید.

[3]. حافظ، دیوان حافظ، «غزلیات»، شماره 319.

[4]. همان، 94.

نظرات
تعداد نظر 0
لطفا مقدار را وارد نمایید
مثال : Yourname@YourDomane.ext
لطفا مقدار را وارد نمایید
لطفا مقدار را وارد نمایید
لطفا مقدار را وارد نمایید

طبقه بندی موضوعی

پرسش های اتفاقی

  • آیا اگر در دهانم خونی ایجاد شود، روزه‌ام باطل می‌شود؟
    27908 خوردن و آشامیدن 1392/04/23
    چنانچه خون دهان عمداً از گلو پایین نرود، روزه باطل نمی‌شود.[1] ولی اگر خون را عمداً فرو دهد، روزه‌اش باطل است و فرقى نمی‌کند که در فرو بردن آن ضرورتی باشد یا خیر. بلى، در صورتی‌که ضرورت ایجاب کند، کفّاره ندارد.
  • دلیل روایی وحدت ولی فقیه چیست؟
    10333 System 1389/01/22
    در پاسخ باید گفت: وحدت ولی فقیه از ادله و روایات اثبات ولایت فقیه، استفاده نمی شود. این روایات تنها به ارائۀ معیارها بسنده می کند و به وحدت و یا تعدد ولی فقیه، اشاره ای ندارد، بلکه هر دو گزینۀ وحدت و تعدد ولی فقیه، می ...
  • لطفا تفسیر آیات ابتدایی سوره انشراح را بیان کنید؟
    612 تفسیر 1403/03/05
    آیات ابتدایی سوره انشراح شامل بیان برکاتی است که شامل حال پیامبر اسلام(ص) شد، و پایان آن نیز توصیه‌هایی به آن‌حضرت است.«أَ لَمْ نَشْرَحْ لَکَ صَدْرَکَ»؛آیا ما سینه‌ات را گشاده نساختیم؟منظور آیه از «شرح صدر» در این آیه، باز شدن و گستردگى سینه رسول خدا(ص) به نور ...
  • آیا نماز در کربلا مثل نماز در مکه به صورت کامل خوانده می شود؟
    84568 Laws and Jurisprudence 1390/02/19
    در ارتباط با تمام و یا شکسته ­بودن نماز در حرم امام حسین (ع) باید گفت:مسافر مى‏تواند در مسجد الحرام و مسجد پیغمبر (ص) و مسجد کوفه نمازش را تمام بخواند. ولى اگر بخواهد در جایى که اول جزء این مساجد نبوده و بعد به این مساجد اضافه ...
  • اعلام هفت تن از آیات عظام از طرف جامعه مدرسین به چه معنا است؟
    13937 Laws and Jurisprudence 1388/12/16
    از جمله شرایط مرجع تقلید این است که از نظر علمی از سایر مجتهدان زمان خود، بالاتر باشد و با وجود مجتهد اعلم، نمی­توان از مجتهد غیر اعلم تقلید کرد. و این در صورتی است که فاصله بین مجتهد اعلم و مجتهد غیر اعلم به قدری زیاد باشد که در ...
  • کلمه‌ی قلب در قرآن چند بار و در چه سوره‌هایی آمده، و معانی آن چیست؟
    82043 تفسیر 1391/11/01
    با بررسی تمام مواردی که در قرآن، مفهوم قلب و معانی مشابه آن به کار رفته است، چنین به دست می‌آید که بی‌گمان مفهوم «قلب»، در برخی آیات، در مورد قلب روحانی و معنوی، یعنی «روح و نفس» انسان استعمال شده است. اما در مورد آیات دیگری که گاه ...
  • حشر انسان هایی که خارج از زمین مثلا کره ماه فوت می کنند چگونه است؟
    15859 معاد و قیامت 1390/06/15
    در مورد حشرِ فردی که خارج از زمین بمیرد باید توجه داشت که ارض محشر تفاوتهای عمده ای با تصور ما از زمین دارد بلکه در آغاز قیامت زمین به غیر این زمین تبدیل شده و تغییر و ...
  • آیا دود کردن اسفند برای جلوگیری از چشم زخم، سند دینی دارد؟
    181331 Laws and Jurisprudence 1388/05/03
    برای درک برخی از حقایق و واقعیات، علم و عقل بشری ناتوان است. چشم زخم یکی از این پدیده­ها است که دست کم تا به امروز، عقل و علم بشری نتوانسته آن را اثبات کند هم چنان که دلیلی بر ردٌ و نفی آن ...
  • معنای اطاعت از ولی فقیه چیست؟
    12042 System 1389/06/28
    پاسخ آیت الله هادوی تهرانی به این شرح است:اگر فقیه عادل دارای کفایت، حکمی را با شرایط آن صادر کند، بر همگان حتی سایر فقهای عادل با کفایت و حتی خود شخص این فقیه، عمل به آن حکم لازم است و این امر همان اطاعت از ولی فقیه ...
  • در روایات؛ هنگام سحر و افطار قرائت کدام سوره سفارش شده است؟
    23953 حدیث 1393/04/26
    در روایتی از امام صادق(ع) به خواندن سوره قدر(انا انزلناه فی لیلة القدر) در وقت سحر و افطار سفارش شده است: «مؤمن روزه‌داری نیست که وقت سحر و افطار "انا انزلناه" را بخواند مگر آن‌که در بین آن دو وقت مانند کسی است که در راه خداوند، در ...

پربازدیدترین ها