ابتدا باید گفت که پول خرج‌کردن در راه خیر نیز نوعی عبادت است و در مواردی به صورت مستقل و یا تبعی در احکام اسلامی گنجانده شده است؛ اما تمام آنچه گفته شد به معنای آن نیست که یک فرد بی‌ایمان که در زندگی خود نیز عمل صالحی نداشته بتواند تنها با پرداخت پول خود را از دوزخ رها نموده و وارد بهشت شود!

در همین راستا باید گفت:

الف) مهم‌ترین نکته آن است که اصل ایمان که مهم‌ترین رکن برای ورود به بهشت است، به هیچ وجه قابل جایگزین‌شدن با پول و دیگر امور مادی نیست.

ب) برخی نمونه‌هایی که در مورد اعمال نیز مطرح می‌شود، به صورت دقیق مطرح نشده و برداشت خرید و فروش احکام دینی از آنها بی‌مورد است.

ج) صرف پرداخت مبلغی در امور شرعی، به معنای خرید و فروش واجبات دینی نیست، بلکه برخی موارد آن به عنوان یک راه‌کار برای افرادی است که در انجام وظیفه شرعی خود درمانده شدند و برخی نیز به عنوان جریمه فرد متخلف است، که حکمی کاملا عقلایی است؛ چراکه در مواردی مشابه در قوانین بشری؛ مثل عبور از چراغ قرمز، پلیس فرد متخلف را جریمه می‌کند و این به معنای خریدن حق عبور از چراغ قرمز نیست!

د) علاوه بر این، بر فرض پرداخت مبلغی به عنوان جریمه در امور دینی، تا هنگامی که فرد متخلف توبه نکند، گناه تخلف و ترک واجب او، بر عهده‌اش خواهد ماند.

بعد از آنچه گفته شد، به بررسی برخی موارد که در زمینه این پرسش، مطرح شده است می‌پردازیم:

1. دین اسلام به کافر می‌گوید: ﯾﺎ ﺍﺳﻼﻡ ﺑﯿﺎﻭﺭ ﯾﺎ ﺍﯾﻨ‌ﮑﻪ ﺟﺰﯾﻪ‏(ﻏﺮﺍﻣﺖ‏) ﺑﺪﻩ.

پاسخ: دعوت به اسلام، مربوط به کافر حربی در دارالکُفر است، در حالی که پرداخت جزیه مربوط به کافر کتابی در دارالاسلام است.[1]

جزیه نیز تنها به عنوان پرداخت حق شهروندی در حکومت اسلامی است. و این‌گونه نیست که فرد کافری که حقانیت اسلام بر او آشکار شده، بعد از پرداخت جزیه، بتواند اسلام نیاوردنش را توجیه نموده و خود را شایسته‌ رهایی از دوزخ بداند!

2. دین اسلام به قاتل می‌گوید: ﯾﺎ ﻗﺼﺎﺹ ﺷﻮ ﯾﺎ ﺍﯾﻨ‌ﮑﻪ ﺩﯾﻪ ﭘﺮﺩﺍﺧﺖ کن.

پاسخ: قصاص حقی شخصی برای وارثان مقتول است و تنها در صورتی تبدیل به دیه می‌شود که صاحبان حق رضایت دهند و اگر آنان رضایت ندادند، قاتل حتی اگر تمام سرمایه‌اش را ببخشد از قصاص رهایی نخواهد یافت.[2]

3. دین اسلام می‌گوید: ﯾﺎ روزه ﺑﮕﯿﺮ، ﯾﺎ ﮐﻔﺎﺭﻩ ﺑﺪﻩ.

پاسخ: روزه یکی از واجبات است و ترک آن حرام و گناه است و حتما در صورت توانایی جسمی باید قضا شود و پرداخت کفاره نمی‌تواند توجیهی برای قضا نکردن روزه باشد و تنها یکی از مجازات‌‌های ترک عمدی روزه در زمان مقرر آن است.[3]

4. دین اسلام می‌گوید: ﻫﺮ ﭼﻘﺪﺭ نماز ﻭ ﺭﻭﺯﻩ ﺑﺪهکاﺭ ﺑﻮﺩﯼ ﻭ ﻣُﺮﺩﯼ، ﻭﺭﺛﻪ‌ات می‌توانند ﺑﻪ ﮐﺴﯽ ﭘﻮﻝ دﻫﻨﺪ ﮐﻪ ﻗﻀﺎﯼ ﺁن‌رﺍ ﺍﻧﺠﺎﻡ ﺩﻫﺪ.

پاسخ: اگر میت در زمان زندگی‌اش واجباتی از قبیل نماز و روزه را عمدا و به صورت مستمر ترک کرده باشد، مرتکب گناه کبیره شده و قضای نماز و روزه از طرف او، بعد از مرگش، گناه وی در ترک نماز و روزه‌اش را جبران نمی‌کند.[4] قضای نماز و روزه اموات تنها برای افرادی می‌تواند مفید باشد که خود را ملتزم به انجام واجبات می‌دانستند، اما گاه فریب شیطان را خورده و از انجام آنها خودداری می‌کردند، علاوه بر آن‌که او اعمال صالح دیگری نیز در پرونده‌اش داشته است و گرنه فردی که خود را به هیچ وجه ملتزم به انجام نماز و روزه و دیگر اعمال نیک نمی‌دانسته عملا فردی بی‌ایمانی بوده و اگر چند برابر آنچه از او قضا شده را نیز برایش بخوانند، فایده‌ای به حالش نخواهد داشت.

5. ﺍﮔﺮ ﭘﻮﻝ ﺩﺍﺷﺘﯽ، آزادی که ﺗﺎ 4 ﺯﻥ ﺩﺍﺋﻢ ﻭ تعداد نامحدودی همسر موقت بگیری!

پاسخ: تعدد زوجات به غیر از توانایی مالی مشروط به شرایط دیگری نیز هست که در جایش مطرح شده است.[5] علاوه بر آن‌که فرد فقیر هم می‌تواند در صورت توافق با طرف‌های مقابل در مورد چگونگی پرداخت نفقه، همسران متعددی را اختیار کند.

6. دین اسلام می‌گوید: ﺍﮔﻪ ﺧﻮﺩﺕ حج نرفتی، می‌تواﻧﯽ ﭘﻮﻝ بدهی و ﻧﺎﺋﺐ ﺑﮕﯿﺮﯼ ﺗﺎ ﺍﻭ ﺑﺠﺎﯼ ﺗﻮ ﺍﻋﻤﺎﻝ ﺣﺞ ﺭﺍ انجام دهد.

پاسخ: اساسا کسی که استطاعت ندارد، حج بر او واجب نیست تا بخواهد آن‌را با پول معاوضه کند! و کسی که توانایی جسمی داشته و قادر است برای انجام اعمال حج به مکه رود، نمی‌تواند برای انجام حج نایب بگیرد.[6]

7. دین اسلام می‌گوید: ﺍﮔر ﭘﻮﻝ ﺩﺍﺭﯼ می‌تواﻧﯽ ﺳﺮﺑﺎﺯی را ﺑﺨﺮﯼ ﻭ ﻫﻤﭽﻨﯿﻦ ﺣﺒﺲ ﻭ ﺯﻧﺪﺍﻧﯽ ﺑﺴﯿﺎﺭﯼ ﺍﺯ ﺟﺮﺍﺋﻢ، ﻗﺎﺑﻞ ﺧﺮﯾﺪﻥ است.

پاسخ: در صورتی که حکومت اسلامی نیاز به تعداد فراوانی از مجاهدان داشته باشد، بر همه افرادی که توانایی جهاد را دارند واجب است که در کارزار شرکت کنند و هیچ فردی نمی‌تواند با پرداخت پول، خود را از شرکت در جهاد معاف کند، اما در صورتی که تنها نیاز به تعداد اندکی از مجاهدان باشد، حکومت اسلامی می‌تواند برخی افراد را روانه جهاد کرده و برخی را نیز مکلف به پشتیبانی مالی نماید که این امری طبیعی بوده و در تمام نظام‌های بشری نیز اجرا می‌شود.

8. دین اسلام می‌گوید: ﻫﺮ ﮐﺎﺭﯼ می‌خواهی انجام بده، ﻭﻟﯽ ﺁﺧﺮ ﻋﻤﺮﯼ یک ﻣﺴﺠﺪ ﺑﺴﺎﺯ، ﺗﻤﺎﻡ ﮔﻨﺎﻫﺎﻧﺖ ﺑﺨﺸﯿﺪﻩ می‌شود.

پاسخ: این یک دروغ آشکار است، بلکه قرآن کریم، صراحتا می‌گوید «انما یتقبل الله من المتقین»؛[7] یعنی شرط قبولی کار خیر، آن است که فرد، اهل تقوا و پرهیز از گناه باشد.

موضوع ساختن مسجد ضرار هم از نمونه‌هایی است که بطلان چنین ادعایی را آشکار می‌کند.

[1]. جهت آگاهی بیشتر در این زمینه، می‌توانید به نمایه‌ 5034 (آزادی در دین و پرداخت جزیه) در همین سایت مراجعه نمایید.

[2]. جهت آگاهی بیشتر، ر. ک: نمایه‌ 99944 (اختلاف وراث در اجرای قصاص).

[3]. جهت آگاهی بیشتر، ر. ک: 1965 (کفارۀ روزه).

[4]. جهت آگاهی بیشتر، ر. ک: 6483 (جایگاه عبادات نیابی).

[5]. جهت آگاهی بیشتر، ر. ک: 633 (اسلام و تعدد زوجات).

[6]. جهت آگاهی بیشتر، ر. ک: 57555 (شرایط استطاعت).

[7]. سوره مائده، آیه 27.