لطفا صبرکنید
9454
- اشتراک گذاری
تاریخ تولد حضرت زینب(س)
حضرت زینب(س) دختر امام علی(ع)[1] و حضرت زهرا(س)[2] است.[3] تاریخ دقیق تولد حضرت زینب(س) مشخص نیست، اما آنچه که مسلم است، این است که ایشان در زمان حیات پیامبر(ص) به دنیا آمد و آنحضرت را درک کرده بود.[4] البته برخی از نویسندگان معاصر با توجه به قرائنی تولد ایشان را در سال پنجم هجرت دانسته و از برخی نقل میکنند که این تولد در روز پنج جمادیالاولی بود،[5] اما مستند قابل اتکایی برای این گزارشها نیافتیم.
لغویون در بیان معنای زینب گفتهاند که به معنای درخت خوشمنظر بوده یا مرّکب از دو کلمۀ «زین» و «اب» است که معنایش «زینت پدر» خواهد شد.[6]
همسر و فرزندان حضرت زینب(س)
حضرت زینب(س) با عبدالله بن جعفر بن ابیطالب ازدواج کرد و از ایشان دارای چند فرزند شد که در نام و تعداد فرزندان آنحضرت(س) اختلاف نظرهایی وجود دارد.[7]
توصیفات حضرت زینب(س)
از آنجا که ایشان شایسته بهترین توصیفات بودند، توصیفات بسیاری برای حضرتشان بیان میشود، اما مسلّم نیست که تمامشان به عنوان یک لقب و در زمان حیاتشان مورد استفاده قرار میگرفت و شاید در مورد برخی از آنان نیز به صورت قطعی بتوان گفت که تنها در زمانهای بسیار متأخر و با برداشتی آزاد از شخصیت آن به عنوان وصف آنحضرت اعلام شده است. [8]
- امام سجاد(ع) در مورد آنحضرت(س) فرمود: «عالمة غیر معلّمة»؛ «داناى نیاموخته» و «فهمة غیر مفهّمة»؛« فهمیده بىآموزگار».[9]
2 . در برخی منابع از ایشان نیز مانند خواهرشان با کنیه «ام کلثوم» یاد میشود.[10]
- ابن عباس از ایشان با لقب «العقیلة» یاد میکند.[11]
- کعبة الرّزایا: قبله رنجها.
- نائبة الزهراء(س): جانشین و نماینده حضرت زهرا(س).
- نائبة الحسین(ع): جانشین امام حسین(ع).
- ملیکة الدنیا: ملکه جهان، شهبانوى گیتى.
- عقیلة النساء: خردمند بانوان.
- عدیلة الخامس من اهل الکساء: همتاى پنجمین نفر از اهل کساء.
- کفیلة السّجّاد(ع): سرپرست امام سجّاد(ع).
- ناموس رواق العظمة: ناموس حریم عظمت و کبریایى... [12]
شخصیت حضرت زینب(س)
این بانوی بزرگ از اقیانوس علمی مربیان نمونۀ بشریت بهره برده است و در متن رنجها و مرارتها، شخصیتی مستحکم و استوار و شکست ناپذیر یافت که به برخی از جوانب آن در دیگر پاسخهای سایت پرداخته شده است.[13]
حضور حضرت زینب(س) در کربلا
یکی از مهمترین افتخارات حضرت زینب(س) در کربلا و در دفاع از امام حسین(ع) رقم خورده است و آنحضرت با اختیار خودشان این راه دشوار را انتخاب کرده و نقش تأثیرگذاری در حماسه عاشورا، بویژه بعد از شهادت سید الشهداء(ع) داشتند.[14]
1. زمانیکه ابن زیاد قصد کشتن امام سجاد(ع) را داشت، زینب(س) در برابر او ایستاد و گفت که اگر او را به شهادت برسانی، مرا نیز باید همراه او بکشی. در نتیجه ابن زیاد از شهادت امام(ع) منصرف شد.[15]
- ابن زیاد با زبانی کنایهآمیز به حضرت زینب(س) گفت: دیدید که خدا با خانوادهتان چه کرد؟! خدا را شکر که افراد شما را نابود کرده و گفتار شما را باطل کرد. حضرت زینب(س) فرمود: خدا را شکر که ما را به وسیله پیامبر(ص) کرامت بخشید و ما را پاکیزه کرد».[16]
3. حذلم بن ستیر میگوید: وقتی کاروان اهلبیت امام حسین(ع) را وارد کوفه کردند، زینب(س) را دیدیم که زنى با شرم و باحیا و سخنورتر از او نبود و گویا از زبان امام علی(ع) سخن مىگفت. آنحضرت(س) با دست خود به مردم اشاره فرمود که ساکت شوند. بلافاصله تمام مردم ساکت شدند و سپس آنحضرت(س) شروع به سخنرانی کرد: «اى کوفیان، اى دغلبازان و اى خودداران از یارى، اشکتان خشک، و ناله و فریادتان خاموش مباد. داستان شما مانند آن زنى است که رشته خود را پس از محکم بافتن میگشود، شما سوگندهاى خود را سبب مکر و خیانت میان خودتان قرار دادهاید...».[17]
4. وقتی اهلبیت امام حسین(ع) را به نزد یزید آورده و آن جنایتکار با چوب دستی خود بر لب و دندان آنحضرت(ع) زده و شعر میخواند، حضرت زینب(س) با سخنانی اعتراضآمیز که نشان از شجاعتشان بود، فرمود: ... ما در این مصیبت برای رضایت خدا صبر میکنیم، نه به جهت ترس و وحشت... و سپس خطاب به یزید گفت: اى پسر آنانی که پدربزرگم(پیامبر ص) اسیرشان کرده و سپس آزادشان فرمود(اشاره به فتح مکه که معاویه و ابوسفیان مورد بخشش حضرتشان قرار گرفتند).[18]
5. در مجلس یزید فردى از اهل شام به یزید گفت: فاطمه(دختر امام حسین) را به من ببخش! زینب(س) بر آن مرد شامى فریاد زد و گفت: دروغ بافتى و پستى کردى، به خدا که این کار نه از تو و نه از یزید ساخته نیست! یزید به خشم آمده و گفت: من قدرت دارم و اگر بخواهم آن را انجام خواهم داد. زینب(س) فرمود: هرگز! به خدا سوگند که خداوند این(حق) را براى تو قرار نداده، مگر اینکه رسماً بخواهى از آئین و دین ما خارج شده و دین دیگرى اختیار کنى!... سرانجام یزید از بخشیدن دختر امام(ع) به مرد شامی منصرف شد.[19]
روایات حضرت زینب(س)
اگرچه به احتمال زیاد، ایشان یکی از راویان وقایع عاشورا بودند، و گرچه در سلسله برخی از روایات قرار دارند،[20]
اما به هر حال، نام ایشان به عنوان یک راوی ثبت و ضبط نشده است.
وفات حضرت زینب(س)
مسلم است که حضرتشان بعد از اسارت به شهر مدینه بازگشتند، اما در منابع قابل استناد، گزارش معتبری در مورد بازگشت مجدد ایشان به شام و یا سفرشان به مصر وجود ندارد.(هر چند نمیتوان آنرا با قاطعیت نفی کرد).
به هر حال، اکنون دو بارگاه برای حضرتشان در دمشق و قاهره وجود داشته و این احتمال نیز دور از ذهن نیست که حضرتشان در مدینه وفات و به خاک سپرده شده باشند.[21]
زیارتنامه حضرت زینب(س)
اگرچه در برخی نوشتارهای متأخر، زیارتنامهای مشابه زیارتنامهای که برای عبدالعظیم حسنی در شهر ری انشاء شده، برای حضرت زینب(ع) نیز نقل میشود،[22] اما با جستوجویی که داشتیم، زیارتنامه مأثوری برای حضرتشان(س) در منابع معتبر و قابل استناد نیافتیم.
[1]. «زندگینامه امام علی(ع)»، 98397.
[2]. «زندگینامه حضرت فاطمه زهرا(س)»، 103996.
[3]. « دختران حضرت زهرا (ع)»، 10084.
[4]. ابن اثیر جزری، علی بن محمد، اسد الغابة فی معرفة الصحابة، ج 6، ص 133، بیروت، دار الفکر، 1409ق.
[5]. بحرانی اصفهانی، عبد الله بن نور الله، عوالم العلوم و المعارف و الأحوال من الآیات و الأخبار و الأقوال، محقق، موحد ابطحی اصفهانی، محمد باقر، ج ،11، قسم-2-فاطمة س، ص 945 – 946، قم، مؤسسة الإمام المهدی(عج)، چاپ اول، 1413ق. (این روایت در اصل کتاب وجود ندارد، بلکه در مستدرکی وجود دارد که محقق بر آن افزوده است.)
[6]. مدنی شیرازی، علی خان بن أحمد، الطراز الاول و الکناز لما علیه من لغة العرب المعول، ج 2، ص 112، مشهد، مؤسسة آل البیت(ع) لإحیاء التراث، چاپ اول، 1384ش.
[7]. «شهادت فرزندان حضرت زینب(س) در کربلا»، 31493؛ «زینب و عبدالله بن جعفر»، 11708؛ « شبهه انجام طلاق میان عبد الله بن جعفر و حضرت زینب(س)»، 43601.
[8]. «حلما از القاب حضرت زینب»، 28803.
[9]. طبرسی، احمد بن علی، الاحتجاج علی أهل اللجاج، محقق، مصحح، خرسان، محمد باقر، ج 2، ص 305، مشهد، نشر مرتضی، چاپ اول، 1403ق.
[10]. ر. ک: (زندگینامه امکلثوم دختر امام علی(ع))، پاسخ 69201.
[11]. ابو الفرج، على بن الحسین الأصفهانى، مقاتل الطالبیین، محقق، صقر، سید احمد، ص 95، بیروت، دار المعرفة، بىتا.
[12]. عوالم العلوم و المعارف و الأحوال من الآیات و الأخبار و الأقوال، ص 947-948. (این توصیفات در اصل کتاب وجود ندارد، بلکه در مستدرکی وجود دارد که محقق بر آن افزوده است).
[13]. «شخصیت حضرت زینب (س) در کلام پیامبر اکرم (ص)»، 2239؛ «حضرت زینب (س) الگوی جوانان مسلمان»، 4338؛ «تفاوت مقام معصومان(ع) با مقربانی؛ مانند حضرت عباس و زینب کبری(س)»، 48090؛ «حضرت زینب و زنان برتر عالم»، 3718؛ «روایت یحیی مازنی درباره حیا و عفت زینب کبری(س)»، 87511؛ «حضرت زینب(س) از مصادیق مخلَصین»، 28612.
[14]. «بوسیدن زیر گلوی امام حسین توسط حضرت زینب (ع)»، 12276؛ «بررسی گزارش سر به چوبه محمل زدن حضرت زینب(س)»، 3924؛ «بررسی شناسایی پیکر امام حسین(ع) توسط حضرت زینب(س)»، 92409؛ «بررسی پیشنهاد بازگشت به مدینه به امام حسین(ع)»، 100960؛ «آتش زدن خیمهها و غارت اموال در روز عاشورا»، 34472؛ « معنای مهلاً مهلا»، 47086؛ « یزید و دادن اجازه عزادارى به زنان براى امام حسین(ع)»، 103984؛ « بررسی گزارش سر به چوبه محمل زدن حضرت زینب(س)»، 3924.
[15]. ابن سعد کاتب واقدی، محمد بن سعد، الطبقات الکبری، خامسه 1، ص 480، بیروت، دار الکتب العلمیة، چاپ دوم، 1418ق.
[16]. همان، خامسه 1، ص 481.
[17]. شیخ مفید، امالی، محقق، مصحح، استاد ولی، حسین، غفاری، علی اکبر، ص 321، قم، کنگره شیخ مفید، چاپ اول، 1413ق؛ شیخ طوسی، محمد بن حسن، الامالی، ص 92، قم، دار الثقافة، چاپ اول، 1414ق.
[18]. الاحتجاج علی أهل اللجاج، ج 2، ص 307 – 308.
[19]. همان، ج 2، ص 310.
[20]. «سند خطبه فدکیه حضرت زهرا(س)»، 33025.